آخرین روز اردیبهشت ۱۳۹۸ بود و محمد قاسم پناهی که عهده دار سمت سرپرستی سازمان امور مالیاتی کشور را بر عهده داشت جزییات اخذ مالیات علی الحساب از پزشکان را مشخص کرد. در دستورالعملی که به امضای پناهی منتشر شد، آمده بود: کلیه مراکز درمانی اعم از دولتی، خصوصی، وابسته به نهادهای عمومی غیردولتی، نیروهای مسلح، خیریه‌ها و شرکت‌های دولتی مکلف به اجرای مقررات بند ک تبصره ۶ قانون بودجه ۱۳۹۸ خواهند بود. مقررات بند مذکور صرفا ناظر بر حق الزحمه یا حق العمل پزشکی پزشکان بوده و سایر شاغلان به حرفه‌های پزشکی از جمله‌های دکترهای داروساز و دکترای علوم آزمایشگاهی مشمول حکم این بند نخواهند بود.
پناهی در این دستورالعمل نوشته بود: درآمد پزشکانی که با مرکز درمانی دارای رابطه استخدامی بوده و مشمول مقررات فصل مالیات بر درآمد حقوق هستند از شمول مقررات این دستورالعمل خارج است.
در بند چهارم این دستورالعمل آمده بود که مراکز درمانی مکلف هستند ۱۰ درصد از حق الزحمه یا حق العملی را که به موجب دریافت وجه صورت‌حساب ارسالی به بیمه‌ها و با دریافت نقدی از طرف بیمار به پزشکان مشمول این دستورالعمل پرداخت می‌کنند به عنوان علی الحساب مالیات کسر و تا پایان ماه بعد از وصول مبلغ صورت‌حساب، طی قبض دریافتی از اداره امور مالیاتی مربوط رسیدگی و به عنوان مالیات بر عملکرد مراکز درمانی به نام پزشک به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز کنند.
بند پنجم هم گفته بود که ملاک اعمال این مقررات پرداخت وجه به پزشکان است. بنابراین در صورت پرداخت وجه حق الزحمه یا حق العمل پزشکان به صورت علی الحساب، فارغ از دریافت مبالغ آن از بیمه‌ها، پرداختی مذکور مشمول مقررات این دستورالعمل خواهد بود.
عادلانه مالیات بگیرید
البته اعتراض پزشکان به موضوع کسر ۱۰ درصد از حق الزحمه از سوی مراکز درمانی از دی ماه ۱۳۹۷ و به دنبال مصوبه کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی آغاز شده بود. عزت الله گل‌علی‌زاده، نایب رئیس اول شورای عالی نظام پزشکی اواخر دی ماه ۱۳۹۷ در همین رابطه گفته بود: جامعه پزشکی قطعا باید مالیات پرداخت کند، اما باید شرایط پرداخت مالیات عادلانه باشد. نگاهی که بین برخی مسئولان و نمایندگان مجلس وجود دارد، به نوعی جو ضد پزشک ایجاد کرده، در حالی‌که این تصویر از پزشکان درست نیست و باید پرسید در این مملکت چند نفر از پزشکان فرار مالیاتی دارند و در سایر مشاغل فرار مالیاتی چقدر است؟
به گفته گل‌علی‌زاده، اقلیتی در جامعه پزشکی هستند که رانت اطلاعاتی و سیاسی دارند و بر اساس روابطی که با ممیزی‌های اداره‌های مالیات برقرار می‌کنند، قوانین را دور می‌زنند.
وی گفته بود: نباید رفتار درصد کمی از جامعه پزشکی را به پای اکثر پزشکان نوشت و باید توجه کرد که در سازمان نظام پزشکی ۲۲۰ هزار نفر عضو هستند که از این تعداد ۱۲۰ هزار نفر را گروه پزشکی تشکیل می‌دهند و بقیه در سایر گروه‌ها قرار دارند. حتی بسیاری از پزشکان بی‌کار هستند و بسیاری از آنها در سیستم دولتی کار می‌کنند و مالیات آنها به صورت مرتب از حقوق و کارنه‌شان کم می‌شود. پزشکانی که طرف قرارداد با بیمه‌ها هستند نیز مالیات‌شان کسر می‌شود.
پزشکان سالانه بیش از هزار میلیارد تومان مالیات می‌دهند
محمد جهانگیری، معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی هم در این رابطه به خبرنگار سلام ایرنا می‌گوید: پزشکان بیش از هزار میلیارد تومان در سال مالیات پرداخت می‌کنند. نزدیک به ۸۵ درصد خدمات بستری در بخش دولتی و ۱۵ درصد در بخش خصوصی یا غیردولتی ارائه می‌شود. پرداخت‌ها بیشتر در بخش دولتی انجام می‌شود و وقتی دولت این پول را می‌گیرد، ابتدا مالیات را کسر کرده و بعد پول را به پزشک پرداخت می‌کند. این مالیات به حقوق ارتباط پیدا می‌کند و ۳۵ درصد است.
این موضوع منطقی است که وقتی ۸۵ درصد خدمات بستری در بخش دولتی ارائه می‌شود، بخش زیادی از مالیات آن کم می‌شود، اما وضعیت آن ۱۵ درصد چیست؟ جهانگیری در رابطه با آن ۱۵ درصد می‌گوید: باید گفت که همه چیز شفاف است و پزشکان با بیمه‌ها قرارداد دارند. در سازمان امور مالیاتی هر ساله به این موارد رسیدگی می‌شود. بنابراین بحث مالیات در جامعه پزشکی کاملا شفاف است و نمی‌توان درآمدها را مخفی کرد.
حساسیت نسبت به مالیات پزشکان
نکته جالب درباره مالیات پزشکان این است که میزان حساسیت به این صنف بیش از بقیه است. یعنی در یکی دو سال اخیر موضوع مالیات پزشکان و کارتخوان مطب‌ها به موازات هم پیش رفته و بسیاری از حساسیت‌ها در این زمینه را بیشتر کرده است.
معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی در پاسخ به این سوال که چرا حساسیت نسبت به پزشکان بیشتر از سایر صنف‌ها است، می‌گوید: به قطاری که در حال حرکت است، سنگ پرتاب می‌کنند و جامعه پزشکی در همه ابعاد پیشتاز است. در هیچ جامعه علمی مثل پزشکی نمی‌توان این میزان از پیشرفت را مشاهده کرد. به طور مثال با توجه به اشتیاق بیماران خارجی برای سفر به ایران و دریافت خدمات درمانی در ایران می‌توان این پیشرفت را درک کرد. این پیشرفت‌ها برخی افراد در خارج از ایران را برآشفته می‌کند. منشا بسیاری از هجمه‌ها به جامعه پزشکی از خارج کشور است. زیرا برخی از رقبا نمی‌خواهند ایران به این موفقیت‌ها دست پیدا کند. از طرفی برخی افراد با کج سلیقگی در داخل کشور به این مسائل دامن می‌زنند.
وی ادامه داد: جامعه پزشکی بسیار سختکوش و کار مفید پزشکان در روز بیش از ۱۲ ساعت است. نتایج کنکور نشان می‌دهد که بسیاری از خانواده‌ها به دنبال این هستند که فرزندشان پزشک شود. این موضوع هم نشان می‌دهد که علاقه به رشته پزشکی زیاد است.
پزشکان تا سقف سالانه ۳۳ میلیون تومان معاف از مالیات هستند
البته ماجرای مالیات پزشکان حاشیه‌های دیگری هم در ماه‌های اخیر داشته است. یکی از حاشیه‌ها موضوع معافیت مالیاتی تا سقف مشخصی بود که حیدر علی عابدی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی در این رابطه گفت: بر اساس مصوبه مجلس شورای اسلامی، حقوق‌های تا سقف ۲ میلیون و ۷۵۰ هزار تومان و سالانه ۳۳ میلیون تومان در سال ۹۸ از پرداخت مالیات معاف هستند که پزشکان نیز شامل آن می‌شوند.
پزشکان هم خطاکار دارند
هرچند فرار مالیاتی پزشکان موضوعی داغ برای فضای مجازی شده، اما واقعیت این است که فرار مالیاتی در همه صنف‌ها اتفاق می‌افتد و شاید علت پررنگ شدن موضوع پزشکان، به این علت باشد که رابطه آنها با مردم بیشتر از صنف‌های دیگر است. جهانگیری در رابطه با وجود فرار مالیاتی در پزشکان می‌گوید: به هر حال خطاهایی در جامعه پزشکی وجود دارد و اتفاق‌هایی افتاده که به شفاف سازی کمک نشده و ابهاماتی نیز ایجاد شده است. بر اساس قانون، قیمت تمام شده برای همه خدمات باید مشخص باشد که این موضوع فقط مربوط به رشته پزشکی نیست. نه تنها در حوزه سلامت، بلکه در سایر حوزه‌ها هم این قیمت تمام شده مشخص نشده است. حداقل ۳۴ درصد در برخی رشته‌ها، زیر قیمت تمام شده خدمات ارائه می‌شود.
معاون سازمان نظام پزشکی ادامه می‌دهد: تمام اقشار و صنف‌ها ممکن است بی قانونی انجام دهند و این مشکل در جامعه پزشکی و برخی افراد هم شاید وجود داشته باشد، اما جامعه پزشکی و سازمان نظام پزشکی با بی قانونی و عدم شفافیت مخالف است. افتخار جامعه پزشکی این است که همواره کنار مردم حضور دارد. جامعه پزشکی ظلمی به مردم نکرده و این در حالی است که مطالبات ۱۴ تا ۱۵ ماهه وجود دارد. این در شرایطی است که احتکار و گران فروشی در صنف‌های دیگر اتفاق افتاده است.
جهانگیری می‌گوید: باید پرسید که فرار مالیاتی کجا وجود ندارد؟ این مشکل می‌تواند در سایر صنف‌ها هم وجود داشته باشد و شاید در برخی از پزشکان هم این موضوع اتفاق بیفتد. باید قانون را بررسی کنیم و در این صورت می‌بینیم که پزشکان بر اساس قانون، مالیات خود را پرداخت کردند.
به هر حال ماجرای مالیات پزشکان یکی از موارد مورد حساسیت جامعه است که به شکلی با موضوع کارتخوان هم گره خورده و اگر از کسی سوال شود چرا پزشکان در مطب خود کارتخوان نمی‌گذارند، بلافاصله این پاسخ را می‌دهد که می‌خواهند از مالیات دادن فرار کنند. در این شرایط به نظر می‌رسد پزشکان باید علاوه بر اجرای قانون، به دنبال شفاف سازی و تلطیف فضا باشند تا جوسازی‌های انجام شده علیه این قشر از بین برود. زیرا هیچ‌کس شک ندارد که ارتباط پزشکان با مردم یکی از روابط بسیار موثر اجتماعی است و اگر این ارتباط به هر دلیلی دچار خدشه شود، مردم بیشتر از پزشکان دچار ضرر خواهند شد.
گزارش از امیر پروسنان