موضوعات دنیای امروز، موضوعات پیچیده‌ای هستند و گاهی اوقات چندین رشته را در بر می‌گیرند. درباره استخراج رمز ارز نیز دستگاه‌های مختلف با عینک‌های متفاوت به آن نگاه می‌کنند. بخشی از آن در حوزه IT است که به وزارت ارتباطات برمی‌گردد، بخش دیگر انرژی است که وزارت نیرو و وزارت نفت متولی تصمیم‌گیری درباره آن هستند، یک بخش دیگر آن بعد مالی‌اش است که به بانک و وزارت اقتصاد مربوط می‌شود و بخش صنعتی‌اش نیز به وزارت صنایع و حتی بُعدی هم دارد که محیط زیست را تحت الشعاع خود قرار می‌دهد.
«امیر ناظمی» رئیس سازمان فناوری اطلاعات و معاون وزیر ارتباطات روز یکشنبه در کارگاه آموزش بلاک‌چین، از نگاه نهادهای دولتی به این رمز ارز صحبت کرد و معایب و مزایای این صنعت را برای خبرنگاران حاضر برشمرد. او به واکاوی دیدگاه دستگاه‌های مختلف، مصوبات این حوزه و چرایی طولانی شدن این مقوله پرداخت.
اولین دستگاهی بودیم که به مسائل رمزارزها ورود کردیم
او درباره ورود وزارت ارتباطات به مقوله ماینینگ گفت: «سعی کردیم خودمان روی صندلی بازیگران مختلف بنشینیم و از دید آن‌ها به مشکلات نگاه کنیم. در نتیجه به دو راه‌حل رسیدیم؛ یکی محافظه‌کارانه است که وزارت ارتباطات کاری نکند و منتظر تصمیم‌گیری دولت بمانیم.
وی اضافه کرد: دیگری رویکرد فعالانه بود که در آن را در پیش گرفتیم و اولین دستگاهی بودیم که پیشنهادمان را ارائه دادیم، اولین تفاهم‌نامه را در این حوزه امضا کردیم و به واسطه آن یک سری از شرکت‌ها فعالیت خود را شروع کردند. ما بر اساس آن تفاهم‌نامه به کسی مجوز فعالیت ندادیم اما تاکید کردیم تا زمانی که دولت تصمیم نگرفته بر اساس تفاهم‌نامه عمل کنید. فکر می‌کنم در مواجهه با تکنولوژی، این رویکرد صحیح‌تری است و هر زمان که دستورالعمل جدیدتری بیاید، به آن شکل عمل خواهند کرد.
رمزارز پول است یا کالا؟
آیا رمزارزها را به مثابه کالا بگیریم یا پول؟ معاون وزیر ارتباطات در پاسخ به این سوال جدی گفت: قطعا پول و چیز با ارزشی مانند طلا؛ چرا که اگر آن را کالا در نظر بگیریم ما در کشور حق مبادله کالا با کالا را نداریم. اتفاق دیگر این که خرید و فروش برعکس پول، مالیات دارد. همه تلاش این بود که با ارز دیجیتال نیز مانند یک واحد پولی رفتار شود، بنابراین پول است اما خارج از پول رسمی کشور.
وی افزود: در نوآوری‌ها با چالش عدم قطعیت بزرگی روبه‌رو هستیم، این که در آینده، پروژه رمزارزها شکست می‌خورد یا به پول متداول دنیا تبدیل می‌شود؟ نگاه اول این است که حاکمیت‌ها نمی‌گذارند یک نهاد خارج از دولت، تعیین‌کننده وضعیت مالی و پولی کشور باشد و نگاه دوم مختص افرادی است که برعکس فکر می‌کنند و می‌گویند طی سال‌های آینده این ارزها جایگزین پول‌های رایج خواهد شد و مردم دنیا با این ارز تجارت می‌کنند.
اگر این صنعت شکست بخورد چه می‌شود؟
رئیس سازمان فناوری اطلاعات افزود: اگر سیاستگذار با نگاه خوشبینانه دوم پیش برود ولی این صنعت شکست بخورد تمام جامعه به یک میزان ضرر می‌دهند و وظیفه حاکمیت این است که نگذارد چنین اتفاقی بیفتد. باید با رویکردی پیش رفت که این دوگانگی را حفظ کند. به این شکل که اجازه ورود فناوری جدید را بدهد اما نگذارد این فناوری در کشور فراگیر شود و وضعیت کل کشور را تحت تاثیر قرار بدهد. باید برای رشد تکنولوژی آزادی عمل داد اما نه آن‌قدر که جایگزین پول ملی شود.
وی درباره ماینینگ و مسائل مرتبط با حوزه انرژی، تصریح کرد: ما دو میزان برق در کشور داریم؛ میزان تولید اسمی و میزان تولید واقعی. حدود مورد نیاز برق کشور در ساعات پیک حدود بین ۵۵ تا ۶۰ هزار مگاوات است که البته امسال این رقم کمی بیشتر شده است.
برای تولید برق باید نیروگاه احداث شود، استدلال وزارت نیرو این است که اگر در ساعات پیک مصرف، اجازه ماین بدهم نمی‌توان برق را مدیریت کرد. راه حل جایگزینش هم این بود که برای استخراج رمزارز، قیمت متوسط صادراتی در نظر بگیریم.
به زعم وزارت ارتباطات این استدلال نادرست است؛ ناظمی به این شکل آن را توضیح می‌دهد: فرض کنید نیروگاه برق ۱۰۰ واحد برای تولید برق در ساعات پیک و غیر پیک سرمایه‌گذاری می‌کند. در ساعات آف پیک این سرمایه‌گذاری انجام شده است و هر اندازه نتوانید بفروشید، ضرر می‌شود. علاوه بر آن نیروگاه هزینه نگهداری هم دارد.
پیشنهاد ما این بود که در ساعات پیک مصرف، برق ماینتر قطع شود و برای ساعات غیر پیک، یک بازار ثانویه به وجود بیاید که عرضه‌کننده و مصرف‌کننده با یکدیگر ملاقات کنند و بر اساس مناقصه از برق استفاده کنند.
اگر صادرات تمام ظرفیت اضافی برق امکان‌پذیر بود، چرا تاکنون انجام نشده است؟
وی گفت: وزارت نیرو ممکن است در جواب این رویکرد بگوید در طول سال احتیاج است برخی نیروگاه‌ها در طول سال برای نگهداری از مدار خارج و بازسازی شوند. حرف ما باز هم این است که بقیه نیروگاه‌هایی که از مدار خارج نشده‌اند همین کار را در بازار ثانویه انجام بدهند. چرا باید برای این افراد قیمت متوسط صادراتی برق مبنا قرار بگیرد؟ اگر نیروگاه‌ها می‌توانستند تمام بار اضافی ظرفیت برقشان را به فروش برسانند، چرا تا الان این کار را انجام نداده‌اند؟
ناظمی اشاره کرد: اگر ماینینگ را به عنوان صنعت پذیرفته‌ایم چرا باید این صنعت با صنایع دیگر فرق کند؟ باید با صنعت‌ها برخورد یکسان داشت و بین آن‌ها تبعیض قائل نشوند. اکنون ماجرا به این شکل است که تمام صنایع یک طرف و ماینینگ، یک طرف. راه‌حل ما این است که کل برق تولیدی را از مصرف داخلی و صادرات کاهش داده و آن را در یک بازار عرضه و تقاضا به فروش برسانند.
صرافی‌های ارز دیجیتال
معاون وزیر ارتباطات در این کارگاه آموزشی به این نکته اشاره کرد که اگر قرار است با ارز دیجیتال مانند یک ارز خارجی برخورد شود، باید صرافی‌هایی وجود داشته باشند که آن را به پول تبدیل می‌کنند و کارمزد می‌گیرند. وی گفت: در این مرحله بانک مرکزی مسئول سیاستگذاری است. بانک مرکزی نیز مخالفت خود را با این که در کنار فروش ریالی در سایت‌ها، از این ارز هم استفاده شود اعلام کرد.
به نظر می‌رسد این مخالفت درست باشد چون بعد از مدتی ممکن است این پول، جایگزین پول ملی شود و سیاست‌های پولی کشور را تحت الشعاع خودش قرار دهد. با این کار نوسانات داخلی گره می‌خورد به جهان و سرنوشت تکنولوژی.
اجازه واردات ماینر به صاحبان مزارع
ناظمی افزود: فرض کنیم ماینرها فعالیتشان را شروع کنند و گمرک نیز اجازه ورود ماینر دهد. در این شرایط ممکن است فردی از برق عمومی برای این کار استفاده کند. راه‌حل چیست؟ برای کنترل وضعیت، راه‌حل این بود اجازه ورود ماینر برای مزارع بزرگ و شناسنامه دار صادر شود. مزرعه‌ای که مسئولیت حقوق دارد و کار غیرقانونی انجام نمی‌دهد.
داشتن ماینر غیر قانونی است؟ طبق قوانین باید بگویم. کارخانه‌ها را چرا متوقف کردند؟ استناد این بود که برقی که به کارخانه تعلق دارد نباید برای استخراج رمزارز مورد استفاده قرار بگیرد. زمانی که مجوزهای لازم صادر شود، اگر کسی به این شیوه کار کند، قطعا باید در خصوص آن جرم‌انگاری صورت بگیرد.
ارز دیجیتال و کمک به بی‌اثر کردن تحریم‌ها
آیا رمزارزها می‌توانند به دور زدن تحریم کمک کنند؟ پاسخ دو وجه دارد هم بله و هم خیر. ناظمی معتقد است: استخراج رمزارز می‌تواند به شرایط تحریم کمک کند ولی نه در ابعاد بزرگ بلکه در خریدهای خیلی خِرد که مجموع آن‌ها نمی‌تواند بیش از ۵ میلیارد دلار باشد.
بسیاری کشورها برای استفاده از رمزارزها قوانینی وضع کرده‌اند تا اگر میزان آن از یک حدی بالاتر رفت، افراد احراز هویت شوند. همین مسئله باعث شده مطمئن باشیم که این راه‌حلی برای تمام تحریم نیست. حاکمیت می‌تواند برای خرید خارج از کشور، اجازه استفاده از بیت کوین بدهد و برای داخل کشور سقف آن را محدود کند.
اگر صنعت ماینینگ شکست بخورد چقدر ضرر می‌کنیم؟
ناظمی تلویحا می‌گوید ضرری در کار نیست: در این مدت که شکست نخورده، ما حداقل تجهیزات و زیرساختی را آماده کردیم که قابلیت ارائه سرویس به دیتا سنترها و مراکز پردازشی کشور را داراست و افرادی برای نگهداری از آن‌ها، آموزش دیده‌اند. فرض کنید اجازه دادیم نیروگاه برق به وجود بیاید و ماینرها بیایند و مزرعه بزنند. اگر شکست بخورند از همان زیرساخت و برقی که تولید شده برای دیتا سنترها استفاده می‌کنیم. سیتسم خنک‌کننده، استقرار و نگهداری مزارع و دیتا سنترها بسیار شبیه هم است.
او در پایان به این نکته اشاره کرد که اخبار مربوط به ساخت ارز دیجیتال چیزی است که شاید در عالم تخیل اتفاق بیفتد اما امکان آن در واقعیت فراهم نیست: ارز دیجیتال در تقابل با مرزها و بانک‌های مرکزی به وجود آمده و ملی شدن با این مفهوم کاملا در تعارض است.