با توجه به رابطه تنگاتنگ معدن و محیط زیست و ضرورت وجود هر دوی آنها در بقای زندگی بشر، برقراری تعادل میان این ۲، بسیار حائز اهمیت است؛ چراکه استفاده از منابع طبیعی بدون تخریب، امری غیرممکن است. روی این اصل، اهمیت بازسازی معادن و احیای محیط زیست بعد از پایان عمر معادن در جهت بازگرداندن پوشش گیاهی و حفظ زیست‌بوم منطقه ملموس است.
بر اساس قانون معادن، بهره‌برداری از محدوده‌ها در هر منطقه باید به‌گونه‌ای پیگیری شود که به محیط زیست و منابع طبیعی آسیب وارد نکند اما این مسئله نباید محدود کننده فعالیت‌های معدنی باشد.
۲ راهی معدن و محیط‌زیست
در ماده ۲۴ قانون معادن آمده است، استعلام از سازمان حفاظت محیط زیست برای بهره‌برداری از معادن تنها در محدوده مناطق چهارگانه انجام خواهد شد و این بدان معنی است که حتی در مناطق شکار ممنوع هم می‌توان از معادن بهره‌برداری کرد که این قانون مسئولان و مردم را بر سر دوراهی حفظ محیط‌زیست و یا خروج از اقتصاد متکی به نفت با توسعه معادن قرارداده است.
مناطق چهارگانه محیط زیست شامل پارک ملی، اثر طبیعی ملی، پناهگاه حیات وحش و منطقه حفاظت شده است که طبق قانون وزارت صمت برای صدور پروانه بهره‌برداری و یا اکتشاف باید موافقت سازمان محیط زیست را اخذ کند اما به دلیل اینکه قانون به صراحت به منطقه شکار ممنوع اشاره نکرده است معادن می توانند در این منطقه فعالیت کنند.
قانون معدن بزرگترین ضربه را به محیط زیست زده است
رئیس اداره محیط زیست شهرستان ابهر در این زمینه به خبرنگار ایرنا، گفت: اصلاحیه قانون معدن در سال ۹۰ بزرگترین ضربه را به محیط زیست زد زیرا متقاضیان فعالیت‌های معدنی حتی در مناطق شکار ممنوع هم می‌توانند مجوز بهره‌برداری معدن دریافت کنند.
محمد هادی کاظمی تصریح کرد: شهرستان ابهر از نظر ذخایر معدنی سومین شهرستان استان زنجان است که متاسفانه به دلیل عدم رعایت الزامات زیست محیطی از سوی برخی معادن علاوه بر آسیب جدی به طبیعت موجب ایجاد مشکلاتی برای ساکنان محلی شده است.
وی اظهارداشت: از ۵۲ معدن ثبت شده در ابهر ۷ معدن در داخل منطقه شکار ممنوع خراسانلو فعالیت می‌کنند که حیات وحش و طبیعت منحصر به فرد این منطقه را تهدید می‌کند.
کاظمی با اشاره به اینکه معادنی که در این منطقه فعال هستند از محیط زیست مجوز دریافت نکرده‌اند، عنوان کرد: تخریب مراتع، ایجاد راه‌های ارتباطی گسترده، ایجاد ریزگرد، عدم توجه جدی به بحث احیاء و بازسازی تنها بخشی از آسیب های معادن است.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ابهر بیان کرد: استخراج معادن از دل طبیعت صورت می‌گیرد و این یک امر بدیهی است اما متاسفانه تکنولوژی استفاده شده روزآمد نیست و از طرفی به موضوع احیای پس از پایان هیچ توجه ای نمی‌شود.
وی ادامه داد: معدن سرمایه ملی و در این شرایط استخراج توجیه اقتصادی دارد اما چرخه معیوب فرآوری آن موجب شده بسیاری از ذخایر استخراجی خام فروشی و قبل از فرآوری صادر شود که متاسفانه ارزش افزوده اصلی آن برای کشور از دست برود و تنها تخریب محیط زیست ارمغان آن باشد.
320 معدن در استان فعال است
مدیر امور معادن سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان نیز در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: ۳۲۰ معدن در استان فعال است که تعداد ۲ هزارو ۶۷۱ نفر اشتغالزایی به همراه داشته است.
مهدی فرامرزی با بیان اینکه هشت درصد از مساحت استان تحت کاداستر (نقشه های کوچک مقیاس) معادن است، افزود: ۱۰ درصد از معادن در محدوده مربوط به پروانه بهره‌برداری بوده که با این حساب، هشت دهم درصد از مساحت استان را شامل می‌شود و در صورتی که معادن بتوانند یک‌چهارم مساحت خود را به کار برند، ۲ دهم درصد مساحت استان درگیر تخریب معدنی است.
وی ادامه داد: به نظر می‌رسد این مساحت در مقابل کل مساحت استان قابل دفاع و مقبول است بنابراین تصور اینکه منابع طبیعی و محیط زیست در تسخیر معادن می باشد اشتباه است.
مدیر امور معادن استان با اشاره به قانون معادن تاکید کرد: وزارتخانه مجری قانون است و براساس قانون جهت تسریع در امر اکتشاف و بهره‌برداری از معادن، دستگاه‌های اجرائی مربوط مکلفند حداکثر ظرف چهارماه نسبت به استعلام وزارت‌معادن و فلزات درمورد حریم های قانونی مربوط به آنها در هنگام صدور پروانه اکتشاف و بهره‌برداری اعلام نظر نمایند.
فرامرزی اظهار داشت: استعلام از محیط زیست برای مناطق چهارگانه صورت می‌گیرد که منطقه خراسانلو جزو این مناطق نیست و فراتر از قانون نمی شود عمل کرد.
وی با اشاره به پرداخت حقوق دولتی جهت اخذ مجوز برای فعالیت های معدنی توسط بهره برداران تاکید کرد: این حقوق به خزانه دولت واریز و در بودجه کشور لحاظ می شود.
این کارشناس عنوان کرد: از حقوق دولتی واریز شده به خزانه دولت ۶۵ درصد به وزارت صنعت، معدن و تجارت برای اجرای بهینه تکالیف و ماموریت‌های توسعه بخش معدن و صنایع معدنی کشور؛ ۱۵ درصد به اعتبارات استانی برای ایجاد زیرساخت و رفاه توسعه شهرستان با اولویت‌بخشی به منطقه‌ای که معدن در آن واقع شده ۱۲ درصد به نسبت به احیا و بازسازی محل عملیات معدنی اقدام شود و علاوه بر این ۵ درصد به صندوق بیمه فعالیت‌های معدنی برای حمایت از مکتشفان و بهره‌برداران معادن؛ ۳ درصد به‌عنوان کمک به سازمان نظام مهندسی معدن برای تحقق اهداف تعیین شده در قانون مربوطه تخصیص می یابد.
به گزارش ایرنا، نیاز روزافزون بشر به زمین‌کاوی و استخراج منابع معدنی، او را ناگزیر به تخریب بخش‌هایی از محیط زیست کرده است، زیرا هر ماده معدنی در یک زمان ارزش استخراج پیدا می‌کند و ممکن است جایگزین پیدا کرده و دیگر ارزش اقتصادی نداشته باشد. در این میان، استخراج اصولی، بازسازی و برگرداندن ارزش زمین، کمک شایانی به احیای مناطق از بین رفته با ارزش افزوده بالاتری خواهد کرد. همان‌طور که مطالعات نشان می‌دهند، در برخی مناطق با رعایت اصول فنی و زیست‌محیطی، نه تنها از تخریب بیشتر جلوگیری به عمل آمده، بلکه توسعه اقتصادی و آبادانی را نیز به همراه داشته است. در نتیجه معدنکاری، مخل محیط زیست نبوده و می‌توان از آن در جهت بهبود محیط زیست منطقه بهره گرفت. روی این اصل، آنچه بیش از همه مورد نیاز است، رعایت قوانین و مقررات از سوی معدنکار و حمایت و همکاری همه‌جانبه دولت، سازمان‌های محیط زیست و منابع طبیعی کشور است.
منطقه شکار ممنوع خراسانلو با منطقه حفاظت شده باشگل تاکستان همجوار است وسعت منطقه بیش از ۷۰ هزار هکتار و حداقل ارتفاع یک هزار و ۵۵۰ متر و حداکثر ۲هزارو ۹۷۱ متر و دامنه تغییرات ارتفاعی آن نیز یک هزار و ۱۴۲ متر است.
این منطقه کوهستانی و میانگین بارندگی آن بالای ۴۰۰ میلیمتر در سال است.
پوشش گیاهی منطقه بطور عمده شامل چوبک، بومادران، گون، کلاه میرحسن، پسته وحشی، سیاه تلو و زیستگاه قوچ و میش وحشی البرز مرکزی است، از گونه‌های دیگر حیات وحش منطقه می توان به خرس قهوه ای، پلنگ، سیاه گوش و از گونه های پرندگان به کبک معمولی نیز اشاره کرد.
منطقه شکار ممنوع خراسانلو واقع در شهرستان های ابهر - خرمدره به دلیل داشتن آب و هوای معتدل کوهستانی و زمینهای حاصلخیز از تنوع گونه‌های گیاهی و جانوری خاصی برخوردار است و بیش از ۱۳ نوع پستاندار از جمله قوچ و میش ارمنی و البرزی، آهو، خرس قهوهای، خوک وحشی، گرگ و سیاه گوش و ۲۲ گونه از انواع پرندگان چون کرکس، قرقی، سینه سرخ ایرانی، دلیجه، سارگپه در این منطقه زیست می کنند که وجود ذخایر معدنی مانند معادن گرانیت و فعالیت آنها موجب به خطر افتادن حیات‌وحش منطقه شده است.
۹۵۵۶/۶۰۸۵