پایگاه خبری "حقین. آذ" جمهوری آذربایجان روز چهارشنبه به نقل از منابعی در کمیسیون اروپا گزارش داد که طرفین نمی توانند درباره بسیاری از مسایل مربوط به امضای توافقنامه جدید همکاری به توافق برسند و لذا بعید به نظر می رسد این سند در سال جاری امضا شود.
جمهوری آذربایجان پس از کسب استقلال ملی در سال ۱۹۹۱ میلادی توسعه روابط با کشورهایی اروپایی را از اولویت های سیاست خارجی خود اعلام کرده است.
مروری بر روابط جمهوری آذربایجان و اتحادیه اروپا
روابط جمهوری آذربایجان و اتحادیه اروپا در سال ۱۹۹۱ میلادی آغاز شد و دو طرف در ماه آوریل سال ۱۹۹۶ توافقنامه همکاری فی مابین را در لوگزامبورگ امضا کردند.
این سند که در سال ۱۹۹۹ میلادی به اجرا گذاشته شد، شامل همکاری های گسترده جمهوری آذربایجان و اتحادیه اروپا در حوزه های سیاسی، اقتصادی، بازرگانی، سرمایه گذاری، فرهنگی و قانون گذاری می باشد.
جمهوری آذربایجان با اتحادیه اروپا به صورت دوجانبه و در قالب برنامه مشارکت شرق این اتحادیه همکاری می کند.
برنامه مشارکت شرق اتحادیه اروپا در سال ۲۰۰۹ میلادی در اجلاس سران کشورهای عضو آن به تصویب رسیده و شامل توسعه روابط سیاسی و اقتصادی این اتحادیه با شش کشور تازه استققلال یافته پس از فروپاشی شوروی از جمله اوکراین، مولداوی، بلاروس و نیز سه کشور قفقاز جنوبی، جمهوری آذربایجان، ارمنستان و گرجستان می باشد.
در قالب این برنامه تا به حال ۵ اجلاس اتحادیه اروپا با حضور سران این کشورهای تازه استقلال یافته برگزار شده است که هدف از آن برنامه ریزی ابعاد همکاری های آتی می باشد.
امضای اسناد همکاری های دوجانبه و چند جانبه جمهوری آذربایجان و اتحادیه اروپا به روابط فی مابین تحرک بخشیده است به طوری که شاهین مصطفی اف وزیر اقتصاد جمهوری آذربایجان مدتی پیش اعلام کرد که کشورهای عضو اتحادیه اروپا از سال ۲۰۱۲ میلادی تا به حال ۱۵ میلیارد دلار در اقتصاد جمهوری آذربایجان سرمایه گذاری کرده اند.
وی اتحادیه اروپا را شریک تجاری عمده جمهوری آذربایجان عنوان و سهم کشورهای عضو این اتحادیه در کل تجارت خارجی جمهوری آذربایجان را بیش از ۴۰ درصد اعلام کرد .
در حال حاضر بیش از یک هزار و ۴۰۰ شرکت متعلق به کشورهای عضو اتحادیه اروپا در جمهوری آذربایجان فعال بوده و باکو با ۲۴ کشور عضو این اتحادیه توافقنامه های معافیت از مالیات مضاعف و با ۱۷ کشور نیز موافقت نامه های ترویج و حفاظت متقابل سرمایه گذاری و با ۹ کشور هم بیانیه همکاری راهبردی را امضا کرده است.
همکاری در بخش انرژی
جمهوری آذربایجان و اتحادیه اروپا در حوزه انرژی همکاری های تنگاتنگ دارند و اجرای طرح دالان گازی جنوب برای انتقال گاز طبیعی جمهوری آذربایجان به کشورهای اروپایی در حال حاضر در دست اجراست.
دولت باکو آمادگی برای ادای سهم خود جهت تامین امنیت انرژی اروپا را اعلام کرده است که اجرای طرح دالان گازی جنوب نشانگر همکاری دو طرف در این زمینه به شمار می رود.
طرح دالان گازی جنوب با هدف انتقال گاز میدان " شاهدنیز" جمهوری آذربایجان در دریای خزر به اروپا اجرا می شود و شامل بازسازی خط لوله "قفقاز جنوبی" در خاک جمهوری آذربایجان و گرجستان، ساخت خطوط لوله جدید " ترانس آنادولی " (تاناپ) در خاک ترکییه و نیز "ترانس آدریاتیک " (تاپ) در بستر دریای آدریاتیک و خاک چند کشور اروپا می باشد.
در حال حاضر در قالب این طرح بخشی از گاز طبیعی صادراتی جمهوری آذربایجان به گرجستان و ترکیه انتقال می شود و برنامه ریزی شده است نخستین محموله این فرآورده در سال ۲۰۲۰ میلادی به اروپا صادر شود.
جمهوری آذربایجان برنامه ریزی کرده است در مرحله نخست نزدیک به ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی میدان "شاهدنیز" واقع در دریای خزر که از سوی کنسرسیوم شرکت های خارجی به پیمانکاری شرکت "بریتیش پترولیوم" توسعه می یابد، به اروپا صادر کند.
شرکت ملی نفت ایران نیز به عنوان یکی از سهامداران طرح توسعه میدان "شاهدنیز " ۱۰ درصد سهم آن را در اختیار دارد.
در حال حاضر اتحادیه اروپا بازار عمده صادرات نفت و گاز جمهوری آذربایجان به شمار می رود و ۴۰ درصد از مجموع صادرات جمهوری آذربایجان به کشورهای عضو اتحادیه اروپا انجام می گیرد.
مشکلات در راه امضای توافقنامه جدید همکاری
در سفر ماه فوریه سال ۲۰۱۷ میلادی الهام علی اف رییس جمهوری آذربایجان به بروکسل و دیدار با دونالد توسک رییس شورای اتحادیه اروپا اعلام شد که ظرفین مذاکرات امضای توافقنامه جدید همکاری را آغاز کردند.
این توافقنامه جدید شامل گسترش همکاری جمهوری آذربایجان در حوزه های سیاسی، امنیتی و بازرگانی می شود.
کمیسیون اروپا در بهار سال جاری با شوق و ذوق اعلام کرد که مذاکرات امضای توافقنامه جدید در مرحله نهایی می باشد و "المار محمدیاراف" وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان نیز در سفر به بروکسل اظهار داشت که ۹۰ درصد متن این سند مورد توافق قرار گرفته است. در عین حال به زودی مشخص شد طرفین در باره برخی مسایل اختلاف نظر دارند.
"دنیس دانیلیدیس" مشاور نمایندگی اتحادیه اروپا در جمهوری آذربایجان اذعان کرد، مذاکرات طرفین درباره مسایل تجاری با مشکل مواجه شده و پیچیدگی هایی در این زمینه وجود دارد.
وی در عین حال درباره اعلام زمان دقیق امضای توافقنامه جدید همکاری اتحادیه اروپا و جمهوری آذربایجان ابراز امیدواری کرد که طرفین در نهایت به توافق برسند.
یکی از شروط مطرح شده از سوی اتحادیه اروپا برای امضای توافقنامه جدید، مربوط به مدت زمان عضویت جمهوری آذربایجان در سازمان تجارت جهانی است و دولت باکو باید نقشه راه عضویت در سازمان تجارت جهانی را طبق الزمات این نهاد بین المللی را ارایه و مدت زمان عضویت در آن را اعلام کند. این در حالی است که باکو فعلا حتی در مساله اعلام مدت زمان عضویت در سازمان تجارت جهانی کُند اقدام می کند.
اتحادیه اروپا و جمهوری آذربایجان در مورد توافقنامه "حریم هوایی آزاد " نیز نمی توانند به توافق برسند و به گفته منابع اروپایی باکو این مساله را به تاخیر می اندازد.
دولت باکو نیز در رابطه با موضع گیری های مبهم اروپایی ها در مساله مناقشه قره باغ ادعاهای را در برابر اتحادیه اروپا مطرح می کند. با وجود حمایت اتحادیه اروپا از تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان در پییش نویس توافقنامه جدید همکاری تعلق منطقه قره باغ کوهستانی به جمهوری آذربایجان به طور مشخص انعکاس نیافته است.
جمهوری آذربایجان و اتحادیه اروپا همچنین در مسایل روادید اختلاف نظر دارند، اما اتحادیه اروپا در نشستی در بروکسل خواستار لغو یکجانبه روادید از سوی جمهوری آذربایجان برای اتباع کشورهای عضو این اتحادیه بودند، ولی دولت باکو بر اصل لغو متقابل روادید تاکید دارد.
جمهوری آذربایجان و اتحادیه اروپا در سال ۲۰۱۳ میلادی توافقنامه ساده سازی روادید میان دو طرف را امضا کردند. این سند شامل تسهیلات بیشتر صدور روادید برای شهروندان جمهوری آذربایجان بوده و طبق آن کودکان تا سن ۱۲ سال، بازنشستگان و محققان و دانشجویان از پرداخت حق دریافت روادید معاف شدند.
در باکو بر این باورند که تسهیلات لازم برای سفر اتباع کشورهای اروپا به جمهوری آذربایجان ایجاد شده است و آنها می توانند ظرف سه روز و حتی سه ساعت از طریق سیستم الکترونیکی روادید دریافت کنند.
"حقین. آذ " در گزارش خود با اشاره به این که جمهوری آذربایجان و اتحادیه اروپا در برخی مسایل دیگر نیز اختلاف نظر دارند افزود که طرفین تا به حال نتوانستند در این زمینه به توافق برسند.