حدود ۱۵ سال از استان شدن خراسان جنوبی می‌گذرد و یکی از مطالبات به حق مردم این استان که حتی پیش از مستقل شدن دنبال می‌شده بهره‌مندی از راه آهن است.
شاید بتوان قدمت این مطالبه را به حدود ۲۰ سال پیش برد آن زمانی که نمایندگان وقت استان‌های خراسان و سیستان و بلوچستان در تلاش بودند تا اتصال چابهار به سرخس را از طریق راه آهن سراسری ممکن کنند و در این بین خراسان جنوبی که هنوز استانی مستقل نبود نفع می‌برد.
البته یک روزنامه محلی اخیرا با تاملی بر گزارش هفته گذشته ایرنا به عنوان «رویای راه آهن در مرز ۲۰ سالگی »، عمر این رویا را حتی به ۳۰ سال پیش هم مربوط دانسته و در مطلبی نوشته که مرحوم هاشمی رفسنجانی در اولین سفر خود به خراسان جنوبی قول اجرای عملیات احداث راه آهن را داده بود.
با این وجود برای اولین بار خواسته راه آهن شرق کشور سال ۸۰ توسط مجمع نمایندگان خراسان بزرگ و سیستان و بلوچستان در مجلس شورای اسلامی به رئیس جمهوری وقت ارایه و پس از آن تقاضا به وزارت راه و ترابری و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور ارجاع شد.
اولین پیگیری‌ها ۹ سال بعد نتیجه داد و آبان ماه ۸۹ یکی از نمایندگان مردم استان در مجلس شورای اسلامی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، خبر تصویب راه آهن شرق کشور از مسیر بیرجند - قاین - گناباد را اعلام کرد.
پروژه خط آهن چابهار - زاهدان - سرخس یکهزار و ۳۴۰ کیلومتر طول دارد و شامل ۲ قطعه است که قطعه چابهار تا زاهدان به طول ۵۸۰ کیلومتر از سال ۸۹ در قانون بودجه مصوب شد.
قطعه زاهدان تا بیرجند - گناباد و ایستگاه یونسی نیز به طول ۷۶۰ کیلومتر در سال ۹۳ تصویب شد، اما این ۲ قطعه به دلیل اعتبارات اندک پیشرفت کندی داشته‌اند.
سال ۸۹ ، قطعه اول حدفاصل چابهار ــ زاهدان شروع شد که هم اکنون بر اساس گزارش مسئولان امر ۳۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
از سمت خراسان رضوی نیز دیماه ۹۶ قطعه نخست این پروژه در ایستگاه یونسی کلنگ‌زنی شد. این قطعه از خط ریلی مشهد - بافق منشعب و پس از عبور مسیر دشت و تپه ماهور به ایستگاه گناباد منتهی می‌شود که این قطعه نیز مراحل پایانی خود را سپری می‌کند.
با وجود اینکه در ۱۰ سال اخیر ۲ استان همجوار علیرغم همه محدودیت‌های مالی اما پیشرفت خوبی در اجرای پروژه راه آهن داشتند، ولی خراسان جنوبی در تمام این سال‌ها فقط قطاری از وعده‌ها را مشاهده کرد و همچنان در رویای شنیدن سوت قطار است.
سال ۹۰ دولت وقت اعتباری برای راه آهن بیرجند اختصاص نداد و سال ۹۱ آخرین باری بود که دولت احمدی‌نژاد برای پروژه راه آهن شرق کشور بودجه جداگانه‌ای اختصاص داد، بودجه‌ای که البته دندانگیر نبود و به گفته صابری؛ نماینده وقت مردم نهبندان و سربیشه در مجلس شورای اسلامی فقط برای آسفالت جاده یک روستا کفایت می‌کرد، نه پروژه عظیمی مانند راه آهن!
با شروع کار دولت یازدهم و نگاه ویژه رئیس جمهوری به خواسته‌های مردم در نخستین سفر استانی روحانی به خراسان جنوبی این موضوع مطرح و رئیس جمهوری در این زمینه گفت: هیئت وزیران برای اتصال این استان و مرکز آن (بیرجند) به راه آهن سراسری اتفاق نظر دارد و نه تنها آن را در ردیف بودجه سال ۹۴ قرار داده بلکه برای مطالعه و طراحی آن ۱۰۰ میلیارد ریال اختصاص داده است.
آذرماه ۹۳ هم وجه الله خدمتگزار استاندار وقت خراسان جنوبی با بیان اینکه پروژه راه آهن شرق کشور در لایحه بودجه ۹۴ ردیف اعتباری مستقل گرفت نوید اتصال خراسان جنوبی به شبکه ریلی کشور را به مردم استان نوید داد.
مطالبه راه آهن همواره از محافل گوناگون توسط مسئولان خراسان جنوبی و نمایندگان مجلس در ادوار مختلف فریاد زده شد اما اعتبارات دولتی پاسخگوی پروژه با این عظمت نبود.
طوری که نماینده وقت قاینات و زیرکوه سال ۹۲ درباره راه آهن شرق کشور گفت: «اعتبار یک سال کاری وزارت راه و شهرسازی برای احداث مسیر ریلی چابهار- بیرجند- قاین- گناباد – مشهد لازم است» لذا استفاده از فاینانس برای راه آهن پیشنهادی بود که مطرح و در دستور کار قرار گرفت.
اما این راهکار هم راه به جایی نبرد تا اینکه مجدد نام کنسرسیوم برای راه آهن به گوش رسید و مردادماه سال گذشته معاون وقت هماهنگی امور عمرانی استاندار خراسان جنوبی گفت: سه سرمایه گذار در قالب کنسرسیوم برای اجرای پروژه راه آهن بیرجند از سمت کالشور مشخص شده است و به زودی این پروژه کلنگ زنی می‌شود.
اما این وعده هم وفا نکرد و همچنان مردم خراسان جنوبی در رویای دیرینه خود باقی ماندند تا اینکه بعد از گذشت حدود هشت ماه از این وعده، استاندار خراسان جنوبی ۲۷ اردیبهشت ماه امسال در برنامه زنده تلویزیونی خبری از سفر وزیر راه و شهرسازی به استان را اعلام کرد و گفت: در این سفر عملیات اجرایی پروژه ریلی بیرجند - یونسی گناباد کلنگ زنی و آغاز می‌شود.
وزیر راه و شهرسازی ۳۰ اردیبهشت ماه وارد خراسان جنوبی شده و در همان بدو ورود با سوال یکی از خبرنگاران در خصوص کلنگ‌زنی راه آهن مواجه شد.
محمد اسلامی در این سفر گفت: یکی از پروژه‌های مهم اتصال خط راه آهن چابهار - زاهدان - زابل به بیرجند و اتصال به راه آهن سراسری است که جزو اولویت‌های نخست به شمار می‌رود.
کلنگ زنی در این سفر انجام نشد اما وزیر راه و شهرسازی در ساعت پایانی حضورش وعده داد که تا ۲ یا سه ماه آینده عملیات پروژه اتصال بیرجند به راه آهن سراسری نیز شروع خواهد شد.
به اعتقاد او زمانی باید کلنگ چنین پروژه مهمی زده شود که ماشین آلات پیمانکار در محل آماده به کار باشند برای همین مردم خراسان جنوبی باری دیگر امیدوار شدند تا در این فرصت سه ماه که وزیر اعلام کرده پیمانکار مربوطه مشخص و اعتبار لازم نیز تامین شود.
روزشمار وعده وزیر از همین تاریخ در یکی از روزنامه‌های محلی شروع شد تا اینکه ۳۰ تیرماه ۲ ماه پس از وعده وزیر رسانه‌های استان خبر مسرت بخش انتشار آگهی منقاصه راه آهن را منتشر کردند.
این مناقصه حاصل پیگیری‌های استاندار در سفرها و دیدارهای مختلف با مقامات کشوری به ویژه سفر رئیس سازمان برنامه و بودجه و وزیر راه و شهرسازی به استان بود که برای فاز نخست راه آهن خراسان جنوبی به طول ۳۲ کیلومتر برگزار شد.
مدیرعامل شرکت زیرساخت در آخرین مذاکره خود با استاندار خراسان جنوبی هفته آینده را برای مرحله نهایی تعیین پیمانکار مشخص کرده است.
انتظار می‌رود با بیش از ۹۰ میلیارد تومان اعتباری که از منابع دولتی برای این پروژه تعیین شده پیمانکار در کمتر از ۲ سال موفق به تکمیل راه آهن بیرجند شود رویای مردم این استان ۳۲ کیلومتر به تحقق نزدیک‌تر شود.
اما اینجا پایان کار راه آهن نیست بلکه هیات وزیران در جلسه عصر یکشنبه( ۲۷ مرداد) به ریاست حجت الاسلام و المسلمین دکتر حسن روحانی رئیس جمهوری، به منظور تامین هزینه‌های اجرایی پروژه اتصال بیرجند به راه‌آهن بافق - مشهد به طول حدود ۲۷۱ کیلومتر، شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل کشور را به عنوان نماینده این وزارت برای انعقاد قرارداد با شرکت احداث راه‌آهن بیرجند - یونسی (به سهامداری شرکت‌های تیراژ، آرادان، اس دی ام، توچال و توسار) تعیین کرد.
این خبر امید آن را داد که پس از سال‌ها انتظار قفل راه آهن بیرجند با عنایت دولت تدبیر و امید باز خواهد شد.
استاندار خراسان جنوبی در تشریح این خبر به رسانه‌های گروهی گفت: کنسرسیومی از پنج شرکت بزرگ فعال در کشور برای تکمیل پروژه راه آهن خراسان جنوبی تشکیل شده است.
محد صادق معتمدیان با بیان اینکه در برنامه زمان بندی شده چهار ساله مسیر بیرجند به یونسی به طول ۲۷۱ کیلومتر مطالعه، طراحی ، تامین مالی و اجرا می‌شود اظهار داشت: بعد از اتمام هشت سال دوره بازپرداخت وام شرکت‌های کنسرسیوم به اضافه چهار سال زمان اجرای پروژه در مجموع بعد از ۱۲ سال مالکیت کامل راه آهن به دولت باز می‌گردد.
وی افزود: در مرحله بعدی رایزنی‌ها و پیگیری‌ها با بانک‌های عامل انجام می‌شود تا با این کنسرسیوم تشکیل شده تحت عنوان شرکت احداث راه آهن بیرجند به ایستگاه یونسی لیدرها مشخص شود.
استاندار خراسان جنوبی با ابراز امیدواری از اینکه بعد پرداخت وام به زودی شاهد آغاز فعالیت این شرکت باشیم اضافه کرد: قطعا اجرای این پروژه تاثیر بسیار مهمی در توسعه استان به لحاظ حمل و نقل کالا و مسافر خواهد داشت.
وی برآورد اجرای کل پروژه را چهار هزار میلیارد تومان اعلام کرد و افزود: امید است که بعد از چهار سال با کمک منابع مالی دولت و تلاش شرکت‌های کنسرسیومی سوت قطار در استان شنیده شود.
اکنون که قطار وعده‌ها برای شنیدن صدای سوت قطار بعد از سال‌های پیگیری به ایستگاه هیات دولت رسید امید می‌رود که با تدبیر دولت دوازدهم تا چهار سال آینده مرکز خراسان جنوبی به شبکه سراسری ریل وصل شود.
ظرفیت‌های اقتصادی خراسان جنوبی به ویژه در حوزه بازارچه‌های مرزی قطعا یکی از مهمترین راه‌های رسیدن به بازار کشورهای همسایه ولی از طرفی رونق اقتصادی در این استان به توسعه شبکه حمل و نقل ریلی، جاده‌ای و هوایی نیازمند است.
در صورت توجه به زیرساخت‌های حمل و نقل و رفع شدن مشکلات در این زمینه علاوه بر رشد و رونق اقتصادی و توسعه سرمایه گذاری داخلی، زمینه‌های ورود سرمایه گذاران خارجی نیز به استان فراهم می‌شود.
خراسان جنوبی در منطقه‌ای قرار دارد که از گذشته های دور بخشی از جاده ابریشم بود و نقش مهمی در توسعه اقتصادی و مبادلات تجاری کشور داشته است.
۹۸۹۳ * ۶۰۵۴