عطوان در سرمقاله روز یکشنبه روزنامه فرامنطقه ای "رای الیوم" نوشت: تماس تلفنی جمعه گذشته "ولادیمیر پوتین" و "رجب طیب اردوغان" رؤسای جمهوری روسیه و ترکیه، برای ما غیر منتظره نبود، اما ما انتظار این گفت و گو را سه روز پیش می کشیدیم، زمانی که ارتش سوریه به کمک جنگنده های روسی و با درهم شکستن پدافند هوایی گروه های تروریستی، توانست کنترل شهر راهبردی "خان شیخون" در استان ادلب را بدست گیرد و به این صورت، پیشروی ارتش دمشق در سایه حمایت مسکو، ترکیه را در شرایط سختی قرار داد.
اما نکته قابل توجه در این تماس تلفنی، ذکر دو نکته است: مذاکرات صلحی که قرار است، ۱۶ سپتامبر (۲۵ شهریور) با حضور رهبران ایران، روسیه و ترکیه در شهر مسکو یا سوچی برگزار شود و در آن، طیف های مختلف گروه های سوری شامل موافق و مخالف دولت کنونی سوریه، درباره تشکیل کمیته ای برای تدوین قانون اساسی جدید این کشور با یکدیگر مذاکره کنند.
دومین نکته این است که پوتین و اردوغان در این تماس تلفنی بر از سرگیری فعالیت های مشترک برای رهایی از تهدیدات تروریستی تأکید کردند، اقدامات تروریستی که منشأ آن ادلب و تروریست هایی است که کنترل این منطقه را در دست دارند.
اما نکته دوم اهمیت بیشتری دارد و مقصود از تهدید تروریستی در این جا هیئت تحریر الشام (جبهه النصره سابق) و جنبش احرار الشام و دیگر گروه هایی است که با وجود آن که روابط نزدیکی با آنکارا دارند، اما روسیه، آمریکا و سوریه آن ها را در فهرست گروه های تروریستی قرار داده اند.
انتظار می رود که موضوعات مختلفی در مذاکرات پیشرو در روسیه مطرح شود که شاید برای اردوغان و گروه هایی چون هیئت تحریر الشام بسیار تلخ باشد.
اولین فرضیه که ممکن است روی دهد آن است که هیئت تحریر الشام (جبهه النصره) خود را منحل کند و سلاح و مهماتش را به کمیته مشترک سه جانبه (روسیه، ایران و ترکیه) تحویل داده و به یک جریان سیاسی تغییر رویه دهد تا بتواند در مذاکرات سوچی حضور یابد.
دومین فرضیه این است که دولت ترکیه به کلی از این گروه ها (تروریستی) فاصله بگیرد و به نیروهای روسی و سوریه برای ورود به شهر ادلب چراغ سبز نشان دهد و در صورتی که هیئت تحریر الشام (جبهه النصره سابق) حاضر نشود سلاحش را تحویل دهد، عمر این گروه پایان خواهد یافت.
سومین فرضیه آن است که فرصتی مشابه کنفرانس سوچی که سپتامبر ۲۰۱۸ (شهریور ۹۷) به مسؤولان ترکیه ای داده شد، به آنان اعطا شود تا به تعهداتشان عمل کنند، هرچند آنکارا تاکنون به وعده هایی که در این کنفرانس داده، عمل نکرده است.
هرچند نمی توان بدرستی گفت که کدامیک از سه فرضیه عملی خواهد شد، اما اخبار منتشر شده از رسانه های مخالف دولت سوریه و نزدیک به مقام های ترکیه حکایت از آن دارد که آنکارا از هیئت تحریر الشام خواسته که خودش را منحل کرده و به تشکیلاتی سیاسی تغییر رویه دهد، اقدامی که کمترین هزینه را برای این گروه به همراه دارد.
در صورتی که فرضیه دوم عملی شود و ارتش سوریه و نیروی هوایی روسیه بخواهند برای بازپس گیری شهر ادلب و بازگرداندن دوباره آن به حاکمیت دولت دمشق به زور متوسل شوند، این مسأله تلفات انسانی سنگینی به جای خواهد گذاشت، چرا که مناطق مرزی ترکیه به روی سه میلیون سوری باز نخواهد بود، افزون بر آن ۶۰ هزار تروریست تا پای جان خواهند جنگید و شاید بازگشایی گذرگاه امن برای غیر نظامیان یکی از راه هایی باشد که بتواند اندکی از درد و رنج مردم این منطقه را بکاهد.
به باور من، مسؤولان ترکیه راه حل نظامی در ادلب را نخواهند پذیرفت، چرا که این اقدام آنکارا را به بازنده اصلی این موضوع تبدیل می کند و در این صورت، موافقت ترکیه با این مساله از سوی متحدانش به تبانی با دشمنانشان متهم می شود و مخالفت با این اقدام نیز به معنای رویارویی نظامی با روسیه است که عواقب غیر قابل پیش بینی دربرخواهد داشت.
از سوی دیگر این مساله موجب سرازیر شدن هزاران غیر نظامی و تروریست به سوی ترکیه خواهد شد که از حضور سه میلیون و ۵۰۰ هزار آواره به تنگ آمده است و حضور این مهاجران به لحاظ سیاسی، اقتصادی و امنیتی بر دولت آنکارا سنگینی می کند و نمی داند چگونه می توان از این فشار رهایی یابد.
شرایط ادلب به زودی حل و فصل خواهد شد، صرف نظر از این که ترکیه و "ابومحمد الجولانی" سرکرده هیئت تحریر الشام به عنوان متحد دولت آنکارا کدام گزینه را برگزینند، با توجه به این که دیگر صبر پوتین لبریز شده است و بنظر نمی رسد که او در سایه پیشروی سریع ارتش دمشق در ادلب، پیشنهادات برای تعویق عملیات این منطقه را بپذیرد.