سید حسن خمینی شامگاه پنجشنبه در آیین نخستین سالگرد افتتاح خانه موزه آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی در حسینیه جماران گفت: در رابطه با اخلاق و فقه یا به تعبیری اخلاق و قانون سخن بسیار گفته شده، اخلاق حداکثری و قانون حداقلی است. بنابراین بسیاری از دستورات اخلاقی یا دایره مستحبات را در می نوردد یا اساسا وارد احکام ارشادی می شود.
وی ادامه داد: ممکن است کسی به ظاهر پایبند به قانون باشد اما اخلاقی نباشد. معروف است زن و شوهری در نجف بهم علاقه مند بودند. روزی مرد از روی عصبانیت زن را سه طلاقه کرد. رفتند پیرمردی را پیدا کردند و به او گفتند زن را یک روزه عقد و سپس طلاق دهد او هم گرفت و طلاق نداد.
نوه امام (ره) افزود: این مرد و زن در فراغ همدیگر دق کردند و مردند. مرحوم عبدالکریم حائری موسس حوزه علمیه قم در این باره گفته است که نمی دانم شمر سنگدل تر بود یا پیرمردی که آن زن را گرفت. این عمل در دایره فقه است اما غیراخلاقی است.
سید حسن خمینی یادآور شد: فقه نظم حداقلی به جامعه می دهد اما محدوده رفتار ما را تعیین نمی کند ما باید یک گام فراتر از آن برداریم. قانون هم همین شکل است قانون محدوده ای را تعیین می کند ولی دایره مستحبات، ارشادات عقلی و آداب اجتماعی هم وجود دارد.
وی ادامه داد: بسنده کردن رفتار مومنانه به کردار و اعمال قانونی، تنزل دادن سطح جامعه است. انسان باید دائما خودش را در یک ترازوی اخلاق بسنجد. آنطور که گفته اند اخلاق به دوقاعده باز می گردد مثلا در قانون طلایی اخلاق گفته می شود آنچه برای خود می پسندی برای دیگران بپسند و آنچه نمی پسندی برای دیگران نپسند یعنی خودمان را جای طرف مقابل بگذاریم.
یادگار امام (ره) با طرح این پرسش که چه کنیم که جامعه ما اخلاقی شود، خاطرنشان کرد: باید سعی کنیم هنجارهای اخلاقی جامعه به ارزش تبدیل شود و اگر جامعه ای چیزی را ارزش بداند دیگر نیاز نیست از آن مراقبت کنیم و چیزی که جامعه ناهنجار نداند مبارزه با آن سخت است.
سید حسن خمینی با تاکید بر اینکه "معروف" الزاما چیزی نیست که جامعه قبول دارد، گفت: چیزی که به هر علتی جامعه قبول ندارد نمی توانید با آن مبارزه کنید. یکی از مهمترین عوامل اخلاقی کردن جامعه این است که سعی کنیم نظام ارزشی ما، پذیرفته شده هنجاری جامعه باشد.
وی یادآور شد: برای اینکه مساله ای در جامعه اخلاقی شود نخست باید سعی کنیم هنجارهای اجتماعی را به ارزش تبدیل کنیم و دیگر اینکه باید ریشه فقر را در جامعه کند. کسی که در مسیر فقرزدایی گام بر می دارد گام بلندی در جهت اخلاقی کردن جامعه بر داشته است. به فرموده امیرالمومنین (ع)، فقر نفس را ذلیل، عقل را زایل و با خود هر چه غم است می آورد.
نوه امام راحل اظهار داشت: ما یک "فقر خود خواسته" داریم که در آن فرد دستش می رسد ولی آنرا کنار می زند که این عزت می دهد و در چشم مردم عزیز می شود و اگر لباس پاره بپوشد به عنوان متبرک به آن دست می زنند و مقام بالایی دارد و دیگر "فقر ناخواسته" است. به عنوان قاعده در متن جامعه بدانیم که باید آنرا ریشه کن کنیم. بنابراین اگر در پی جامعه اخلاقی هستیم باید فقر را بزداییم.
وی یادآور شد: بسیار از مرحوم هاشمی رفسنجانی شنیدم که می گفت راه حل بسیاری از مشکلات و ناهنجاری های جامعه این است که مردم باید کار داشته باشند. راه حل اعتیاد شغل است و اشتغال سرمایه گذاری می خواهد و سرمایه گذاری هم امنیت. گام برداشتن در مسیر جامعه اخلاقی وابسته به دو چیز است یکی اینکه سعی کنیم در حوزه فرهنگی و دیگر در حوزه اجتماعی نظام ارزشی خودمان را حاکم کنیم.
سید حسن خمینی اظهار داشت: اولیاء خدا مغناطیس وجودی دارند و همه را آرام و جامعه ای را متحول می کند. به گفته ابن خلدون، پیامبر (ص) دو معجزه داشت یکی قرآن و دیگر متحد کردن قبایل عرب بود که این خود معجزه است. بزرگان ما این خصلت را داشتند که می توانستند نظام ارزشی خود را با اشراق و مغناطیس القا کنند. اول انقلاب نظام ارزشی عوض می شود و همه با حجاب می شوند.
نوه حضرت امام (ره) تاکید کرد: همه در پی این هستند کسی پیدا شود و مشکلی را حل کند، "نادری پیدا نخواهد شد امید، کاش اسکندری پیدا شود" این یعنی نگاه به بیرون. بنابراین از خودتان شروع کنید. دین داران اگر تصدی دنیای مردم می کنند اگر دنیای مردم را نتوانند اداره کنند به دین لطمه زده اند. اگر فقر به جامعه ای آمد از آن در خیلی چیزها بیرون می رود. به این بیان، مرحوم هاشمی معلم اخلاق جامعه بود. پس یک گام برداریم و جامعه ای را از فقر بزداییم.
وی عنوان کرد: راه بزرگی پشت سر ما است، کار بزرگی صورت گرفته است، به رغم انتقاد از وضع موجود، حتما به گذشته افتخار می کنیم و به آینده امید داریم. تلاش های گذشتگان و عزمی که داشتند و کار بزرگی که انجام دادند، هم بدانیم و بیان کرده و هم ارج و قرب آنرا بشناسیم و برای گام های بعدی همت کنیم و نباید مایوس و دلگیر شویم.
آیین نخستین سالگرد افتتاح خانه موزه آیت الله اکبر هاشمی رفسنجانی با حضور خانواده شهدای هفتم تیرماه و هشتم تیرماه سال ۱۳۶۰ و جمعی از شخصیت های سیاسی چون سید محمد موسوی بجنوردی، مجید انصاری، محمود واعظی، مرتضی الویری، محمد رضا باهنر، غلامحسین کرباسچی، علی مطهری، علی اکبر صالحی، ابراهیم امینی، حسن روشن و حمید استیلی پنجشنبه شب در حسینیه جماران برگزار شد.