امروز اولین روز هفته دولت است، هفته‌ای که یکی از مهم‌ترین بخش‌های آن ارزیابی عملکرد دستگاه‌های مختلف است که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات یکی از این نهادها است که بر اساس گزارش‌های ارائه شده، این‌طور به نظر می‌رسد که بیشترین فعالیت‌های وزارت ارتباطات طی یک سال گذشته بر بستر شبکه ملی اطلاعات متمرکز شده است، از اتصال روستاها به اینترنت گرفته تا بومی‌سازی نقشه، مترجم بومی و مسائلی از این دست، البته این تنها دستاورد وزرات ارتباطات نیست، یکی از مسائل مهم دیگر که می‌توان جزو نقاط مثبت عملکرد یک ساله وزارت ارتباطات به حساب آورد، ورودش به حوزه استارتاپ‌ها و حمایت از آنهاست، در این راستا طرح نوآفرین و ایران هوشمند نیز رونمایی شد تا به گفته محمد جواد آذری جهرمی ۶۸ هزار شغل در کشور ایجاد کند.
هر بار که صحبت از شبکه ملی اطلاعات به میان می‌آید، اظهار نظرات متفاوتی در خصوص عملکرد این شبکه به گوش می‌رسد، بر اساس صحبت‌های وزیر ارتباطات و معاون او در شرکت ارتباطات زیرساخت، این وزارتخانه توانسته به ۸۰ درصد از وظایف خود در لایه زیرساخت شبکه ملی اطلاعات مطابق سند تبیین الزامات مصوب آذر ماه ۱۳۹۵ شورای عالی فضای مجازی عمل کند.
وزیر ارتباطات در گفت و گویی که با ایرنا داشت به این نکته نیز اشاره کرد که طبق برآوردهای خودمان و متر و معیاری که در سند تبیین بوده، توانسته‌ایم به ۸۰ درصد از تکالیف خود عمل کنیم. رونوشت این فعالیت‌ها را نیز به بخش‌های مختلف دولت از جمله ریاست جمهوری، مجلس و شورای عالی فضای مجازی تحویل داده‌ایم.
با این وجود اگرچه به گفته وزیر ارتباطات، ۸۰ درصد از تکالیف این وزاتخانه در سند تبیین به سرانجام رسیده، اما شورای عالی فضای مجازی در این خصوص به جمع‌بندی نهایی نرسیده است. ابوالحسن فیروز آبادی دبیر شورای عالی فضای مجازی تیرماه امسال درباره وضعیت این شبکه در گفت و گویی اعلام کرد: ما روی کاغذ ناظر شبکه ملی اطلاعات هستیم و وزارت ارتباطات مجری است.
وی گفت: ناظر شرایطی دارد، بودجه و ساختار می‌خواهد که بودجه، ساختار تعریف شده و حوزه مداخله نظارتی ما مشخص نیست. مجری هم تعریفی که از شبکه ملی اطلاعات دارد برداشت‌های خودش است. دوستان وزارت ارتباطات حداقلی فکر می‌کنند و علاقه دارند شبکه ارتباطات و اطلاعات را به صورت کلاسیک در کشور توسعه دهند. البته نکات مصوبه را هم مورد توجه قرار می‌دهند و دیگرانی که حداکثری فکر می‌کنند، خیلی عمیق‌تر این را می‌بینند.»
او در صحبت‌هایش به این نکته اذعان دارد که شبکه ملی اطلاعات در قسمت کلاسیک در همه کشور به خوبی اجرا شده و در شبکه کشور هم از لحاظ سطح پوشش و ضریب نفوذ و سطح فناوری‌ها جزو کشورهای نسبتاً خوب در حال توسعه هستیم، نرخ‌های خدمات شبکه هم در کشور نسبتاً مناسب است اما همچنان معتقد است: «در الزامات ما، این شبکه باید استقلال داشته باشد برای همین الزام کردیم که خدمات پایه، ملی باشند، مثلاً الان برای پیدا کردن اطلاعات از گوگل استفاده می‌کنیم که این درست نیست. اطلاعات ما نباید از طریق آمریکا بیاید.
این نقطه اختلاف ما است. یا در حوزه پیام رسان بدون اغراق بالای ۹۰ درصد محتوای پیام‌رسان‌ها در کشور روی پلت فرم‌های خارجی است. تعداد کاربران پیام رسان‌های داخلی از ۱۰ درصد بیشتر است اما از لحاظ حجم کارکرد بیش از ۹۰ درصد روی پیام رسان‌های خارجی هستیم که دلیلی ندارد. این یعنی ما در فضای مجازی استقلال نداریم و نمی‌توانیم اعمال حاکمیت کنیم.»
او تاکید کرد:« الزاماتی مانند استقلال، حاکمیت، امنیت و صیانت رعایت نشده و تا رسیدن به الزامات راه درازی باقیمانده و بیش از ۲۰ درصدی است که آقایان می‌گویند.»
شبکه ملی در لایههای خدمات (دولت الکترونیکی) و محتوا شبکه ملی اطلاعات نیز پیشرفت‌هایی داشته که بر اساس آمار می‌توان به کاهش دهها میلیون مراجعه حضوری مردم به ادارات دولتی با انجام بیش از ۴۵۰ میلیون استعلام در بستر مرکز ملی تبادل اطلاعات اشاره کرد که رشد قابل ملاحظهای نسبت به سال گذشته داشته است.
گذشته از آن طراحی و اجرای طرح ثبتنام کارت سوخت بانکی از طریق اتصال سامانه‌های وزارت نفت و بانک مرکزی، زمینه را برای صرفه‌جویی ۲۶۰ میلیارد تومانی کشور فراهم کرد. این خدمت نیز از دیگر خدماتی بود که شبکه ملی آن را ارائه داد.
از دیگر خدماتی که وزارت ارتباطات در لایه خدمات انجام داد حمایت از تحقیقات و ارائه تسهیلات جهت توسعه محتوای بومی بود حاصل شکل‌گیری خدمات پرکاربرد بومی بر بستر شبکه ملی اطلاعات مانند محتوای کودک، نقشه، مسیریاب و موتور جستجو بود.
جشنواره کودک آن‌لاین، تمرکز بر پتانسیل کارآفرینی
جشنواره کودک آن‌لاین که به همت روابط عمومی وزارت ارتباطات شکل گرفت و پیش رفت. این جشنواره رویدادی است برای یافتن، گسترش و مانتورینگ ایده هایی در حوزه تولید محتوای تصویری (فیچر فیلم، سریال، مجموعههای آموزشی و فیلم کوتاه)، با تمرکز بر پتانسیل‌های کارآفرینی و توجه ویژه به استقبال کودکان و نوجوانان از این آثار.
جشنواره کودک آن‌لاین با هدف ایجاد امید و انگیزه کافی برای ایده پردازی و تولید با هدف جذب مخاطب کودک و نوجوان، تجمیع و هدایت سرمایه ها به سمت تولید برای کودک و نوجوان با توجه به پتانسیل‌های قابل توجه این حوزه در بازار محتوا، تسهیل‌گری و ایجاد زمینه برای استقرار کسب و کارهای جدید محتوا محور در حوزه کودک و نوجوان، ایجاد انگیزه در صنایع مجاور برای سرمایهگذاری در حوزه تولید محتوای تصویری برای کودک و نوجوان، معرفی بسترها و پلتفرم‌های موجود و در حال تأسیس به مخاطبان برگزار شد.
نقشه مسیریاب که در بستر شبکه ملی شکل گرفت این روزها توانسته جای خوبی بین مردم باز کند و از رقبای خارجی خود مانند وویز و اپلیکیشن‌های مسیریاب دیگر پیشی بگیرد. خدمت دیگری که در بستر همین شبکه ملی ارائه شده، ترجمه است. اکنون «ترجمان» توانسته با حساسیت بیشتر از گوگل برای ترجمه در دستر مخاطبان قرار گیرد.
میزان خودکفایی وزارت ارتباطات
خودکفایی و حمایت از تولیدات ملی، مساله‌ای است که در دولت روی آن تاکیدات زیادی صورت گرفته است. طبق گزارش عملکرد دولت، وزارت ارتباطات ۷۰ درصد در تولید تجهیزات مورد نیاز شبکه ثابت کشور و ۳۰ درصد تجهیزات مورد نیاز شبکه سیار به خودکفایی رسیده است.
البته در این وزراتخانه یک خودکفایی صددرصدی نیز صورت گرفته که مربوط به تجهیزات و سامانه‌های امنیتی مورد نیاز شبکه ملی اطلاعات است. طرح «دژفا» جنبه‌های مختلف خدمات و نیازمندی‌های امنیتی را داراست که به صورت منسجم در کنار هم قرار گرفته و در قالب سامانه‌ها و سرویس‌های مختلف دیده شده است.
«دژفا» به صورت کلی ضریب ایمنی شبکه ملی اطلاعات را افزایش می‌دهد و شامل مجموعه‌ای از خدمات و سرویس‌هایی است که در حوزه امنیت متعهد و ملزم به ارائه آن در قالب شبکه ملی اطلاعات و براساس سند تبیین الزامات است.
در طرح «دژفا» ۱۰ سامانه توسعه داده شده که هفت برنامه دیگر نیز قرار است در آینده نزدیک به آن اضافه شود. برخی از این سامانه‌ها به سمت کاربران است و برخی دیگر به امنیت سیستم‌های مرکز ماهر مربوط می‌شود.
سامانه‌های «هانی نت ملی- تله بدافزار ملی»،«ویروس کاو»، «سامانه تشخیص و اجتناب و کاهش تأثیر حملات DDoS »، سامانه «چکاپ»، «سامانه سینا»، «سامانه شناسایی نفوذ در شبکه‌های کنترل صنعتی» از سامانه‌های طرح دژفاست که هر کدام عملکرد منحصر به خودشان را دارند.
ضریب نفوذ اینترنت
ظرفیت پهن باند اینترنت بین الملل نیز در این ۵ سال، تاثیر شگرفی داشته و اکنون ۷.۱۷ برابر شده است. در سال ۹۲ ظرفیت پهن باند اینترنت بین الملل در سال های ۶.۱۲۲ است و الان به ۲۱۷۲ رسیده است. در ۶ ماهه اول سال ۹۲ ضریف نفوذ مشترکین پهن باند ۳۳.۵ بوده که ۱۴ برابر شده و به عدد ۵۲.۷۴ رسیده است.
اتصال روستاها به شبکه ملی
بر اساس گزارش عملکرد دولت که توسط سازمان برنامه و بودجه ارائه شده، در سال ۹۷ به ۸۵ درصد از نقاط روستایی کشور دارای ارتباط هستند که ۵۵ درصد آنها به اینترنت پر سرعت دسترسی دارند، طبق آخرین آمار موجود اکنون ۲۹ هزار و ۲۵۰ روستا دارای ارتباط اینترنتی هستند.
این در حالی است که بر اساس آمار این گزارش در ۶ ماهه اول سال ۹۲ هیچ روستایی به اینترنت پر سرعت دسترسی نداشته است. ضریب نفوذ کاربران اینترنت در سال ۹۲ فقط ۳۱ درصد بود که با گذشت ۵ سال این مقدار ۷۰ درصد رسیده است.
اتصال بیش از ۵۴۰۰ روستای جدید به شبکه ملی اطلاعات و افزایش تعداد روستاهای دارای دسترسی به محتوای داخلی شبکه ملی به ۳۷۰۴۷ روستا، اتصال بیش از ۸۷ درصد مدارس شهرها و روستاهای بالای ۲۰ خانوار به خصوص مناطق محروم به شبکه ملی اطلاعات و امضای تفاهمنامه اقدام مشترک با وزارت آموزش و پرورش برای هوشمندسازی مدارس و اجرای ماده ۶۷ قانون برنامه ششم توسعه از دیگر اقدامات صورت گرفته است.
سرویس های ارائه شده
رشد ۳۰۰ درصدی ترافیک VOD و رشد ۱۰۰ درصدی تماشای تلویزیون اینترنتی بر بستر شبکه ملی اطلاعات،افزایش تعداد کاربران پیامرسانهای بومی به بیش از ۲۰ میلیون کاربر، افزایش ۲ برابری تعداد اپلیکیشن‌های بومی تلفن همراه به بیش از ۲۵۰ هزار عدد از دیگر خدماتی است که توسط شبکه ملی اطلاعات ارائه شده است.
حقوق شهروندی، شفافیت و پاسخگویی
مشتری مداری و حمایت از حقوق مردم با طراحی و توسعه سامانه دریافت و رسیدگی به شکایات ۱۹۵ مبتنی بر مکان نمای جغرافیایی (کاهش زمان پاسخگویی از ۹ روز به ۷ روز)، حرکتی است که در دستور کار وزرات ارتباطات قرار گرفته است. ملاقاتهای حضوری، جلسات با استارتاپ‌ها، رسیدگی به مشکلات شان و ارائه راهکارهای قانونی، همراهی با استارتاپ ها برای رد کردن مراحل دریافت مجوز و مشکلاتی که در سازمان های مربوط به فعالیت‌شان دارند از دیگر قدم‌های مهمی است که سازمان فناوری اطلاعات و دایره حقوقی این سازمان انجام می‌دهند.
پیادهسازی جوانگرایی در وزارت ارتباطات با کاهش حدود ۱۰ ساله میانگین سنی مدیران نیز از دیگر فعالیت‌هایی است که این وزارتخانه در یک سال گذشته همچنان به آن اصرار داشته است. حلقه دستیاران جوان وزارت ارتباطات و معاونان جوانی که در یک سال گذشته منصوب شده‌اند نشان می‌دهد، عزم وزیر ارتباطات برای جوانگرایی در وزارتخانه متبوعش جدی است. هر چند او بارها تاکید کرده که از تجربه افرادی که در این مسیر فعالیت دارند نیز غافل نخواهند شد.
توسعه ابزارهای نظارتی جهت حمایت از حقوق مصرف کننده و کنترل کیفیت خدمات با بهره برداری آزمایشی سامانه اندازه گیری کیفیت خدمت QOS وکیفیت تجربهQOE اینترنت کشور از دیگر مواردی است که می‌توان آنها را در زیرمجموعه فعالیت های وزارت ارتباطات در عملکرد یک ساله‌اش به حساب آورد.
سال خوش برای استارتاپ‌ها
«ایده‌هایی برای تبدیل به کسب و کار وجود دارد که برای به بار نشستن نیاز به برگزاری رویداد دارد. رویدادهایی که جاده نوآفرینی، حمایتی و تشویقی را در دولت هموار می‌کند». این توضیحی است که امیر ناظمی، رئیس سازمان فناوری اطلاعات ایران در روز رونمایی طرح نوآفرین ارائه داد و گفت: شکل‌گیری این ایده‌ها نیاز به کارگزار دارد، پس از اینکه ایده شکل گرفت باید ایده‌پرداز و کارگزار همدیگر را پیدا کنند و برای این کار نیاز به ابزار است.»
ابزاری که وزارت ارتباطات برای این افراد در نظر گرفته صرفا به حمایت مالی و مکانی محدود نمی‌شود. صاحبان کسب و کار با استفاده از این طرح در مراکز شتابدهی آموزش می‌بینند، مراکزی که از طریق دریافت وام از محل صندوق تاسیس می‌شوند.
این افراد پس از دوره آموزشی، در فضای کار اشتراکی حضور می‌یایند و پس از استقرار، شرکت‌شان را به ثبت می‌رسانند. علاوه بر اینها یک فرصت سه ساله به کسب و کارها داده می‌شود که اگر درآمدشان در سال کمتر از ۵۰۰ میلیون تومان و سرمایه‌شان کمتر از ۱۰۰ میلیون باشد، برای ورودشان به جاده کسب و کارهای بالغ معافیت‌هایی در نظر گرفته خواهد شد.
بر اساس طرح نوآفرین، استارتاپ‌ها و اپلیکیشن‌ها بر اساس تعداد کاربری که جذب می‌کنند، وام ارزان قیمت می‌گیرند و طی دوره‌های مختلف بنا بر رشدی که شرکت‌ها دارند برای آنها مشوق‌هایی در نظر گرفته می‌شود.
پیش به سوی ایران هوشمند
یکی از آخرین کارهایی که توسط وزارت ارتباطات در اواسط تیرماه انجام شد، رونمایی از طرح ایران هوشمند بود. طرحی که رئیس جمهوری و بسیاری از مقامات ارشد ایران و هیات های عالی رتبه از کشورهای همسایه در آن حضور پیدا کردند و وزیر ارتباطات تاکید دارد به واسطه آن می‌توان ۶۸هزار شغل ایجاد کرد.
محمدجواد آذری جهرمی معتقد است ایده ایران هوشمند مسیری است که راه را برای فعالیت کسب و کارها همواره کند. استارتاپ‌هایی که برای روشن کردن چراغ ایران هوشمند نیاز داریم. آینده روشن ایران است و استارتاپ ها شرایط نموداری برای زیست‌بوم رشد دارند.
طرح نوآفرین به درد استارتاپ‌هایی که وارد مرحله بلوغ شده‌اند، نمی‌خورد. این طرح برای آن‌هایی مناسب است که در مراحل اول هستند، استارتاپ‌های در حال رشد باید وارد پارک‌های اقتصاد دیجیتال شوند.
پروژه بهره‌گیری از سامانه نوآفرین شرایط برای کارآفرینی و ایجاد اشتغال در حوزه فناوری اطلاعات را تسهیل خواهد کرد. در طرح نوآفرین تسهیلاتی چون معافیت مالیات و بیمه‌ای برای استارتاپ‌ها وجود دارد و با احداث پارک اقتصاد دیجیتال، درآمد سالانه این استارتاپ‌ها به ۵۰۰ میلیون تومان خواهد رسید. آنها می‌توانند با استفاده از امکانات این پارک‌ها درآمد خود را به پنج میلیارد تومان نیز برسانند و به مرحله بلوغ رسیده و روی پای خود بایستند.