هر چند که چهارمین نمایشگاه توانمندی روستاییان و عشایر، بیش از آنکه به موضوع ورزش روستاییان و عشایر اختصاص داشته باشد اقدامی در جهت به نمایش گذاشتن تولیدات روستا در سال «حمایت از تولید ملی» است اما توانمندی یک مجموعه ۲۳ میلیون نفری را نمی شود در اقتصاد سنتی خلاصه کرد زیرا ورزش بخش جدایی ناپذیر حیات بشری است و به عبارتی ورزش خارج از مقوله توانمندی روستاییان نیست.
در مسیر رفتن به نمایشگاه هر چند که نمی شود از غرفه های تولیدات عشایری - روستایی به راحتی گذر کرد اما در دل کلان شهر مدرن تهران، نوایی بازدیدکنندگان را به سمت خود می خواند. در آن بخش نواهای محلی و بازی های عشایری در حال انجام است. در دل خود به آن می اندیشم که «صدای دهل از دور خوش است» و اگر کمی به آن نزدیک شوم طبل توخالی است که جذابیت برای دیدن ندارد. اما این بار قضیه متفاوت بود زیرا در بخش سیاه چادرهای عشایری استان ها مراسم هایی به پا بود که می شود گذشته های دور را از دل نوا و بازی های آن دید.
دولت دوازدهم در کنار نمایش توانمندی های روستاییان و عشایر، از فرهنگ و ورزش آنان نیز غافل نشده است، زیرا بازی‌های بومی‌محلی میراث ماندگار اقوام ایرانی هستند که سال‌هاست تلاش در جهت احیای آنان به دغدغه ای مهم مسوولان کشور تبدیل شده است. تلاشی که نمود آن را می شود در نمایشگاه بین المللی تهران دید. این بازی‌ها اکنون از محیط روستایی خارج و در دل کلانشهر تهران رخنه کرده اند.
در این جشنواره، هر قومی به دنبال آن است که هنر سنتی خود را به بهترین شکل ممکن به اجرا بگذراد. «مسعود سلطانی فر» وزیر ورزش و جوانان به همراه هیاتی وارد محدوده بازی های بومی محلی می شود.
گروه های مختلف بازی های متفاوتی برای او به نمایش گذاشتند؛ بازی هایی که تحسین عضو کابینه دولت دوازدهم را برانگیخت. سلطانی فر پس از اتمام بازید می گوید: از ورزش روستایی غافل نیستیم و باید از تمامی ظرفیت های جمعیت ۲۳ میلیون نفری این مناطق استفاده کنیم. فدراسیون ورزش روستایی و بازی های بومی محلی پل ارتباطی ما با روستاها است و بدون شک با کمک این فدراسیون نخبگان ورزشی مناطق روستایی عشایری را به جامعه معرفی خواهیم کرد.
سلطانی فر ادامه داد: چهارمین نمایشگاه توانمندی روستاییان و عشایر ایران تنها بخشی از برنامه های دولت برای دیده شدن مناطق روستایی است. ظرفیت جمعیت روستایی ایران پرشمارتر از آن است که در یک نمایشگاه چند روزه بتوان آن را به نمایش گذاشت. بخش ورزش روستایی و بازی بومی و محلی مورد توجه ویژه وزارت ورزش است و این امر در قالب طرح ورزش همگانی تعریف می‌شود.
همزمان با حضور وزیر ورزش و جوانان، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی نیز به همراه چند تن از نمایندگان به محل نمایشگاه خواهد آمد. «غلامرضا کاتب» در حاشیه این بازید به خبرنگار ایرنا گفت: آنچه از دل بازی های بومی و محلی به بازید کنندگان ارائه می شود هیجان واقعی است که برخلاف هیجان کاذب ورزش های وارداتی می تواند افزون بر نشاط اجتماعی دارای قدرت بازدارندگی است؛ قدرتی که در نهایت سدی در برابر تهاج فرهنگ غربی است.
نماینده مردم گرمسار در خصوص راه‌کارهای مجلس شورای اسلامی برای احیای این بازی‌ها و توسعه آن در سطح گسترده عنوان کرد: یکی از اهداف مهم برنامه ششم توسعه، توجه به روستا و توانمندی‌های آن است و مجلس دولت را مکلف کرده در این راستا برنامه های خود را برای استفاده از این ظرفیت ها پیاده کند. یکی از این برنامه ها نیز ورزش روستایی است. بدون شک ورزش روستایی از دل فرهنگ ایرانی اسلامی برخاسته است و نمی شود آن را نادیده گرفت.
بازید ها ادامه دارد و شور و هیجان نسل های مختلف برای تماشای هنرنمایی گروه های قومی نشان از آن دارد که هر چند تیپ و ظاهر بازیدکنندگان نمایشگاه با اجرا کنندگان نمایش متفاوت است و می‌شد آن را نمود بارز همنشینی سنت و مدرنیته نامید، اما واقعیت آن بود که بازدیدکنندگان به دنبال گمشده ای بودن. رویایی که آن را در میان حرکات و نواهای محلی جستجو می کردند.
گمشده ای که «غلامرضا جعفری» از آن به عنوان میراث معنوی نام می‌برد که انجمن های جهانی به دنبال حفظ آن هستند. رییس فدراسیون ورزش روستایی و بازی های بومی محلی عنوان می کند: ورزش روستایی از فرهنگ اصیل ایرانی اسلامی برخاسته و پذیرش آن برای مردم ما نه تنها راحت بلکه هیجان آور و جذاب است؛ جذابیتی که نباید در سطح جامعه به فراموشی سپرده شود.
او گفت: در این نمایشگاه تنها اجرای ورزش بومی و محلی در دستور کار نیست بلکه آموزش و اجرای مسابقه در بین نسل های مختلف یکی از برنامه ها است. برنامه ای که با استقبال زیادی از سوی کودکان و نوجوانان مواجه شده و فدراسیون برای کسانی که بتوانند از داوران امتیاز لازم را کسب کنند جوایز ورزشی اهدا خواهد کرد. تا کنون نیز بیش از ۳۰۰ نفر از شرکت کنندگان جوایز متعددی دریافت کرده اند.
فضای نمایشگاه از حالت مدرنیته خارج و سنت های روستایی بر آن چیرگی پیدا کرده است. سنت‌هایی که هر بازید کننده‌ای را به سال های گذشته می برد و او کیلومتر ها فاصله زمانی پایتخت تا روستاهای ایران را در کمترین زمان طی می کرد. زمانی که برخی آن را از لحاظ عددی خیلی نزدیک و از لحاظ تفاوت نسلی بسیار بلند مدت می دانند.
«حسن داورزنی» رییس هیات بازی های بومی محلی استان تهران در حاشیه این نمایشگاه به همکاری شهرداری تهران با این هیات اشاره می کند و می گوید: در تابستان ۹۸ جشنواره هایی از بازی های بومی محلی به همراه آموزش آن در سطح کلانشهر تهران اجرا شد که با استقبال گسترده مردم مواجه شد. دلیل این استقبال را نیز باید در بافت جمعیتی تهران جستجو کرد. بافتی که از تمام اقوام ایرانی تشکیل شده و آنان گمشده روزگارهای گذشته خود را در دل بازی های بومی و محلی جستجو می کنند.
رییس هیات استان تهران که میزبان این دوره از نمایشگاه بود تصریح کرد: اقدام فدراسیون بومی محلی و هیات استان تهران موجب شد تا توانمندی‌های روستا به صنایع دستی و تولیدات اقتصادی ختم نشود و در کنار این توانمندی‌ها ورزش و بازی روستاییان نیز به نمایش گذاشته شود. این بخش از نمایشگاه، بازدیدکنندگان زیادی داشت و مردم از برنامه های آن ابراز رضایت می کنند. نمایش آیین سنتی و بومی محلی برای تمام استان ها در نظر گرفته شده است و ما از روز نخست نمایشگاه این کار را انجام دادیم.
وی ادامه داد: رسالت فدراسیون و هیات بازی های بومی و محلی احیایی بازی های بومی و محلی است که با وجود مشکلات پیش روی آن در چند سال گذشته ادامه داشته است. البته این مهم میسر نمی شد جز اینکه وزارت ورزش و جوانان به عنوان متولی ورزش کمک های زیادی انجام داده است.
داورزنی باور دارد: شهروندان در هیجان های کاذب فضای مجازی غرق شدند و محیط شهری آنان را از بازی های بومی محلی دور کرده است. البته این نمایشگاه و چندین برنامه ای که در بوستان های تهران انجام شد نشان داد که هیجان واقعی این بازی هنوز جذابیت های فراوانی برای مردم دارد و این خیلی مهم است. در تلاشیم تا نسل کودک و نوجوان جامعه را با این بازی ها آشنا کنیم؛ این کار می تواند در آینده موجب تعدد بازی های بومی و محلی شود.
وی در پایان یادآور شد: فرهنگ کلانشهر تهران با خرده فرهنگ اقوام ایرانی گره خورده است و نمی شود این ۲ فرهنگ را از هم جدا کرد. لذا تلاش در این کلانشهر بر آن است که شمار جشنواره را به میزان زیادی افزایش دهیم. در تابستان ۹۸، ۲۱ جشنواره در سطح کشور تهران برگزار شد. در سال ۹۹ برنامه این است این تعداد را به ۱۰۰ نمایشگاه افزایش دهیم.
ساعات پایانی روز است گشت گذارها در نمایشگاه نه تنها کم نشد بلکه حضور گروه های مختلف نوای محلی در روی سن موجب شد تا نگاه ها به سمت و سوی اجرای اقوام مختلف برود. دوربین های موبایل و فضای مجازی که تا ساعاتی پیش با جذاببیت های خود در خدمت سرگرمی شهروندان بود اکنون به رسانه ای برای ثبت هنرنمایی اقوام تبدیل شده است. نسل های مختلف دوست دارند از هنرنمایی ها صحنه هایی را ثبت کنند و برخی نیز با بازی و لباس اقوام ایرانی در حال ثبت تصویر خود هستند.
هیجان بر جمع حاکم است خانواده ها به صورت دست‌جمعی مشغول نظاره هنرنمایی اقوام هستند. اینجا را می شود جایی برای تمرین ورود خانواده ها به ورزشگاه دانست زیرا آنان بدون هیچ مشکلی در کنار هم هیجان را تجربه می کنند و کسی از مزاحمت ها گلایه ای ندارد. مسوولان تامین امنیت و نظم نمایشگاه ضمن هوشیاری در انجام وظیفه از ورزش روستاییان و هنر آنان لذت می بردند. اینجا تنها دیوار کشی تفاوت در نحو پوشش و گویش بود. اینجا و در دل کلانشهر تهران تمام شهروندان، ایران را با اقوام و اقلیت هایش پذیرفتند.