معرفی فیلمی از ایران برای آکادمی اسکار عموما توسط یک هیات ۹ نفره که از صنوف مختلف سینما در آن عضو هستند انتخاب می‌شود. اعضایی که هر از گاهی تغییر می‌کنند تا سلیقه‌های مختلف سینمای ایران در انتخاب نماینده ایران نیز تغییر کند.
اما در دوره‌های مختلف معمولا از خیلی مانده به آخرین مهلت انتخاب نماینده ایران در اسکار بحث‌هایی درباره اینکه کدام فیلم انتخاب می‌شود؟ کدام فیلم شایسته است؟ کدام فیلم شانس بیشتری دارد؟ و... در رسانه‌ها داغ داغ می‌شود. بحثی که امسال هم به محض اینکه داشت شکل می‌گرفت با انتخاب ناگهانی در جستجوی فریده مسکوت باقی ماند.
حالا از همان نیمه شب ۲۶ مرداد تا حوالی ظهر امروز ۲۷ مرداد سئوال های زیادی مطرح شده است که مهمترین آن هم این است که چرا نیمه شب اتفاق افتاد؟ نگرانی از جایزه گرفتن برخی از فیلم‌های ایرانی در جشنواره‌های معتبر طی همین چند روز باقی مانده و فشار رسانه‌ها برای انتخاب این آثار باعث شد این اتفاق بی‌سابقه بیفتد؟ یا هر چیز دیگری را باید بعدا و حتما مدیران این بخش پاسخ‌گو باشند.
اما نکته قابل تامل هم اینجاست که در دوره‌ای که شفاف‌سازی مُد شده است و همه دستگاه‌ها با انتشار اطلاعات مختلف دست در شفاف‌سازی نهاد خود دارند چطور برای نخستین بار سازوکار انتخاب نماینده اسکار به صورت محرمانه و به دور از اطلاع رسانه‌ها تشکیل شد؟ حالا اینها سئوال‌هایی است که احتمالا در ادامه جایگزین گمانه‌زنی رسانه‌ها برای انتخاب نماینده ایران برای اسکار خواهد شد.
البته از یک منظر دیگر هم می‌توان به این موضوع نگاه کرد آن هم انتخاب یک فیلم مستند به عنوان نماینده ایران در اسکار است که قطعا انگیزه مضاعفی را برای مستندسازان ما به دنبال خواهد داشت. این آثار که زمانی تنها مأمن نمایششان تک سانس‌های جشنواره‌ها بود حالا در گروه هنر و تجربه برای مدت طولانی نمایش داده می‌شود و در اتفاقی غیرمنتظره هم به عنوان نماینده ایران در اسکار انتخاب شده‌اند.
جستجویی درباره در جستجوی فریده
اما در جستجوی فریده که یک مستند سینمایی است و به همین دلیل عنوان نخستین نماینده مستند سینمای ایران به اسکار بهترین فیلم غیرانگلیسی‌زبان را لقب گرفته است، ساخته مشترک آزاده موسوی و کورش عطائی است.
این فیلم در واقع روایتی از فریده است که چهل سال پیش در حرم امام رضا رها شده و بعد از انتقال به شیرخوارگاه توسط زوجی هلندی به فرزندی گرفته شده و به هلند برده می‌شود. فریده که در طول این سال‌ها به‌خاطر ترس از سفر به ایران و تمایل نداشتن خانواده‌اش به وطن بازنگشته، چند سالی است از راه دور جستجویی را برای پیدا کردن خانواده واقعی‌اش شروع کرده و حالا برای اولین بار به ایران سفر می‌کند تا زادگاهش را ببیند و با سه خانواده که مدعی‌اند خانواده واقعی او هستند، ملاقات کند...
این مستند که محصول سال ۱۳۹۷ سینمای ایران است با جوایزی که از سال گذشته تا به حال کسب کرده عنوان پُرافتخارترین مستند ایران در سال گذشته را نیز یدک می‌کشد. جوایزی از جمله برنده بهترین تدوین، بهترین موسیقی، بهترین فیلم هنر و تجربه و برنده جایزه ویژه دبیر جشنواره در یازدهمین دوره جشنواره سینما حقیقت، برنده بهترین موسیقی جشنواره فیلم رشد، برنده دیپلم افتخار بهترین کارگردانی جشن مستقل سینمای مستند، برنده جایزه بهترین فیلم مستند از آکادمی سینما سینما، برنده تندیس زرین بهترین صداگذاری از بیستمین جشن بزرگ سینمای ایران، برنده تندیس بهترین فیلم جشن بزرگ سینمای ایران و برنده تندیس حافظ بهترین فیلم مستند در نوزدهمین دوره جشن دنیای تصویر می‌توان اشاره کرد.
از دیگر نکات قابل ذکر درباره این مستند می‌توان به استقبال خوب مخاطبان گروه سینمایی هنر و تجربه نسبت به این فیلم اشاره کرد. در جستجوی فریده که اواخر پاییز سال گذشته (۱۳۹۷) در گروه هنر و تجربه اکران شد با فروش بیش از ۱۵۰ میلیون تومان در این گروه سینمایی عنوان پرفروش‌ترین فیلم چهار سال اخیر این گروه سینمایی را نیز کسب کرد.
این فیلم طی یکسال اخیر در جشنواره‌های مستند «بیگ‌اسکای» آمریکا، «اینک خاورمیانه» فلورانس ایتالیا، مستند اوکراین Docudays، استانبول ترکیه، کازان روسیه، جشنواره فیلم‌های شرقی «ژنو» و فیلم‌های ایرانی «زوریخ» سوئیس به نمایش درآمده است و جایزه ویژه رئیس‌جمهور تاتارستان برای انسان‌دوستانه‌ترین فیلم جشنواره «کازان» روسیه را دریافت کرده است.
حالا بعد از انتخاب این مستند به عنوان نماینده سینمای ایران در اسکار احتمالا برخی کنجکاو شوند برای دیدن آن، که بنا بر اعلام روابط عمومی فیلم نمایش آن که چندی پیش در سامانه اینترنتی هاشور آغاز شد همچنان ادامه دارد و علاقمندان می توانند برای تماشای این فیلم به آدرس www.hashure.com مراجعه کنند.
چه کسانی در جستجوی فریده را انتخاب کردند؟
امسال هیات انتخاب جایزه اسکار را سینماگرانی متشکل از فرشته طائرپور (تهیه کننده)، فاطمه معتمدآریا (بازیگر)، ابوالحسن داودی (کارگردان)، تورج منصوری (فیلمبردار)، رسول صدرعاملی (کارگردان)، امیر اثباتی (طراح صحنه)، مرتضی رزاق کریمی (تهیه کننده)، مهرزاد دانش (منتقد) و رائد فریدزاده (معاون بین‌الملل بنیاد سینمایی فارابی) معرفی کردند.
رقیبان در جستجوی فریده کدام فیلم‌ها بودند؟
فهرست اولیه هیات انتخاب برای معرفی نماینده سینمای ایران به اسکار که توسط بخش بین‌الملل فارابی منتشر شد نیز اسامی فیلم‌های مغزهای کوچک زنگ زده (هومن سیدی)، بمب، یک عاشقانه (پیمان معادی)، سرو زیر آب (محمدعلی باشه آهنگر)، آشغال‌های دوست داشتنی (محسن امیریوسفی)، قصر شیرین (رضا میرکریمی)، در جستجوی فریده (آزاده موسوی و کوروش عطایی)، عرق سرد (سهیل بیرقی)، متری شش و نیم (سعید روستایی)، سرخ پوست (نیما جاویدی) و شبی که ماه کامل شد (نرگس آبیار) را تشکیل داده بودند.
فریده حالا در جستجوی اسکار
حالا البته نقدها پیرامون انتخاب در جستجوی فریده به «آکادمی علوم و هنرهای سینمایی (اسکار) / Academy of Motion Picture Arts and Sciences» قطعاً نافی ارزش‌های این مستند نیست و بی‌شک این فیلم جزو آثار مهم در حوزه مستند محسوب می‌شود. اما به نظر می‌رسد این مستند توان کمی برای رقابت با بهترین فیلم‌های سینمایی دنیا را داشته باشد اما باید منتظر ماند و دید که این نماینده سینمای ایران شانسی برای دریافت معتبرترین جایزه سینمایی دنیا را دارد یا خیر؟