هماهنگ‌کننده ملی کمیته ترویج اتحادیه بین‌المللی نجوم به اتفاق همکارانش در سازمان فضایی ایران از جزئیات نام‌گذاری یک ستاره مادر و سیاره فراخورشیدی آن توسط ایرانیان خبر داد.
محمدجواد ترابی روز یکشنبه در این نشست خبری گفت: «ستاره، سیاره» نامی است که برای این پویش در نظر گرفته‌ایم، ما نامگذاری‌های بیشماری روی منظورمه شمسی داشته‌ایم اما برای اولین مرتبه است که به ایرانی‌ها این فرصت داده شده تا یک سیاره و جرم خارج از منظومه شمسی را نام‌گذاری کنند.
وی درباره جزئیات شرکت در این پویش گفت: از ۱۳ شهریور ارسال نام‌های پیشنهادی آغاز می‌شود، شرکت‌کنندگان باید در دو طرح ۱۰۰ کلمه‌ای اسم و دلیل انتخابشان را بنویسند. این امکان وجود دارد که اسم مورد نظر برای یک سیاره نمره بیاورد ولی اسم دوم انتخاب نشود. هشتم مهر، مهلت ارسال اسامی به پایان می‌رسد اما ممکن است اجازه تمدید صادر شود.
ترابی اضافه کرد: ۲۸ مهر فرآیند داوری توسط یک کمیته ۹ نفره انجام می‌شود، این افراد به اسامی پیشنهادی برای پویش «ستاره، سیاره» نمراتی بین صفر تا ۱۰ می‌دهند بدون این که شناختی از افراد شرکت‌کننده داشته باشند. اسامی که بیشترین امتیاز را به دست آورده‌اند در یک مرحله دیگر داوری نهایی می‌شوند.
در نهایت نیز ۱۰ اسم برای رای‌دهی پیامکی انتخاب می‌شود، رای‌دهی تا ۹ آبان ادامه دارد. اسم منتخب برای ستاره و سیاره همراه با دو نام پشتیبان برای اتحادیه بین‌المللی ارسال می‌شود. به این ترتیب اگر اسم پیشنهادی اول با اسامی دیگر هم‌نامی نداشته باشد و تلفظ نامناسبی هم پیدا نکند، همان اسم انتخاب می‌شود اما اگر مشکلی باشد قطعا انتخاب بین اسامی پشتیبان است.
ترابی تصریح کرد: اسم برگزیده همراه با اسامی مصوب کشورهای دیگر، تا آخر سال ۲۰۱۹ دی ماه امسال اعلام می‌شود. پیشنهاد ما برای اسامی، انتخاب نام اساطیر ایرانی است اما با این حال هیچ الزامی به انتخاب آن نیست چون می‌دانیم که این پیش‌شرط ممکن است اسامی را محدود کند.
ترابی درباره دیگر جزئیات این پویش گفت: سیاره و ستاره‌ای که قرار است برای آن نام انتخاب کنیم، به صورت رندوم (تصادفی) توسط اتحادیه بین‌المللی نجوم انتخاب شده است. این سیاره جزو سیاره‌های خوب به حساب می‌آید که کاراکتر دارد و فاصله و مدت گردش آن در مدار، شبیه زمین است. این سیاره جزو هزار سیاره نزدیک زمین به حساب می‌آید.
او در خصوص مزیت شرکت در این رویداد گفت: این رویداد برای ما فرصت است؛ فرصتی که اجازه می‌دهد در یک کار جهانی مشارکت کنیم. ممکن بود این اتفاق بدون حضور ما رخ دهد و صرفا از اخبار پیگیر آن شویم. تاکنون کشورهایی مانند فرانسه و روسیه کمپین خود را آغاز کرده‌اند و ما فرصت داریم که یک اسم ایرانی را ابدی کنیم.
ترابی اشاره کرد: علاوه بر این، ما مورد مشابهی نداشتیم که پتانسیل این سطح از دربرگیری را داشته باشد و همه افراد از هر قشر و هر نقطه از ایران بتوانند در آن شرکت کنند؛ چه افراد تحصیل‌کرده، بی‌سواد، مسن و سالخورده و کودک و به طور کلی،همه اقشار امکان مشارکت در این فراخوان را دارند.
برای شرکت در این پویش حتی افراد می‌توانند به ما نامه بنویسند و اینطور نیست که اگر کسی دسترسی به اینترنت ندارد، نتواند در آن شرکت کند. رای‌دهی در این خصوص پیامکی است و الان در تمام نقاط کشور ما سرویس پیام‌دهی توسعه پیدا کرده و در روستاهای دوردست افراد می‌توانند پیامک بزنند.
تا قبل از این شاید بتوان گفت تنها در خصوص کسوف سال ۷۸ این میزان دربرگیری و مشارکت را داشتیم. اگر از این ظرفیت استفاده کنیم همه انجمن‌های فعال در حوزه نجوم انگیزه می‌گیرند و اشتیاقشان برای این کار بیشتر می شود.
هماهنگ‌کننده ملی کمیته ترویج اتحادیه بین‌المللی نجوم خاطرنشان کرد: به این رویداد خیلی خوشبین هستیم چرا که زمینه برای تغییر دیدگاه دنیا نسبت به حوزه نجوم در ایران، وجود دارد. سال گذشته مهمان رویدادی در چین بودم و مسئولان آن می‌گفتند در ایران اتفاقات زیادی در حوزه نجوم رخ می‌دهد اما متاسفانه چگونگی‌اش را نمی‌دانیم. در این زمینه کمی مشکل ارتباط داریم و امیدواریم که این سرآغاز ارتباط ما با دنیای نجوم باشد.
کشف فراخورشیدی‌ها از چه زمانی شروع شد؟
از آخرین اکتشاف در مجموعه سیاره‌های منظومه شمسی دیر زمانی نمی‌گذرد؛ همه تلاش منجمان، برای یافتن سیاره‌ای دیگر در منظومه خورشیدی بود: سیاره ایکس (X) و حدس‌ها و گمان‌ها برای بزرگ‌تر کردن خانواده خورشیدی. با رصد اولین سیاره و منظومه جدید در دوردست‌ها در سال ۱۹۸۸ و تایید آن در سال ۱۹۹۲، انسان پا به عرصه جدیدی در شناخت دنیای اطراف خود گذاشت و دیگر منظومه شمسی، اولین و آخرین منظومه ستاره و سیاره‌ای نبود.
از همان سال‌ها، رصد ستاره و سیاره و ثبت منظومه‌های ستاره‌ای جدید از هیجان‌انگیزترین فعالیت‌های ستاره‌شناسان بوده و هست. حتی منجمان آماتور هم با ابزارهای خود فعالیت طاقت‌فرساییا شروع کرده‌اند و همگام با دیگر ستاره‌شناسان حرفه‌ای به اکتشاف می‌پردازند.
جرم این سیاره‌های تازه کشف شده از حدود قمر زمین تا ۳۰ برابر سیاره غول پیکر مشتری ثبت شده است و اغلب آن‌ها همانند سیاره‌های غول منظومه خورشیدی، «گازی» هستند. هر چند بعضی سیاره‌ها با عناصر فلزی سنگین‌تر نیز رصد شده‌اند، اما سیاره‌های گازی که از هیدروژن و هلیوم و با چگالی‌های متفاوت ثبت شده‌اند بسیار بیشترند. تا ۲۴ مرداد ۱۳۹۸، چهار هزار و ۱۰۳ سیاره در سه هزار و ۵۶ منظومه کشف شده‌اند و ۶۶۵ ستاره بیش از یک سیاره در منظومه خود دارند.
با وجود روش‌های متعدد در آشکارسازی، باید پذیرفت تکنیک‌ها و امکانات رصدی امروزی مانند تلسکوپ هابل و کاوشگر کپلر اجازه آشکارسازی تا این تعداد را به ما داده‌اند و حتما با پیشرفت بشر در علم و تکنولوژی، آشکارسازی سیاره‌های فراخورشیدی به فصل جدیدی وارد خواهد شد.