پلاستیک ها، پلیمرهایی هستند که از سنتز مواد اولیه‌ای به نام مونومر تهیه می‌شوند، مونومرها موادی سمی و برای سلامت انسان مضر هستند، در حالی که پلیمرها خنثی هستند و مشکلی ندارند، اما اشکال کار اینجا است که بطور معمول در فرایند تهیه پلیمرها مقداری مونومر باقی می‌ماند.
هم اکنون پنج هزار کارخانه و کارگاه تولید ظروف یکبار مصرف در کشور وجود دارد، این در حالی است که تنها ۳۰۰ کارخانه از این تعداد مجوز تولید این ظروف را دارند و مشخص نیست که مابقی این کارخانه‌ها از چه موادی و چگونه نسبت به تولید این ظروف اقدام می‌کنند.
لیلا از جمله شهروندان زنجانی است که همزمان با ایام محرم نذری می دهد، او در ارتباط گفت: بطور معمول برای پخش نذری از ظروف و یکبار مصرف استفاده می کنم که هم کیفیت و قیمت برایم اهمیت دارد، هر چند عده ای قیمت را لحاظ می کنند.
وی ادامه داد: در خصوص مضرات نامرغوب ظروف یکبار مصرف مطالبی مطالعه کرده، اما اغلب عموم به این مهم واقف نیستند به دلیل انکه مسائل اقتصادی دخالت دارد.
رییس اتحادیه تولیدکنندگان و فروشندگان پلاستیک و نایلون زنجان نیز با اشاره به اینکه شمار خریداران ظروف یکبار مصرف درایام محرم بیش از ماههای دیگر است، گفت: با توجه به کثرت مراجعه کنندگان قمیت این نوع اقلام در مقایسه با مدت مشابعه سال گذشته افزایش نیافته و بسیار جزئی بوده است.
جواد رومی افزود: عموم خریداران نه کیفیت را بلکه قیمت این محصولات را مبنا قرار می دهند، هر چند در مقایسه با سال های گذشته مولفه مهم کیفیت نیز مد نظر قرار گرفته است.
وی اضافه کرد: ظروف یکبار مصرف و قیمت آن نیز از سوی کارخانه های تولید کننده با وزن سنجیده می شود و در واقع میتوان گفت به کیفیت بستگی ندارد.
رومی با اشاره به اینکه قیمت ظروف یکبار مصرف گیاهی در مقابل با نوع معمولی بالاتر است، افزود: بر این اساس مراجعه کنندگان ترجیح می دهند، ظروفی متناسب با وضعیت اقتصادی خریداری کنند و به جنبه های دیگر آن توجه چندانی ندارند.
استفاده طولانی مدت ظروف یکبار مصرف موجب مشکلات گوارشی، خستگی و ناراحتی اعصاب می شود
مدیر گروه بهداشت محیط استان زنجان با اشاره به مزیت های ظروف یکبار مصرف گفت: این نوع ظروف دارای مقاومت به مواد الکلی، صرف انرژی کمتر برای تولید، قابلیت شکل پذیری بالا با گستردگی متفاوت خواص فیزیکی، طرح پذیری و شفاف بودن دارد.
جمال ناصحی، اشکال در بازیافت آنها و مخاطرات زیست محیطی، انتقال مواد مضر (مونومرها) به غذا در شرایط خاص و غیر قابل استفاده در ماکروویو را از جمله مهمترین معایب این نوع ظروف اعلام کرد.
وی اضافه کرد: پلی‌استایرن در لیوان‌های آب، کارد، چنگال، قاشق و ظروف غذایی مورد استفاده قرار می‌گیرند، برای مثال در چلوکبابی‌ها ظروفی که به صورت فوم هستند، نوعی پلی‌استایرن هستند که در ساخت آنها ازگاز هگزان استفاده می شود، این گاز در دمای ۱۶۰ درجه آزاد می‌شود، دمای غذای داخل ظرف ۲۰۰ درجه است، که گاز همراه با غذا به بدن انسان انتقال می یابد که گاز هگزان عوارضی مانند سر درد را به همراه دارد.
این کارشناس ادامه داد: در فصل تابستان بسیاری از عموم از بطری‌های یکبار مصرف آب برای تهیه آب خنک از طریق یخ بستن آب استفاده می‌کنند، ثابت شده است وقتی یخ درون ظروف یکبار مصرف آب می‌شود از جداره بطری مواد سرطان زا به درون آب آزاد می‌شود
وی اظهار داشت: به این مهم توجه داشت که ظروف پلی استایرنی شفاف برای نوشیدنی‌های سرد ساخته می‌شوند و ریختن مواد داغ مثل چایی در آنها خطرناک است.
به گفته ناصحی، مواد غذایی داغ در ظروف یکبار مصرف با رنگ روشن و شیشه‌ای به علت ضعیف بودنشان موجب آزادشدن مونومرها (مواد شیمیایی) می‌شود و در این میان ضرر ظروف یکبار مصرف پلی‌استایرن در هنگام مصرف مواد نوشیدنی اسیدی و چرب مانند نوشابه و کاکائو، بسیار بیشتر از مصرف چای داغ است.
مدیر گروه بهداشت محیط استان زنجان ادامه داد: استفاده از ظروف یکبار مصرف خطر ابتلا به سرطان کبد را افزایش می‌دهد چرا که این ظروف علاوه بر سمی بودن به دلیل آزاد کردن ماده "مونومر استایرن" موجب ایجاد سرطان کبد می‌شوند.
وی یادآوری کرد: در ظروف پلاستیکی یکبار مصرف ماده‌ای سمی بنام دیوکسین آزاد می‌شود که خطر بروز سرطان به خصوص سرطان سینه را در زنان افزایش می‌دهد و علاوه بر آن استفاده دراز مدت ازاین ظروف باعث مشکلات گوارشی، خستگی و ناراحتی اعصاب می شود.
از ریختن مواد داغ در ظروف یکبار مصرف خودداری کنند
این کارشناس ادامه داد: بر این مبنا، برای نوشیدنی های گرم از لیوان‌های کاغذی یا ظروف پلی استایرنی سفید رنگ و برای نوشیدنی‌های سرد از ظروف پلی استایرنی بی‌رنگ و شفاف استفاده کنند و از ریختن مواد داغ در ظروف یکبار مصرف خودداری کنند.
وی اظهار داشت: اگر قرار است غذاهای طبخ شده پس از ۲ ساعت ماندگاری در این گونه ظروف مصرف شوند باید غذا در شرایط مطلوب یعنی زیر دمای ۱۴ درجه یا بالای ۶۰ درجه نگه داشته شود و بهتر است این مواد غذایی را روی شعله ملایم گاز قرار داد تا از آلودگی ثانوی جلوگیری شود.
ناصحی افزود: اصولا ظروف یکبار مصرف برای یک بار استفاده ساخته شده‌اند زیرا در صورت تکرار شیارهای بسیار کوچکی که قابل رویت هم نیستند در آنها به وجود می‌آید که به علت آزاد کردن مولکول‌های آلی و صنعتی به داخل آب یا غذا، انسان را در معرض انواع سرطان قرار می‌دهند.
وی اضافه کرد: مونومر آزاد در ظروف یکبار مصرف، نوع PVC، در فرآیند تولید، مقداری مونومر باقی می ماند که با غذا وارد بدن و به مرور زمان تجمع و از حد تراکم مجاز برای انسان فراتر می رود، همچنین غذا نباید بیشتر از ۲ ساعت در این ظروف باقی بماند.
مدیر گروه بهداشت محیط استان زنجان ادامه داد: انباشته شدن این مواد در طبیعت به خصوص در پارک های جنگلی و سواحل، از نظر دیداری باعث نازیبایی مناظر و در نتیجه ناراحتی و کاهش بازدید کننده ها و کم شدن درآمد اقتصادی مناطق می شود.
ناصحی اظهار داشت: هم اکنون در بسیاری از کشورها به ویژه کشورهای اروپایی با به کار بستن روش های جانشین سعی کرده اند استفاده از ظروف یکبار مصرف را به حداقل برسانند که کاربرد پلیمرهای گیاهی برای تولید ظروف یکبار مصرف و بکارگیری کیسه های پارچه ای به جای کیسه های نایلونی در هنگام خرید نمونه ای از این روش ها است.
این کارشناس ادامه داد: اغلب مردم از این خطرات و موارد استفاده هر کدام از این ظرف‌ها بی اطلاع هستند و لازم است اطلاعات مربوط به موارد مجاز استفاده و ممنوعیت‌های آن به صورت اتیکت روی محصول درج شود.
به گفته وی، بهترین راه حل برای کاهش آلودگی های ناشی از ظروف یکبار مصرف، فرهنگ سازی برای استفاده نکردن از آنهاست که پیشگیری یا کاهش مصرف را در پی خواهد داشت.
۹۶۴۶/۸۰۶۸