حرفه بهورزی از مصادیق ایثار و از خودگذشتگی است، انسان‌های فداکاری که در روستاها و مناطق محروم کنار مردم هستند تا سلامت آنان با مخاطره مواجه نشود و در واقع این گروه از افراد به عنوان سربازان بی‌نام و نشان عرصه سلامت شناخته می‌شوند، افرادی که بدون کمترین چشمداشتی در دورترین و محروم‌ترین نقاط کشور به گروه‌های هدف به ویژه روستاییان خدمات بهداشتی و درمانی ارائه می دهند.
بهورز، ارایه دهنده خدمات مراقبتی اولیه بهداشتی، درمانی در محیط روستاها است که در خانه بهداشت فعالیتی مستمر دارد و حوزه فعالیت وی فقط در خانه بهداشت تعریف نشده بلکه " ده گردشی" برای سرکشی و اطمینان از سلامت روستاییان و رفتن به روستاهای اقماری از حوزه‌های فعالیت این پیام‌آور سلامت است.
ارایه خدمات سلامت به زنان باردار، کودکان، نوجوانان، جوانان، سالمندان و میانسالان روستا، خدمات بهداشت محیط و حرفه ای و کنترل بیماری ها اعم از واگیردار و غیرواگیر از جمله وظایف یک بهورز است.
پیش از این معاون بهداشت وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی گفته بود که در سراسر کشور بیش از ۱۷ هزارو ۵۰۰ خانه بهداشت و ۲۶ هزار مرکز بهداشتی و درمانی وجود دارد که منجر به‌پوشش مناسب و عدالت در سلامت شده است و همه روستاهای بالای یک هزار نفر سکنه در کشور به‌خانه بهداشت دسترسی دارند.
دکتر علیرضا رئیسی درباره سه ویژگی بهورزان اظهار کرده بود: بهورزان بومی همان منطقه و جامعه‌نگر هستند و تنها درمان محور نیستند و در واقع یک بهورز به فرهنگ، اقتصاد و مسائل اجتماعی جامعه خود نیز توجه می‌کند و وظیفه محور بودن سومین ویژگی آنها است.
معصومه سعادتی یکی از بهورزان ساعی و سختکوش زنجانی است، که به گفته خودش در ۱۶ سال فعالیت کاری با عشق و علاقه فراوان به خدمات رسانی گروه‌های هدف مشغول بوده، او در این ارتباط به خبرنگار ایرنا گفت: از ۱۸ آبان سال ۸۲ فعالیت کاری خود را بصورت رسمی در روستای اسفناج واقع در ۳۰ کیلومتری زنجان به تبریز آغاز کردم و در واقع ۳۰ سال خدمت خود را باید در این منطقه سپری کنم.
وی اظهارر داشت: بهورز مسئولیت‌های مختلف و متعددی از جمله مراقبت از مادر باردار، رعایت زنجیره سرما و کنترل بیماریهای واگیر و غیرواگیر را بر عهده دارد و از همه مهمتر این گروه به دلیل ارتباطات نزدیک با اهالی روستا بیشتر در جریان مسائل و مشکلات آنان قرار می‌گیرند و در حد توان به راهنمایی هایی لازم مبادرت می کنند.
این بهورز زنجانی ادامه داد: این قشر زحمتکش در اقصی نقاط و محروم‌ترین مناطق کشور در حال خدمات رسانی به مراجعه کنندگان و بیماران هستتد و جایگاه آنان در جامعه ناشناخته مانده، بطوری که حتی برخی دستگاه های متولی با واژه بهورز بیگانه و ناآشنا هستند.
وی اضافه کرد: بهورزان به دلیل گستردگی و فشردگی کاری، مسئولیت و حساسیت بیشتری نسبت به وظایف محوله درند چه بسا کوچکترین خلل و حتی کوتاهی می تواند نتایج نامطلوبی را رقم بزند که این موضوع از اهمیت بالایی برخوردار است.
ناعادلانه بودن حقوق بهورزان نسبت فعالیت کاری آنان
محمد شاهوردی بهورز روستای بزین خدابنده نیز مدت ۱۲ سال است که در راستای ارائه خدمات بهینه و مطلوب به گروه‌های هدف تلاش مضاعفی دارد، او نیز در ارتباط با مسائل و مشکلات و حتی محاسن کاری خود ادامه داد: علاوه برحیطه کاری ام، به مدت ۲ روز در هفته به عنوان کارشناس سلامت روان مرکز جامع شهری زرین رود فعالیت می کنم.
وی اضافه کرد: با آغاز اجرای طرح تحول نظام سلامت خانه های بهداشت، بازسازی و یا تعدادی احداث و علاوه بر آن تجهیزات و امکانات مورد نیاز برای استفاده خریداری شد که تحولی مهم در امر خدمات رسانی محسوب می‌شد در صورتی که پیش از این وضعیت نامطلوبی در این بخش حاکم بود.
این بهورز خدابنده ای یکی از مشکلات کاری خود را ناعادلانه بودن پرداخت حقوق کاری این قشر نسبت به جمعیت تحت پوشش ذکر کرد و گفت: این موضوع به نوعی نارضایتی را در بهورزان ایجاد می کند.
وی اظهار داشت: یکی از امتیارات خوب این شغل، ارتباطات مستمر و تنگاتنگ با روستاییان است و همین مساله علاوه بر شناخت مشکلات آنها به ارائه راهکارهای صحیح نیز منتهی می شود و از طرفی برای آگاهی از میزان رضایتمندی جامعه هدف از خدمات ارائه شده، سامانه پیامکی وجود دارد که مخاطبان می توانند پس از دریافت خدمت مورد نظر رضایت و یا عدم رضایت خود را به صراحت اعلام کنند.
این بهورز ادامه داد: انجام و پایش این کار به رضایتمندی ۹۹ درصدی گروه‌های هدف و گیرندگان خدمت منجر شده و این موضوع به نوبه خود انرژی مضاعفی را برای تداوم فعالیت ها و ارائه خدمات هر چه بهتر به روستائیان مهیا می کند.
وی یادآوری کرد: بر این اساس، نسبت به نصب سامانه های اطلاع رسانی بهداشتی در محیط‌های روستایی اقدام شده است روستاییان می‌توانند مطالب مورد نظر خود را اعلام کنند و در صورت وجود مواردی دیگر مسائل جمع بندی و به مرکز بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی استان ارجاع داده می شود.
بهورزان در اجتماعی سازی سلامت پیشرو هستند
رئیس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی استان زنجان نیز در ارتباط با نقش بهورز در حوزه بهداشت و درمان به خبرنگار ایرنا گفت: این گروه زحمتکش مجموعه ای قوی و خودکفا هستند و کارهای خود را با اعتماد به نفس بسیار بالا انجام می دهند که این مهم موجب افتخار است.
دکتر پرویز قزلباش افزود: یکی از حوزه هایی که بهورزان سالهاست در آن قدم می زنند و کمک حال مردم هستند، حوزه اجتماعی است که امروزه بحث اجتماعی سازی سلامت و توجه به حوزه اجتماعی و تاثیر و تأثری که این حوزه دارد نکته بسیار مهمی است و یکی از کارهایی که در آینده در نظر گرفته شده، ایفای نقش موثر و پررنگتر بهورزان در حیطه اجتماعی است و جزو حوزه‌هایی است که نیازمند توجه بیشتر است.
وی اظهار داشت: بحث بیماریهای واگیر و غیر واگیر به ویژه بیماریهای واگیر کارهای بزرگی انجام شده است و به همت تلاشگران این عرصه به جایی رسیدیم که هر چند، نقش آن کم رنگ تر شده ولی همچنان نیازمند توجه است.
این مسئول ادامه داد: بهورزان علاوه بر اینکه در کسب تحصیلات عالیه پیشرو هستند، معتمد مردم و در جاهای مختلف، محل مراجعه مردم هستند و به دلیل محوریت و تاثیری که بهورزان بر مردم دارند باید از ظرفیت اجتماعی آنها در حوزه سلامت به خوبی استفاده کنیم و جامعه هم نیازمند آن است.
فعالیت ۶۷۹ بهورز در ۴۵۶ خانه روستایی استان زنجان
کارشناس مسئول آموزش بهورزی معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی زنجان نیز ادامه داد: تامین و ارتقاء سلامت فرد فرد جامعه هدفی است که از سالها پیش از سوی مدیران ارشد نظام سلامت درجهت نیل به اهداف که همانا ارائه خدمات در دورترین نقاط کشور است، طراحی شده که این برنامه با بکارگیری افرادی به نام بهورز که منادیان بهتر زیستن در روستاها می باشند موجب افزایش امید به زندگی اقشار جامعه روستایی گردید.
کبری پیرمحمدلو افزود: از سال ۱۳۱۹ هجری شمسی تا سال ۱۳۵۱ چندین تجربه با عناوین طرح تربیت بهدار، طرح سپاه بهداشت، طرح سلسه وطرح رضاییه به اجرا گذاشته شد که از میان این طرح ها، طرح تحقیقاتی نحوه توسعه خدمات پزشکی و بهداشتی در ایران معروف به طرح رضائیه که بطور مشترک توسط سازمان جهانی بهداشت و وزرات بهداری در روستای چنقرالوی پل شهرستان رضائیه از استان آذربایجان غربی در سال ۱۳۵۱ به اجرا در آمد که بطور رسمی به عنوان شیوه اصلی گسترش خدمات بهداشتی درمانی پذیرفته شد.
وی یادآوری کرد: در سال ۱۳۶۳ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی وقت با هدف کمک رسانی هر چه بیشتر به بیماران روستایی وهمچنین در جهت تحقق یکی از اهداف مقدس انقلاب اسلامی مبنی بر فقر زدایی از روستاها دست به تاسیس خانه هایی با نام خانه بهداشت زد و در جهت تامین کادر متخصص این خانه ها به تربیت افرادی همت گمارد که بهورز نام گرفتند
این مسئول ادامه داد: درخشش چشمگیر موفقیت‌های نظام سلامت در عرصه بین المللی مرهون تلاش‌های خستگی ناپذیر انسان هایی است که عاشقانه و مخلصانه در ارائه خدمات پیشگیری از تهدیدات سلامتی برای یکایک آحاد جامعه روستایی در دورافتاده ترین مناطق جغرافیایی کشور تلاش می کنند.
پیرمحمدلو گفت: بهورزان برند سلامت ایران هستند که در سطح جهانی برای کشور دستاوردهای ارزنده ای داشته اند، بی شک کاهش مرگ و میر مادران و نوزادان، افزایش امید به زندگی، کنترل بیماریهای واگیر و غیرواگیر و غیره بخشی از دستاوردهای بهورزان در نظام سلامت است.
وی اظهار داشت: هم اکنون ۴۵۶ خانه بهداشت فعال در سطح استان وجود دارد که با ۶۷۹ بهورز (۴۵۵ بهورز زن و ۲۲۴ بهورز مرد) پوشش داده شده و خدمات ارائه می کنند که در سال ۹۶ تعداد ۱۱۲ ودر سال ۹۷ تعداد فراگیر بهورزی پذیرش و جذب شده اند که در حال گذراندان دوره آموزشی در مراکز آموزش بهورزی سطح استان هستند.
این کارشناس ادامه داد: بهورزان در حقیقت یکی از ارکان اصلی شبکه بهداشتی کشور و از موثرترین نیروها در ارتقای سلامت هستند که فعالیتهای آنها در تامین، حفظ و ارتقای سلامت نقشی حیاتی دارد.
وی با اشاره به چالش های پیش روی این قشر نیز گفت: با توجه به توجه ویژه ای دانشگاه علوم پزشکی استان بر رفع مشکلات این قشر موارد در جلسات شورای بهورزی و نشست صمیمی با معاون بهداشتی دانشگاه طرح و تا حد امکان برطرف شده است و هم اکنون بهورزان بیشتر پیگیر احتساب ۲ سال آموزش آنان در سوابق خدمتی و همچنین قرار گرفتن شغل بهورزی در رده مشاغل سخت و زیان آور هستند که این موارد در سطح وزرات متبوع در حال بررسی و اقدام است و با توجه به بار مالی این موارد در سطح مجلس بررسی و نتیجه مشخص خواهد شد.
۱۲ شهریور در تاریخ نظام سلامت ایران به عنوان روز بهورز نامگذاری شده است.
۹۶۴۶/۶۰۸۵