نیروی دریایی سلطنتی انگلیس روز چهارم ژوئیه (۱۳تیرماه) در اقدامی غیرقانونی و برخلاف قوانین بین المللی، کشتی گریس۱ حامل نفت خام ایران را در تنگه جبل‌الطارق به اتهام دور زدن تحریم ها و حمل نفت به سوریه توقیف کرد.
این در حالی است که بررسی سند تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه سوریه نشان می‌دهد که ادعای دولت انگلیس برای توقیف نفتکش گریس ۱ حامل محموله نفت خام ایران، حتی به اتهام حرکت به مقصد سوریه مبنای حقوقی ندارد.
عصر دوشنبه بود که سایت‌های دنبال‌کننده مسیر حرکتی نفتکش‌ها از تغییر سیگنال مقصد گریس۱ خبر دادند. موسسه رهگیری خطوط کشتیرانی «تنکر تراکرز» از ارسال سیگنال تغییر مقصد نفتکش گریس۱ از جبل‌الطارق به سمت مراکش خبر داد، اما دقایقی پس از پیام نخست خود اعلام کرد که مقصد بعدی آب‌های مدیترانه است.
به گزارش گروه نشریات خبری، بررسی تارنماها و خبرگزاری‌های داخلی نشان می‌دهد که رسانه های هر دو طیف اصولگرا و اصلاح طلب در مواضعی مشترک ضمن تاکید بر تصمیم انگلستان بر کاهش تنش زدایی با ایران، آزادسازی نفتکش گریس ۱ را تصمیمی عاقلانه می دانند.
رسانه های اصلاح طلب
عبارت‌های به کار رفته در اخبار و گزارش‌های رسانه‌های نزدیک به جریان اصلاح طلب عبارتند از: آزادسازی نفتکش ایرانی، تصمیمی عاقلانه!؛ مقامات لندن، از منظرحقوقی نمی‌توانند اثبات کنند که این نفتکش به مسیر سوریه‌ای می‌رفته که تحریم شده از سوی سازمان ملل است؛ رفع توقیف گریس ۱ اقدامی در اختیار دولت جبل‌الطارق است؛ انگلستان چاره‌ای جز آزادسازی نفتکش ایرانی ندارد!.
احتمال آزادسازی نفتکش گریس ۱
به گزارش ایسنا، به نقل از خبرگزاری رویترز، سخنگوی دولت منطقه‌ای جبل‌الطارق روز سه‌شنبه با ادعای اینکه توقیف نفتکش حامل نفت ایران در این منطقه در ماه جولای قانونی بوده است، گفت: «ما به تلاش برای کاهش تنش با ایران در پی توقیف نفتکش گریس۱ ادامه می‌دهیم». او در ادامه خاطرنشان کرد که فرمان کنونی توقیف گریس۱ شنبه شب آینده، یعنی ۲۶ مرداد، منقضی می‌شود. بعضی رسانه‌ها این خبر را به معنای قصد جبل‌الطارق برای آزادکردن گریس۱ ارزیابی کرده‌اند، اما خبر اعلام شده صرفا پایان دوره تمدید شده حکم توقیف است که دستگاه قضائی محلی صادرکرده بود. جبل‌الطارق می‌تواند در فاصله باقی‌مانده تا پایان دوره توقیف، این حکم را بار دیگر تمدید شده اعلام کند. این مدت پیش‌تر اواخر تیر نیز به پایان رسیده بود، اما با درخواست دادستان کل، دادگاه عالی محلی یک ماه آن را تمدید کرد. کمی بعد از همین تمدید بودکه نفتکش بریتانیایی استنا ایمپرو ازسوی ایران توقیف شد. همچنین برخی کارشناسان خبر می‌دهند شرایط قانونی لازم برای توقیف گریس۱ در آب‌های جبل‌الطارق، چند روز پیش از این اتفاق و با تغییر بعضی مواد قانونی تأمین شده است. در همین رابطه رویترز خبر می‌دهد، سخنگوی وزارت خارجه انگلیس درباره سرنوشت گریس۱ گفته است: «تحقیقات در دست انجام درباره گریس۱، موضوعی مربوط به دولت جبل‌الطارق است و از آنجا که این تحقیقات، جریان دارد، ما نمی‌توانیم توضیح بیشتری درباره آن دهیم». دستگاه دیپلماسی بریتانیا پیش‌تر خود در خط مقدم گفت وگوها در این زمینه بوده است، تا جایی که جرمی هانت، وزیر خارجه وقت بریتانیا، در این‌باره تماسی تلفنی با وزیرخارجه ایران نیز داشت. وزارت خارجه بریتانیا شرط آزاد شدن گریس۱ را ارائه این تضمین از سوی ایران عنوان کرده بود که مقصد بعدی این ابرنفتکش سوریه نباشد؛ اما مقامات ایران در واکنش گفته بودند این درخواست اساس قانونی ندارد.
روزنامه اعتماد نوشت: عصر دوشنبه بود که سایت‌های دنبال‌کننده مسیر حرکتی نفتکش‌ها از تغییر سیگنال مقصد گریس۱ خبر دادند. موسسه رهگیری خطوط کشتیرانی «تنکر تراکرز» از ارسال سیگنال تغییر مقصد نفتکش گریس۱ از جبل‌الطارق به سمت مراکش خبر داد، اما دقایقی پس از پیام نخست خود اعلام کرد که مقصد بعدی آب‌های مدیترانه است.پس از انتشاراخبار مربوط به این تغییر سیگنال‌ها، موجی از اظهارنظر از سوی مقام‌های ایرانی و البته مقام‌های محلی جبل‌الطارق آغاز شد. در ایران جلیل اسلامی، معاون امور دریایی سازمان بنادر و دریانوردی ایران، از علاقه‌مندی بریتانیا برای آزادکردن کشتی توقیف شده حامل نفت ایران خبر داد و گفت: «اسنادی بین دوکشور مبادله شده که در رفع توقیف این کشتی کمک می‌کند.» اسلامی در بخش‌های دیگری از سخنان خود ابراز امیدواری کرد که این کشتی بتواند با پرچم جمهوری اسلامی ایران به تردد خود ادامه دهد. به گزارش یورونیوز، نفتکش گریس۱ تا سه ماه پیش با پرچم پاناما تردد می‌کرد، اما این کشور در اوایل خرداد نام این نفتکش را از شناورهای دارای پرچم آن کشور حذف کرده بود.
این روزنامه می افزاید: همزمان سخنگوی دولت حاکم برجبل‌الطارق نیز گفت: «از زمان توقیف نفتکش گریس۱ به‌دنبال تنش زدایی با ایران هستیم.»، گفته‌ای که کارشناسان می‌گویند می‌تواند نشانه‌ای از رفع توقیف گریس۱ در روزهای آتی باشد. با این همه روزگذشته انتشار خبری به نقل از یک رسانه ترک در خبرگزاری فارس مبنی بر اینکه مقام‌های جبل‌الطارق گفته‌اند گریس۱ روز سه‌شنبه آزاد خواهد شد با واکنش‌های متفاوتی رو به رو شد. خبرگزاری رویترز در گزارشی در این باره نوشت: یک منبع آگاه در دولت بریتانیا می‌گوید قرار نیست رفع توقیف از گریس۱ روز سه‌شنبه انجام شود. با وجود آنکه گریس۱ توسط نیروهای بریتانیایی توقیف شده است اما بریتانیا روز گذشته اعلام کرد که رفع توقیف از آن اقدامی در اختیار دولت جبل‌الطارق است. با وجود آنکه مقام‌های بریتانیایی می‌گویند رفع توقیف روز سه‌شنبه انجام نخواهد شد اما بی‌بی‌سی فارسی به نقل از منابع مطلع اعلام کرد که گریس۱ محموله‌اش را به سمت یکی از بنادر یونان می‌برد و از آنجا راهی جنوب اروپا خواهد شد. برخی گمانه‌زنی‌ها حاکی از آن است که نفتکش انگلیسی نیز پس از رفع توقیف از گریس۱ با فاصله چند روز آزاد شود.
اعتماد همچنین در یادداشتی با عنوان "پشیمانی از توقیف" به قلم «عبدالرضا فرجی‌راد» تحلیلگر مسائل بین الملل نوشت: بحران توقیف نفتکش حامل نفت ایران که نزدیک به ۴۰ روز است روابط ایران و بریتانیا را تحت تاثیر خود قرار داده است، آنگونه که پیش از این در نوشته‌ها و مصاحبه‌های خود تاکید کرده بودم فقط از طریق نوعی صبر و مدارا و گفت‌وگو و نهایتا آزادی هر دو نفتکش توقیف شده از سوی بریتانیا و جمهوری اسلامی ایران امکان‌پذیر است. تحلیل من این است که آزادی نفتکش‌های توقیف شده به زودی اتفاق می‌افتد. نشانه‌های این گشایش را می‌توان در اظهارنظرهای دیپلمات‌های دو کشور مشاهده کرد که در طول دو هفته اخیر تلاش کرده‌اند از اظهارنظرهای تحریک‌آمیز یا ناراحت‌کننده و منفی در برابر یکدیگر خودداری کنند. برداشت من این است که در هفته‌های اخیر مذاکراتی میان دو طرف انجام و راهکارهایی برای کاهش تنش موجود اندیشیده‌شده است و ... تصور می‌کنم که کشتی حامل نفت ایران در جبل‌الطارق توسط دولت این منطقه خودمختار آزاد شود و بعد از آن هم شاهد آزاد شدن نفتکش بریتانیایی باشیم که در آب‌های تنگه هرمز توقیف شده است.
روزنامه آفتاب یزد نوشت: تصمیمی عاقلانه! این تعبیری است که «سیدجلال ساداتیان» (کارشناس مسائل خاورمیانه) در مصاحبه با آفتاب یزد با موضوع «آزادسازی نفتکش ایرانی» روی آن دست می‌گذارد و این یعنی لندن بالاخره می‌خواهد عاقلانه رفتارکند یا به تعبیری دیپلماتیک؛ نمی‌خواهد وارد زمین بازی «آمریکای ترامپ» آن هم کیلومترها دور از انگلستان و علیه ایران شود! پس حق با این دیپلمات سابق ایران در لندن است که از همان ثانیه ی نخست توقف «غیرقانونی کشتی ایرانی» تا این روزها که زمزمه‌های آزادسازی شنیده می‌شود، قاطعانه بگوید: «انگلستان چاره‌ای جز آزادسازی نفتکش ایرانی ندارد!».
در ادامه این گزارش آمده است: ۴۰ روز از توقیف غیرقانونی سوپر نفتکش ایرانی «گریس ۱» می‌گذرد و ۲۵ روز از توقف منطبق بر قوانین بین‌المللیِ نفتکش انگلیسی «استینا ایمپرو» اما نه در آن ۴۰ روز اتفاق خارق العاده‌ای رخ داده و نه در این ۲۵ روز تحولی شوک آور! نفتکش ایرانی در تنگه ی «جبل الطارق» لنگر انداخته و نفتکش انگلیسی در «بندرعباس» اما این دو لنگر انداختن، نزد افکار عمومی جهان یک تفاوت ویژه دارد؛ قانونی و غیرقانونی بودن توقیف.
خبرهای ضد و نقیضی حکایت از آن دارد که نفتکش ایرانی گریس ۱ در شُرُف آزادی است، برخی منابع حتی از آزادی سخن به میان آورده‌اند و در این میان تکذیب‌ها نیزکم نیست مثل تکذیب دولت جبل الطارق مبنی بر رو به پایان بودن مهلت یک ماهه و آزادی قریب الوقوع.
ساداتیان می‌گوید: من در اولین روز توقف غیرقانونی نفتکش گریس۱، در مصاحبه‌ای به صراحت گفته بودم که مقامات لندن، از منظر حقوقی نمی‌توانند اثبات کنند که این نفتکش به مسیر سوریه‌ای می‌رفته که تحریم شده از سوی سازمان ملل است، زیرا این مصداق بارزِ «قصاص قبل از جنایت» و به نوعی رفتار فراقانونی محسوب می‌شود.
تلاش عراق برای حل بحران نفتکش ها
به گزارش نامه نیوز، یک منبع عراقی مسئول در گفت وگو با شبکه المیادین گفت که کشورش برای حل بحران نفتکش ها میان تهران و لندن نقش داشت.
وی افزود: عادل عبدالمهدی، نخست وزیر عراق برای ایجاد ترتیبات ضروری برای حل بحران نفتکش‌ها تلاش کرد.
این منبع که خواستار عدم فاش شدن نامش شد اعلام کرد که نخست وزیر عراق در سفر ناگهانی خود به تهران در تاریخ ۲۲ ژوئیه (یکم تیر) پیام لندن را به ایرانی‌ها فرستاد.
نیروی دریایی انگلیس روز چهارم ژوئیه، یعنی بیش از یک ماه پیش یک نفتکش حامل نفت ایران را با ادعای اینکه به مقصد سوریه در حرکت بوده در منطقه جبل‌الطارق توقیف کرد که با انتقاد شدید ایران مواجه شد.
رسانه های اصولگرا
برخی از عبارت‌های به کار رفته در گزارش‌های رسانه‌های نزدیک به جریان اصولگرا:
هزینه‌های ادامه توقیف نفتکش ایرانی برای انگلیسی‌ها در حال افزایش است؛ اقدامات ایالات‌متحده آمریکا در منطقه، بیش از اینکه موضوع استفاده از قدرت نظامی باشد موضوع جنگ اراده‌ها است؛ آمریکا قصد دارد تا اراده خود را بر دیگران تحمیل کند؛ رونویسی انگلیس از بازی آمریکایی‌ها در خلیج فارس؛ «ناوشکن» می‌رود، «ناوچه» می‌آید؛ بازی تبلیغاتی انگلیس یادآور جنگ روانی آمریکا در ماجرای اعزام ناو هواپیمابر آبراهام لینکلن به خلیج فارس است.
احتمال بازگشت نفتکش توقیف شده ایران
روزنمه کیهان در مطلبی با عنوان "بازگشت قریب‌الوقوع نفتکش توقیف شده ایران به خطوط دریایی" نوشت: معاون دریایی سازمان بنادر و دریانوردی اعلام کرد امیدواریم در آینده بسیار نزدیک نفتکش «گریس۱» با پرچم ایران به فعالیت خود در آب‌های بین‌المللی ادامه دهد.
کیهان به نقل از فارس افزود: جلیل اسلامی در نشست خبری خود درباره نفتکش توقیف شده «گریس۱» در آب‌های انگلیس که به صورت مغرضانه از سوی این کشور توقیف شد، اظهار داشت: توقیف این کشتی با پرچم ایران با دلایلی غلط و ناشی از غرض‌ورزی از سوی کشور انگلستان رخ داد، اما به سرعت تلاش‌ها از سوی دولت جمهوری اسلامی ایران برای رفع توقیف این کشتی انجام شد.
وی افزود: انگلیس علاقه مندی خود را برای رفع این مشکل و راه‌حل بعد از اقتدار ما نشان داد، اسناد رسمی و غیررسمی برای حل این موضوع مبادله شد و امیدواریم در آینده‌ای بسیار نزدیک این مشکل رفع شود و این نفتکش با پرچم ایران به فعالیت خود ادامه دهد.
معاون دریایی سازمان بنادر و دریانوردی درباره نفتکش متخلف انگلیسی توقیف‌شده در خلیج‌فارس هم گفت: پس از توقیف این نفتکش، کشورهای آمریکا و انگلستان تلاش کردند فضای سیاسی و امنیتی را در منطقه ایجاد کنند.
اسلامی ادامه داد: در این راستا فراخوان مشارکت در ترتیبات امنیتی و اسکورت کشتی‌ها در خلیج‌فارس را مطرح کردند و از چند کشور در این باره دعوت کردند اما غیر از انگلستان، آمریکا و رژیم صهیونیستی کشور خاصی به این فراخوان نپیوست و این طرح عملا شکست خورد.
روزنامه جوان با تیتر "اقتدار در تنگه، رهایی در جبل‌الطارق" نوشت: نفتکش گریس- ۱ که ۴۰ روز پیش، با دزدی دریایی انگلیس در آب‌های جبل‌الطارق توقیف شده بود، دیروز سیگنال‌هایی متفاوت از قبل فرستاد که علامت تمکین لندن مقابل اقتدار دریایی ایران در خلیج فارس است.
روز سه شنبه ساعاتی بعد از اینکه مؤسسه رهگیری کشتیرانی معروف به «تنکرز تراکرز» از ارسال سیگنال تغییر مسیر نفتکش «گریس -۱» خبر داد، سیگنال‌های متفاوت سیاسی هم از لندن مخابره شد. همزمان معاون سازمان بنادروکشتیرانی ایران از آزادی قریب الوقوع نفتکش ایرانی خبر داد و مقام دولت محلی جبل‌الطارق نیز با گفتن اینکه «دستور توقیف نفتکش ایرانی شنبه آینده منقضی می‌شود» به طور تلویحی تأیید کرد که آزادی نفتکش حامل سوخت ایران قریب‌الوقوع است.
در بخش دیگری از گزارش جوان در این باره آمده است: آزادی نفتکش حامل سوخت ایران در شرایطی انجام می‌شود که دولت لندن تاکنون با استناد به تحریم‌های اتحادیه اروپایی علیه سوریه، توقیف نفتکش ایرانی را قانونی اعلام می‌کرد. با این حال، ناظران می‌گویند که هزینه‌های ادامه توقیف نفتکش ایرانی برای انگلیسی‌ها در حال افزایش است، به خصوص که ایران با فاصله کوتاهی بعد از توقیف گریس-۱ نفتکش امپرو را توقیف کرد. از این گذشته دولت بوریس جانسون، نخست وزیر جدید بریتانیا که با چالش بزرگی مانند برگزیت دست و پنجه نرم می‌کند، به دنبال این است تا با حل مشکل توقیف نفتکش امپرو به سایر مشکلات داخلی از جمله مسئله برگزیت بپردازد.
شرایط امنیتی خلیج فارس
"ناوهای بی‌نوا در خلیج‌فارس!" عنوان گزارشی در روزنامه رسالت است، که در بخشی از آن می خوانیم: طبق برخی اخبار، یک ناوجنگی نیروی دریایی انگلیس موسوم به «اچ ام اس کنت» روز دوشنبه ۲۱ مردادماه جهت پیوستن به ناوهای آمریکایی مستقر در آب‌های خلیج فارس، روانه منطقه شد. اعزام این ناو جنگی در حالی صورت گرفته که تنش‌ها میان آمریکا و ایران رو به افزایش است. لازم به ذکر است که اعزام این ناو جنگی به آب‌های خلیج فارس بخشی از همکاری انگلیس و آمریکا با ادعای «تأمین امنیت دریانوردی در خلیج‌فارس» برای کشتی‌های تجاری است. نکته قابل‌توجه این است که نفتکش انگلیسی اواخر عصر جمعه (۲۸ تیرماه) در تنگه هرمز توسط ایران توقیف شده و همچنان در توقیف به سر می‌برد.
«سعدالله زارعی» تحلیلگر ارشد مسائل منطقه در این‌باره به «رسالت»گفت: «اقدامی که آمریکا درباره حضور ناو دیگر در خلیج‌فارس انجام داد، اساسا اقدام جدید و ابتکار عمل به‌حساب نمی‌آید، چراکه آنها از سال ۱۳۶۶ تعداد زیادی ناو در این منطقه داشتند، گاهی تعداد آنها تا ۵۰ ناو در خلیج‌فارس نیز رسیده است.»
او افزود: «کم یا زیاد شدن ناوها در منطقه هیچ تأثیری در قدرت آمریکا یا وضعیت خلیج‌فارس ندارد اما به‌طور کل آمریکایی‌ها باهدف جلوگیری از توانمندشدن کشورهای منطقه و حل‌وفصل مسائل امنیتی میان خودشان به‌سوی اعزام یگان نظامی طی سال‌های گذشته حرکت کرده‌اند.»
«حسن عابدینی»کارشناس مسائل بین‌الملل نیز درگفت وگو با «رسالت» مطرح کرد: «اقداماتی‌که ایالات‌متحده آمریکا در منطقه انجام می‌دهد و بالطبع در تلاش ایجاد ائتلاف علیه ایران است، بیش از اینکه موضوع استفاده از قدرت نظامی باشد موضوع جنگ اراده‌ها است، به این صورت که قصد دارد تا اراده خود را بر دیگران تحمیل کند.» ...
واکنش انگلیس به خبر آزادسازی نفتکش ایرانی
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از رویترز، سخنگوی وزارت خارجه انگلیس در واکنش به برخی اخبار پیرامون تکذیب آزادسازی نفتکش ایرانی، این موضوع را در حوزه صلاحیت مقامات جبل الطارق عنوان کرد.
سخنگوی وزارت خارجه انگلیس همچنین از هرگونه اظهارنظر درباره نفتکش توقیف شده ایرانی خودداری کرده و گفته است در این ارتباط نمی‌تواند اظهاراتی داشته باشد.
پیش از این برخی منابع از تصمیم دولت جبل الطارق برای رفع توقیف نفتکش ایرانی خبر داده بودند، اما این خبر از سوی مقامات جبل الطارق تکذیب شد.
مهر افزود: تکذیب آزادسازی نفتکش ایرانی از سوی مقامات جبل الطارق در شرایطی صورت گرفته که چند ساعت پیش از آن همین مقامات از تلاش برای کاهش تنش با ایران خبر داده بودند.
بازی تبلیغاتی انگلیس در خلیج فارس
خبرگزاری تسنیم در مطلبی با عنوان "رونویسی انگلیس از بازی آمریکایی‌ها در خلیج فارس؛ «ناوشکن» می‌رود، «ناوچه» می‌آید" نوشت: انگلیس اعزام ناو جدید خود به خلیج فارس را در راستای تشکیل ائتلاف آمریکایی اعلام کرده است؛ در صورتی که این ناو طبق برنامه‌ای که از ماه‌ها پیش تدوین شده جایگزین ناوی بزرگتر می‌شود.
رسانه‌های انگلیسی روز گذشته اعلام کردند که ناوچه بریتانیایی اچ‌ام‌اس کنت برای پیوستن به ائتلاف تحت رهبری آمریکا که برای حفاظت از کشتی‌های تجاری در خلیج فارس و تنگه هرمز شکل گرفته، روانه آب‌های این منطقه شده است.
انگلیس از معدود کشورهایی است که برای حضور و کمک به ائتلاف آمریکا در خلیج فارس اعلام آمادگی کرده است اما اعزام ناوچه اخیر، نه‌تنها به‌معنای افزودن به تعداد شناورهای این کشور در خلیج فارس نیست، بلکه طبق این جابه‌جایی، یک ناوچه (کنت) جایگزین یک ناوشکن (دانکن) خواهد شد که اکنون در حال انجام مأموریت در خلیج فارس است.
تسنیم افزود: به‌نظر می‌رسد انگلیس همچون آمریکا تلاش دارد یک جابه‌جایی روتین در خلیج فارس را که طبق برنامه‌ریزی‌های از پیش تعیین شده انجام می‌گیرد هدفمند و در راستای تشکیل ائتلاف دریایی نشان بدهد.
این بازی تبلیغاتی انگلیس یادآور جنگ روانی آمریکا در ماجرای اعزام ناو هواپیمابر آبراهام لینکلن به خلیج فارس است. آمریکایی‌ها در اردیبهشت ماه سال جاری ناو هواپیمابر لینکلن را به منطقه اعزام کردند تا جایگزین ناو هواپیمابر جان سی استینس شود، اما در عین حال تلاش کردند این جابه‌جایی را نشانه‌ای برای تهدید علیه ایران و آغاز یک حمله احتمالی جا بیندازند.