هیأت خرید و انتخاب کتاب، بخشی در معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که در جلسات آن کتاب‌هایی برای خرید برگزیده می‌شوند تا هم حمایت از ناشران انجام شود و هم کتابخانه‌های عمومی تجهیز شوند؛ کتاب‌هایی که در این چارچوب خریده می‌شوند، بر اساس اعلام نیاز کتابخانه‌ها و مراکز فرهنگی به آنها تعلق می‌گیرند.
برخی ناشران معتقدند در این سال‌های رکود بازار کتاب و گرانی کاغذ اگر همین خریدهای وزارت ارشاد انجام نمی‌شد، بسیاری ناشران، ورشکسته می‌شدند یا سخت‌تر کار خود را ادامه می‌دادند. روند خرید کتاب‌ها، روشی است که به‌طور مستقیم، مبلغ قابل‌توجهی را به ناشران کمک می‌کند و از سوی دیگر نقدینگی را در بازار کتاب افزایش می‌دهد.
این هیأت بر اساس بند دوازدهم دومین ماده‌قانون اهداف و وظایف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و ماده سوم از آییننامه نحوه پرداخت یارانه در حوزه نشر و مطبوعات که در سال ١٣٨٨ تصویب‌شده است، کار خود را انجام می‌دهد. این مجموعه در پاییز ۱۳۹۶، به دفتر امور چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی انتقال یافت و بنا بر دستور معاون امور فرهنگی، این وزارتخانه، مدیرکل امور چاپ و نشر ریاست آن را بر عهده دارد.
کتاب‌هایی که در این هیأت بررسی می‌شود در قالب چهار کارگروه تخصصی؛ شامل دین، علوم اجتماعی و انسانی و دانش عمومی، کودک و نوجوان و هنر و ادبیات، قرار می‌گیرند و پس از دریافت کتاب‌هایی که ناشران معرفی کرده‌اند، بر اساس عنوان و شمارگان درباره آن تصمیم‌گیری می‌شود. مسئولیت خرید و انتقال کتاب‌ها به انبار وزارت ارشاد بر عهده هیأت مرکزی انتخاب و خرید کتاب است.
اعضای هیأت و کارشناسان کمیته‌های تخصصی هیأت انتخاب کتاب، این افراد هستند:
جعفر ابراهیمی (شاهد)، شاعر
رضا اکبری، عضو هیأت علمی گروه فلسفه و کلام دانشکده الهیات، معارف اسلامی و ارشاد دانشگاه امام صادق (ع)
اسماعیل امینی، شاعر، عضو هیأت مدیره و هیأت امنای بنیاد شعر و ادبیات فارسی ایرانیان
علی اوجبی، نویسنده، مترجم و مصحح آثار فلسفی
مهرزاد دانش، مدیرکل دفتر امور چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و منتقد سینما
سید محمدعلی رفیعی، از داوران کتاب سال جمهوری اسلامی ایران، کتاب فصل، کتاب سال ولایت، جشنواره مطبوعات، کتاب سال و جشنواره مطبوعات و...
مجید سامی، معاون امور آموزشی و پژوهشی دفتر امور چاپ و نشر
محمد سلگی، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران، رئیس پژوهشگاه فرهنگ و هنر و ارتباطات
بلقیس سلیمانی، داستان‌نویس و منتقد و پژوهشگر ادبی
سید محمدکاظم شمس، عضو هیأت تخلفات ناشران
حسن طارمی، عضو هیأتعلمی بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی و معاون علمی بنیاد دایرة‌المعارف اسلامی (دانشنامه جهان اسلام )
سید علی کاشفی خوانساری، مدرس، نویسنده و پژوهشگر ادبیات کودک و نوجوان، سردبیر فصلنامه نقد کتاب کودک و نوجوان
علی گلشن، مدیر موزه عروسک و فرهنگ ایران
علی‌اصغر محمدخانی، معاون فرهنگی شهر کتاب، عضو دانشنامه زبان و ادبیات فارسی، مشاور رئیس موسسه پژوهش حکمت و فلسفه ایران
محمدمهدی معراجی، عضو هیأت امنای خانه کتاب و عضو هیئت‌امنای کتابخانه مجلس، رئیس کتابخانه و اطلاع‌رسانی پردیس دانشگاه علوم قرآن و حدیث قم
محمدرضا موحدی، عضو هیأت علمی دانشگاه قم و پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، عضو هیأت مؤسس انجمن علمی قلم وابسته به معاونت پژوهشی حوزه علمیه قم
محمدعلی مهدوی راد، رئیس کتابخانه تخصصی علوم قرآن قم، دبیر علمی کتاب سال
نگاهی به آخرین خریدهای هیئت انتخاب کتاب
در جلسه ششصد و دوازدهم هیأت خرید کتاب که ۲۰ مرداد برگزار شد، مبلغی حدود یک میلیارد و ششصد میلیون تومان، برای خرید ٤٣٥ عنوان کتاب، از حدود ۱۷۲ ناشر به تصویب رسید. فهرست خرید ۲۵ صفحه‌ای که از سوی وزارت ارشاد منتشر شد، نکات جالب‌توجهی داشت که به آن نگاهی می‌اندازیم.
گران‌ترین کتاب؛ مجموعه ده جلدی دانشنامه زبان و ادبیات فارسی
گران‌قیمت‌ترین کتابی که در این فهرست وجود دارد، مجموعه ده‌جلدی دانشنامه زبان و ادبیات فارسی است که توسط فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی، منتشرشده و مؤلف آن اسماعیل سعادت است، این مجموعه یک‌میلیون و دویست هزار تومان قیمت دارد و وزارت فرهنگ و ارشاد صد نسخه از آن خریده است. این کتاب پرحجم‌ترین کتاب در این دوره از خرید وزارت فرهنگ و ارشاد به شمار می‌آید.
پس از دانشنامه زبان فارسی، مجموعه تفسیر موضوعی قرآن کریم که چهارجلدی است، دومین مجموعه گران‌قیمت این لیست به شمار می‌آید، این تفسیر را نشر نوروزی منتشر کرده و مؤلف آن محمدجواد کریمی است، این کتاب ۳۸۰ هزار تومان قیمت دارد و وزارت ارشاد صد نسخه از آن را در لیست خرید خود جای داده است.
گران‌قیمت‌ترین کتاب تک‌جلدی در این فهرست هم کتاب لرهای ایران (لر کوچک، لر بزرگ) از انتشارات سفیر اردهال است که ۱۲۰ هزار تومان قیمت دارد، پژوهشگر این کتاب جواد صفی نژاد بوده و ۵۰ نسخه از آن در این مصوبه خریداری شده است. ارزان‌ترین کتاب ها هم ۵۰۰۰ تومان قیمت دارند و عناوین زیادی را شامل می‌شوند.
پرفروش‌ترین ناشر؛ انتشارات احسان
در این فهرست خرید، انتشارات احسان با ۲۰ عنوان کتاب، بیشتر عناوین را بین همه ناشران دارد که از هر کدام ۱۰۰ تا ۵۰ نسخه خریده شده و درمجموع ۱۵۰۰ نسخه کتاب از این ناشر دریافت می‌شود. این ناشر در زمینه کتاب‌های مذهبی فعالیت می‌کند و برخی کتاب‌هایی که از آن خریداری می‌شوند، این‌ها هستند: اصحاب ایرانی رسول‌الله، سیمای پیروان و پیشوایان در قرآن، چرا در قرآن نمی‌اندیشیم، تاریخ فقه و فقها و... هستند.
کتاب‌هایی که از نشر احسان خریده می‌شوند، ۸۰ هزار تا ۱۰ هزار تومان قیمت دارند، بیشتر این آثار، کارهایی هستند که از زبان عربی به فارسی ترجمه شده‌اند.
دومین نشر پرعنوان در آخرین لیست خرید وزارت ارشاد، به طور مشترک انتشارات محراب قلم و سوره سبز هستند که هر کدام ۱۴ عنوان کتاب را در اختیار وزارت ارشاد خواهند گذاشت. انتشارات سوره سبز، آثار دفاع مقدس و به‌طورکلی آثاری که موضوع مقاومت داشته باشند را منتشر می‌کند، کتاب‌هایی که از این نشر خریده می‌شود، همه تألیف است و نویسندگان آن چهره‌های صاحب نامی نیستند.
بر بلندی‌های جولان، تکاور، عصر عاشقی، کاربلد، مأموریت مخصوص و...، برخی از عناوینی هستند که از این ناشر خریده می‌شود، کتاب‌هایی که از انتشارات سوره سبز دریافت خواهد شد بین ۱۳هزار و ۸۰۰ تا ۵ هزار تومان قیمت دارند و از هر عنوان ۵۰ نسخه خریداری خواهد شد.
انتشارت محراب قلم نیز ناشر کتاب‌های کودک و نوجوان است از این ناشر ۱۴ عنوان کتاب خریده خواهد شد که بین ۲۵ هزار تا ۵ هزار تومان قیمت دارند، اما نکته مهمی که در خرید کتاب‌های محراب قلم وجود دارد، تعداد نسخه‌های خریداری شده است که تا ۴۰۰ نسخه نیز بالا می‌رود. محراب قلم، بالاترین میزان فروش از نظر تعداد را در میان همه ناشران دارد و از این ناشر ۳۰۰۰ نسخه کتاب دریافت خواهد شد.
برخی ناشران با یک عنوان کتاب و خرید ۵۰ نسخه، در پایین‌ترین جایگاه های خرید قرار دارند و تعداد آنها بسیار است.
پرفروش‌ترین نویسنده؛ اعظم تبرایی، نویسنده کودک و نوجوان
اعظم تبرایی نویسنده کودک و نوجوان نیز که مجموعه ۴ گانه قصه‌های پیش از خواب او را موسسه انتشاراتی نوای مدرسه منتشر کرده است، بیشترین میزان خرید را در مقابل نام خود خواهد دید، از هر عنوان این مجموعه که هر یک از آنها ۱۸ هزار تومان قیمت دارد، ۴۰۰ نسخه خریداری می‌شود که درمجموع ۱۶۰۰ نسخه کتاب خواهد شد. تبرایی در فهرست نویسندگان در صدر تعداد کتاب‌های خریداری‌شده، جای می‌گیرد.
پس از او جمال اکرمی، نویسنده کودک و نوجوان سه کتاب در این فهرست دارد که هر سه را نشر محراب قلم منتشر کرده است. عنوان آنها کارخانه شکلات ماهی-چشم اژدها، خانم آقای کلاه دودی و تارا و مرغ دریایی‌اش، است و در فهرست خرید وزارت ارشاد از عنوان، ۴۰۰ نسخه خریداری خواهد شد، این کتاب‌ها به ترتیب، ۱۳، ۱۹ و ۵ هزار تومان قیمت دارند و در کل ۱۲۰۰ نسخه کتاب از ناشر او خریده می‌شود.
در جلسه ٦١٢ هیأت انتخاب و خرید کتاب وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، خرید ٤٣٥ عنوان کتاب در ٤٤ هزار و ٨٥٠ نسخه به مبلغ کل ١٦ میلیارد و ٥٣٨ میلیون و ٧٥٠ هزار ریال تصویب شد.
برای مطالعه فهرست خرید این جلسه هیأت خرید کتاب اینجا کلیک کنید.