به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، مهلت تعیین شده ایران برای سومین کاهش تعهدات برجامی رو به اتمام است و طرف های مقابل تا 15 شهریورماه (ششم سپتامبر) فرصت دارند تا با اجرای تعهدات خود از رویه ای که جمهوری اسلامی در پیش گرفته جلوگیری به عمل آورند.
در همین ارتباط دیروز سه شنبه پنجم شهریورماه، «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه کشورمان که برای دیدار و گفت وگو با مقامات چین در پکن به سر می برد، در مصاحبه با روزنامه «تاگس آنسایگر» در پاسخ به این پرسش که آیا ایران گام سوم را اجرایی می‌کند، اظهار کرد: اگر بتوانیم با اروپا به یک فهم مشترک برسیم و اروپایی‌ها اجرای آن را آغاز کنند، ما دست به این کار نمی‌زنیم.
در ارتباط با اینکه تهران در گام سوم خود چه اقداماتی انجام خواهد داد، گمانه زنی های مختلفی وجود دارد. ظریف درباره اینکه گام سوم چه خواهد بود، گفت: ما هنوز نمی‌دانیم. یک دیدگاه این است که گام سوم ما همچون دو مورد قبلی به گونه‌ای باشد که قابل بازگشت هم باشد. دیدگاه دیگر این است که تا به حال نیز 120 روز به اروپایی‌ها فرصت داده‌ایم اما اکنون در شرایطی هستیم که زمان گام‌های قاطعانه‌تر فرارسیده است.
چندی پیش نیز «بهروز کمالوندی» سخنگوی سازمان انرژی اتمی کشورمان در ارتباط با اینکه در گام سوم ایران از چه اقداماتی رونمایی می کند، اعلام کرد که «افزایش تعداد سانتریفیوژها، نصب دوباره سانتریفیوژهای IR-2 و IR-2M، افزایش تعداد سانتریفیوژهای فعال در آبشارهای غنی‌سازی و غنی‌سازی ۲۰ درصدی از گزینه‌های مطرح در گام سوم است.»
کاهش پلکانی تعهدات برجامی ایران از میانه اردیبهشت ماه امسال آغاز شد که باوجود فرارسیدن نخستین سالروز خروج آمریکا از توافق هسته ای اما اقدامی از سوی اعضای باقی مانده صورت نگرفت. حتی اعضای اروپایی برجام که از مدت ها پیش وعده اجرای سازوکارهای تجاری- مالی را داده و بر اجرای کانال مالی «اینستکس» در آینده ای نزدیک تاکید می کردند، تا کنون از اجرای آن عاجز مانده اند.
در چنین شرایطی دو راه پیش روی ایران قرار داشت؛ نخست اینکه به کلی توافق هسته ای را زیر پا گذارد و همانند امریکا به برجام پشت کند و دومین راهکار، کاستن تدریجی از تعهدات بود؛ راهکاری سنجیده که از یک طرف راه را بر هیاهوی تبلیغاتی دشمنانی که همواره ایران را خطری برای امنیت و صلح منطقه و جهان معرفی می کنند، می بست و از سوی دیگر، فرصت بازگشت به تعهدات متقابل را از طرف های مقابل سلب نمی کرد.
با چنین دیدگاهی، ایران بر پایه دو بند 26 و 36 برجام اقدام به کاهش تعهدات خود نمود؛ بندهایی که برای تهران این حق را قائل شده در صورت عدم اجرای برجام از سوی طرف مقابل، به صورت جزئی یا کلی تعهدات خود را به حالت تعلیق درآورد.
تا کنون ایران بر پایه مصوبه شورای عالی امنیت ملی دو گام در راستای کاهش تعهدات برداشته است؛ اجرای گام نخست برجام برای نخستین بار دوشنبه دهم تیرماه رسانه ای شد که وزیر امور خارجه کشورمان از افزایش میزان ذخایر اورانیوم خبر داد.
ظریف در حاشیه مراسم بزرگداشت «مرتضی صفاری نطنزی» نماینده فقید مردم نطنز و قمصر، گفت «آن طور که من اطلاع پیدا کرده‌ام ایران طبق برنامه اش از مرز ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی شده عبور کرده و این را هم قبلاً اعلام کرده بودیم.» حدود دو ماه بعد یعنی میانه تیرماه تهران به ناچار قدم دوم خود را نیز برداشت و در این مرحله غنی سازی اورانیوم از ۳.۶۷ به ۴.۵ درصد افزایش یافت.
بر اساس توافق هسته ای ایران مجاز به ذخیره سازی ۳۰۰ کیلوگرم اورانیوم غنی شده آن هم با غنای ۳.۶۷ درصد است که در دو گام اول و دوم از این سطوح تعیین شده عبور کرد. امروز نیز ملاک ارزیابی و عمل ایران حمایت های سیاسی و دیدارهای مکرر دیپلماتیک همانند آنچه در روزهای گذشته در پاریس شاهد بودیم، نیست بلکه ملاک، عمل و اجرایی شدن تعهدات طرف مقابل است به طوری که ملموس و بر اقتصاد ایران اثرگذار باشد.