قرن‌ها سوگ مادرانه

به گزارش ایرنا، برای پیدا کردن ریشه های ارادت به امام حسین (ع) و فرزندانش باید روستا به روستا گشت و از مردم پرسید این حسین کیست که عالم همه دیوانه اوست؟

هر کس حکایتی دارد در نوع خود شنیدنی. هر کس به سبک خود، آنگونه که از قلبش بر می آید حسین را دوست دارد و همین هم راز این ماندگاری است.

 هر آیین در هر شهر و روستای استان کهگیلویه و بویراحمد فلسفه ای در دل خود نهفته دارد. یکی از متفاوت ترین آیین های عزاداری کشور برای سرور و سالار شهیدان در روستای موشمی سفلی از توابع بخش مارگون در شهرستان بویراحمد برگزار می شود.

روستایی در ۲۰۰ کیلومتری یاسوج مرکز استان که راه دسترسی به آن از دل کوه های سر به فلک کشیده زاگرس می گذرد و البته همین فاصله زیاد از شهر در کنار همه سختی هایی که برای اهالی دارد باعث شده آیین های محرم دست نخورده نسل به نسل از پدر و مادر به فرزندان برسد .

عزاداری برای امام حسین در موشمی سفلی از همان شب اول محرم شروع می شود. زنان پارچه های رنگی، روسری و چارقدهایشان را به مسجد می برند و مردان علم بزرگی می سازند و این علم تا پایان عزاداری ها در وسط میدان قرار می گیرد و وقتی قرار است به روستا گردی بروند آن را در جلو هیات حرکت می دهند.

اهالی موشمی هر شب در میدان روستا جمع می شوند و عزاداری می کنند. به ندرت زنجیر می زنند. مردان با پارچه های سبز به سبک زنجیز زنی عزاداری می کنند.

از نکات جالب آیین های عاشورایی در موشمی عزاداری زنان است. زنان مثل مردان حلقه بزرگ ایجاد می کنند. لباسهای  تیره  عمدتا با رنگهای سرد می پوشند  و چادرهایشان را به نشانه عزا برای عزیران به صورت ضربدری دور گردن می بندند و گوشه آن را مثل زنجیر بالا و پایین می برند. این مدل  چادر بستن در استان کهگیلویه و بویراحمد مختص مادران تازه داغدار است و وقتی پیر و جوان اینگونه چادرشان را می بندند بدان معناست که داغ حسین(ع) تازه است. زنان چنان از ته دل شیون می کنند و شروه می خوانند که قلب هر انسان آزاده ای را به درد می آورد و گویا فرزند جوان خود را از دست داده اند.

مردان هم علاوه برپارچه های سبز گاهی سینه زنی می کنند.

پذیرایی از عزاداران با مردان است و همه چیز نظم خاصی دارد. وظایف هر کس تعریف شده است. از طرف دیگر زنان هم به میان حلقه مردان می روند و اسپند دود می کنند و این احترام زن و مرد به هم  در آیین های محرم در موشمی نکته ای است که نمی توان به سادگی از کنار آن گذشت.

عزاداری ها ادامه پیدا می کند تا به روز تاسوعا می رسند. عصر تاسوعا هیات ها عزاداری می کنند و شب حلقه های بزرگی از زنان و مردان شکل می گیرد و تا پاسی از شب شروه ها و نوحه های لری و گاهی فارسی خوانده می شود. بعد هم هرکس به خانه می رود. البته مردم می گویند در سالهای گذشته عزاداری کنار آتش ادامه داشته اما چندسالی است که هر کس در منزل خودش شب زنده داری می کند. بعد از نماز صبح زنان نان محلی می پزند. کوچه ها را آب و جارو می کنند تا هیات ها از راه برسند.

برنامه عزاداری در روستا صبح زود آغاز می شود. ساعت ۱۱ همه هیات ها در میدان اصلی روستا مستقر می شوند. زنان هم حلقه بزرگی ایجاد می کنند و یکی از زنان سالخورده وسط این حلقه گوشه های چادرش را بالا و پایین می برد و دیگر زنان با وی هماهنگ می شوند. این آیین را در زبان لری «هوی هوی » هم  می گویند.

در این میان گاهی زنان مویه می کنند و گاهی هم شروه می خوانند. آنها که در سال گذشته عزیز از دست داده اند چنان سوزناک عزاداری می کنند که  حجم اندوهشان نفس را بند می آورد.

اما عزاداری زنان زودتر از مردان تمام می شود. مردان به سمت گلزار شهدا می روند و تا ظهر این سینه زنی و زنجیر زنی ادامه داد.

 زنان به خانه ها می روند و مشغول پخت و پز می شوند.

در این روز زنان هر آنچه بر سر سفره دارند را کمی بیشتر می پزند و پس از اقامه نماز ظهر عاشورا غذا را در سینی می ریزند و همگی به صورت دسته جمعی به سمت مسجد حرکت می کنند و این حرکت در کوچه ها و در میان خانه های سنگ و گلی تصویری منحصر به فرد از مشارکت جمعی در آیینی مذهبی را نشان می دهد. در خانه ها خبری از دیگ های بزرگ نذری نیست اما در عوض هر کس هر آنچه در توانش دارد را نذر می کند و همه ناهار ظهرشان نذری امام حسین است.

بعد  از ناهار هم هر کس به خانه می رود تا شب که چراغهای روستا را خاموش می کنند و به کوه ها پناه می برند و با خدای خویش خلوت می کنند. آنچنان که خودشان می گویند به صورت نمادین یکی از بچه های روستا را در شب شام غریبان مخفی می کنند و زنان  شروه خوانی می کنند. گاهی گهواره علی اصغر می سازند و در کوه برایش شیون می کنند.

در موشمی زیلایی مردم به سبک خودشان برای امام حسین عزاداری می کنند. همانگونه که برای عزیرانشان عزداری می کنند بی هیچ تفاوتی بی هیچ ریایی.

گزارش : فاطمه رشیدی

۹۹۲۹/۱۶۶۲