به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ در بخش نخست این میزگرد؛ آسیب شناسی نظام آموزشی با محوریت کنکور که با طرح مسئله و چالش های این حوزه کلید خورد مباحث مختلفی چون بررسی وضعیت موجود آموزشی کشور که بر مبنای نتایج کنکور ۹۸ به دست آمده بود و همچنین موضوع انتخاب رشته، خالی ماندن صندلی برخی دانشگاه های صاحب نام کشور در رشته های ریاضی و انسانی مطرح شد و در بخش دوم این میزگرد تخصصی، نقش آموزش و پرورش در کشور مورد بررسی و واکاوی قرار گرفت و سعی شد با توجه به دستاوردها و تلاش‌های مدیران و سیاستگذاران این حوزه به شفاف ترین و صریح ترین شکل فراز و فرودهای احتمالی این وزارتخانه در به وجود آمدن شرایط پیش رو مورد واکاوی قرار داد.
شریفی استاد دانشگاه صنعتی شریف برهم خوردن توازن میان رشته ها و گرایش بی سابقه به رشته تجربی را به عنوان نوعی تقاضای کاذب عنوان کرد و افزود: در نظریه بازی ها موضوعی به نام tragedy of commons وجود دارد که در واقع شرح حال امروز جامعه ما به شمار می آید؛ به بیان واضح تر این نظریه بیان می دارد که وقتی که برای یک گروه ۲ منبع تغذیه تعریف می شود و یکی از منابع حجم بیشتری به خود اختصاص می دهد توزیع آماری می بایست این گونه باشد که حدود ۶۶ درصد به سمت منبع بزرگتر و ۳۳ درصد باقیمانده به سمت منبع کوچکتر حرکت کند اما در واقع این طور نیست و منبع بزرگتر به دلیل جو روانی یا انگیزشی که به وجود آورده چیزی حدود ۸۰ یا ۹۰ درصد را به خود اختصاص می دهد و اینگونه است که توازن میان ۲ منبع بر هم می‌خورد. در جامعه ما نیز روال به همین شکل شده و رشته تجربی با جو روانی که به وجود آورده حجم زیادی از داوطلبان را به سمت خود می کشاند اما در واقع بیشتر آنها از قبولی در کنکور باز می مانند. برای نمونه حقوق پزشکان در مقایسه با حقوق مهندسان لحاظ می شود و نتیجه گیری به عمل می آید که از آنجایی که حقوق پزشکان نسبت به حقوق مهندسان اختلاف زیادی دارد فرزندان خود را به سمت رشته های پزشکی سوق دهند. نتیجه آن می‌شود که نه تنها اکثریت این افراد موفق به پذیرش در رشته پزشکی نمی شوند بلکه امکان قبولی خود در رشته های فنی مهندسی را از دست می دهند و به نوعی با تکیه بر اطلاعات و آگاهی های ناصحیح بازی باخت باخت را تجربه می کنند.
زرافشان در پاسخ به سخنان شریفی از نوعی گسست در حوزه آموزش سخن گفت و تصریح کرد: نقشه جامع علمی کشور با هدف سازماندهی حوزه توسعه دانش و علم به وجود آمده است. در سال های اخیر صحبت‌هایی مبنی بر ادغام ۲ وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم و تشکیل وزارت آموزش شکل گرفته بود که در بسیاری از کشورهای دنیا رواج داشت اما این موضوع با مخالفت رو به رو شد و نتیجه آن شد که شورای سیاستگذاری وظیفه خط دهی و تعیین جهت هر ۲ وزارتخانه آموزش و پرورش و آموزش عالی را به عهده گیرد و به نوعی انسجام و پیوستگی در آموزش در کشور برسیم. حال آنکه شاهد هستیم وزارت آموزش و پرورش سیاست هایی را تنظیم می کند که آموزش عالی در خلاف جهت سیاست های آن حرکت می کند. وظیفه آموزش و پرورش این است که تا سطح دیپلم سیاست گذاری کند و توزیع دانش آموزان در شاخه ها و رشته ها را تعیین و سازماندهی کند اما در واقع شاهد هستیم که آموزش عالی به جهت دهی دانش آموزان در این مقطع اقدام می ورزد؛ برای نمونه رشته مدیریت به عنوان یکی از رشته های مشترک در میان ریاضی، تجربی و انسانی بیشترین شانس قبولی را برای تجربی ها قائل است علت این انحراف این است که آموزش عالی هنگام هدایت تحصیلی بر اساس تعداد داوطلب اولویت بندی می کند بنابراین رشته تجربی در حدود ۳ برابر بیشتر شانس قبولی در رشته های مدیریت را به دست می آورد.
وی در ادامه به تاثیر سیاست‌های کلان کشور در حوزه بهداشت و درمان و ارتباط آن با گرایش بیشتر به این رشته اشاره کرد و افزود: در سال های اخیر شاهد توجه بیشتر دولت در حوزه سلامت و توسعه بهداشت در کشور بودیم به طوری که اولویت بندی مشخصی در خصوص سیاست گذاری در این حوزه به وجود آمد. از سوی دیگر در ماه‌های اخیر در فضای مجازی سقف معافیت پزشکان از مالیات مطرح می شود و در جامعه نیز همانطور که دکتر شریفی اشاره داشتند حقوق پزشکان و مهندسان به وسیله خانواده ها رصد و مقایسه می شود و همچنین تسهیل در فعالیت و درآمدزایی در رشته های وابسته به رشته های پزشکی همچون پیراپزشکی و حتی گفتار درمانی مشاهده می شود. اینها همه نمونه های واقعی و ملموس از اتفاقاتی است که در جامعه ما در ماه ها و سال های اخیر به وقوع پیوسته و دلالت بر حمایت دولتی و استقبال جامعه از رشته های تجربی دارد.
پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا در ادامه به انتقاد صحبت های معاونت سابق متوسطه آموزش و پرورش پرداخت و شرایط و مشکلات امروز را نتیجه بخشی از سیاست های آموزش و پرورش در سال های گذشته عنوان کرد و از زرافشان به عنوان یکی از قدیمی ترین معلمان و سیاستگذاران درخواست کرد تا نقش و تاثیر آموزش و پرورش را در شرایط به وجود آمده به هر اندازه ای که بوده تبیین کند.
زرافشان در پاسخ انتقادات پژوهشگر ایرنا گفت: واقعیت این است که در حال حاضر بخش عمده ای از علاقه و میل دانش آموزان به انتخاب رشته نادیده گرفته می شود و این خانواده ها هستند که در انتخاب رشته دانش آموزان بر اساس معیارهای خود تصمیم گیری می کنند. در سال های اخیر و پس از اظهارات رئیس جمهور روحانی مبنی بر آزادانه انتخاب کردن رشته ها به وسیله دانش آموزان، آموزش و پرورش نیز به تغییر فرم هدایت تحصیلی خود اهتمام ورزید و آزمون هایی بر اساس تحلیل شخصیت دانش آموزان تنظیم کرد که سهم استعداد و توانایی افراد در رشته ها و تخصص های مختلف را مشخص می‌کرد و پیشنهاد و توصیه ای برای ادامه تحصیل و انتخاب شغل به خانواده ها ارائه می داد. حال آنکه برخی خانواده ها به صراحت با این طرح مخالفت کردند و بنا بر آنچه صلاحدید فردی عنوان می‌شد و متاثر از فضای اجتماعی و فرهنگی جامعه بود تنها اظهار نظر والدین را در تعیین تکلیف و آینده فرزندان موثر می دانستند. در وهله بعدی مشکلی که همواره اجرایی شدن سیاست های آموزش و پرورش را تهدید کرده و می کند هم گرانبودن سایر نهادها و قواها برای عملی شدن این سیاست ها است، به طوری که شاهد این بودیم که اعتراض چند ده دانش آموز و والدین در مقابل مجلس شورای اسلامی باعث اعتراض نمایندگان به وزارتخانه آموزش و پرورش شده و خواستار رفع و رجوع این مشکل شدند که خود روشن ترین مصداق برای حمایت نکردن مجلس و دولت از سیاست‌های آموزش و پرورش تلقی می شود.
زرافشان در ادامه در خصوص برنامه ها و فعالیت های آموزش و پرورش در راستای آگاهی رسانی و آشنایی دانش آموزان با رشته ها و مشاغل مختلف این گونه توضیح داد: ما وظیفه خود را در هر صورت انجام می دهیم اقدامات مختلفی در آموزش و پرورش در این راستا صورت می پذیرد: در دوره اول متوسطه چند درس به طور اختصاصی جهت آشنایی با حرفه و شغل های مختلف تدوین شده است. کار و فناوری عنوان درسی است که در آن تنوعی از پودمان ها و رشته های مختلف در آن جمع آوری شده و دانش آموزان به طور اجمالی و کلی با آن ها آشنا می شوند. در رشته هنر نیز دروسی در در دوره متوسطه تدوین و تنظیم شده است که دانش آموزان با رشته ها و گرایش های مختلف هنری در ذیل این دروس آشنایی و شناخت پیدا می کند. به جز این موارد هفته معرفی مشاغل از جمله موارد کاربردی و عملی محسوب می شود که وزارت آموزش و پرورش در جهت آشنایی نزدیکتر دانش آموزان و با دعوت از صنوف و حرفه های مختلف تدارک دیده است. همچنین مشاوره هایی در طول سال انجام می گیرد که دانش آموزان می‌توانند در راستای علایق و استعدادهای خود رشته و حرفه مورد نظر خود را در آینده انتخاب کنند.
زرافشان در ادامه ابراز داشت: هر ساله سازمان سنجش گزارشی را به عنوان گزارش کنکور منتشر می‌کند؛ اگر گزارش کنکور امسال را مطالعه کنید متوجه می شوید که شمار زیادی از افرادی که در رشته های تجربی کنکور می دهند در رشته های انسانی و ریاضی دیپلم گرفته اند. بنابراین می‌توان در اینجا به تاثیر تقاضای اجتماعی و جهت دهی آموزش عالی در ورودی دانشگاه ها بیش از هر چیز اشاره کرد. به بیانی واضح تر وظیفه آموزش و پرورش آمادگی و هدایت تحصیلی تا مقطع دیپلم است و از آن به بعد سایر محرک ها و نهادها در خط دهی و جهت گیری مطالبات و نیازهای دانش آموزان تاثیر گذار واقع می شوند.
زرافشان با بیان این که در حال حاضر سیاست و برنامه های مشخصی برای توسعه آموزش عالی در کشور وجود ندارد اظهار داشت: وجود حدود سه میلیون بیکار در کشور بیش از هر چیز نشان دهنده کیفیت پایین آموزش عالی در کشور است. به طوری که آموزش عالی خود را در مقابل اشتغال فارغ التحصیلان پاسخگو نمی داند. چند سال پیش در شورای عالی وزارت علوم که بنده نیز عضو آن بودم قرار بر آن شد که شاخصه هایی برای ارزیابی دانشگاه ها تعیین شود که آمار اشتغال فارغ التحصیلان یکی از مهم ترین آن شاخصه ها قرار بگیرد به طوری که هر دانشگاه در مقابل خروجی هایی که دارد به نوعی پاسخگو باشد که تا به حال مصوبه یا دستورالعملی در این زمینه صادر نشده است.
در ادامه این میزگرد شریفی برنده مدال طلای المپیادجهانی کامپیوتر از ورود تفکرالگوریتمی و ریاضیاتی به دروس و محتوای آموزشی مدارس از دوران ابتدایی سخن گفت و علوم کامپیوتر را به عنوان یکی از رشته های کاربردی و آسان برای کارآفرینی و اشتغال معرفی کرد. در بخش پایانی این نشست به بررسی راهکارهای عملی برای برون رفت از این شرایط و ارائه راه حل های ۲ صاحب نظر برجسته حوزه آموزش و دانشگاه پرداخته شده است.