مذاکرات بین‌آمریکا و طالبان چندماه است که با نقش آفرینی زلمای خلیل زاد در جریان است. در حالی که تا همین روزهای اخیر برخی منابع خبری از توافق دو طرف خبر می‌دادند، شب گذشته دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا در پیامی توئیتری نشست محرمانه خود با فرماندهان طالبان را که قرار بود شنبه شب به وقت محلی در کمپ‌دوید برگزار شود را افشا کرد.
ترامپ گفت به دلیل آنکه طالبان به خیال افزایش توان چانه‌زنی خود یک عملیات تروریستی را که به کشته شدن یک سرباز آمریکایی و ۱۱ تن دیگر منجر شده، به عهده گرفته‌اند، این نشست را لغو کرده است.
رئیس جمهوری آمریکا در این پیام توئیتری نوشت: تقریبا هیچ‌کس خبر نداشت که رهبران طالبان و رئیس جمهوری افغانستان به صورت جداگانه قرار بود روز یکشنبه با من در کمپ‌دیوید دیدار کنند.
وی افزود: آنها امشب به آمریکا وارد می‌شدند. متاسفانه آنها (طالبان) به خیال افزایش اهرم فشار حمله‌ای در کابل را به عهده گرفتند که یکی از بهترین سربازان ما و ۱۱ نفر دیگر را کشت. من به سرعت ملاقات را لغو و مذاکرات را متوقف کردم.
ترامپ همچنین گفت کسانی که در حین چنین مذاکرات صلح مهمی نمی‌توانند به آتش‌بس پایبند بمانند و ۱۲ بی‌گناه را می‌کشند، به تبع آن توان مذاکرات برای توافقی معنی‌دار را نیز ندارند.
هرچند این اظهارات ممکن است وقفه ای در مذاکرات با طالبان ایجاد کند با این وجود ترامپ نشان داده که از هیچ فرصتی برای به دست‌آوردن یک موفقیت هرچند کوچک در سیاست خارجی نخواهد گذشت. آن هم در شرایطی که پرونده های سیاست خارجی ترامپ یکی پس از دیگری با ناکامی مواجه شده است.
«محسن پاک‌آیین» در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا، درباره توافقات ادعایی میان آمریکا و طالبان گفت: زلمای خلیل‌زاد، نماینده آمریکا در امور صلح افغانستان مدعی است که هیأت آمریکایی با طالبان در اصول به توافق نهایی رسیده و برای اجرایی شدن باید از سوی ترامپ تایید شود.
وی افزود: از اظهارات خلیل‌زاد این گونه استنباط می‌شود که در این توافق چند نکته مهم و قابل توجه وجود دارد؛ نکته نخست این است که توافق بین آمریکا و امارت اسلامی افغانستان است و نه بین آمریکا و طالبان به عنوان یک گروه. معنی این اقدام این است که دولت آمریکا وجود دولت قانونی افغانستان و قانون اساسی این کشور را نادیده گرفته و با امارات اسلامی افغانستان با دیدگاه‌های تند وهابی- سلفی آن که مبنای فکری تروریسم است، توافق کرده است.
توافق آمریکا و امارت اسلامی موجب صلح و آشتی در افغانستان نمی‌شود
این کارشناس مسائل بین الملل ادامه داد: آمریکا مدعی است که توافق با طالبان خشونت را کاهش داده و راه را برای مذاکره افغانی – افغانی باز می‌کند در حالی که توافق با امارت اسلامی افغانستان، مورد نظر مردم، دولت و اقوام مختلف نیست و موجب کاهش خشونت و استقرار صلح در افغانستان نخواهد شد.
پاک‌آیین درباره اهداف آمریکا از مذاکره با طالبان گفت: واقعیت این است که دولت ترامپ که دستاورد مهمی در سیاست خارجی نداشته است، قصد دارد با اعلام خروج نیروهای خود از افغانستان و توافق با طالبان، دستاوردی برای سیاست خارجی در آستانه انتخابات ریاست جمهوری بتراشد. در واقع این اقدام یک تاکتیک برای موفقیت ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری است و قطعا موجب استقرار صلح و آشتی در افغانستان نخواهد شد.
آمریکا و طالبان به دنبال دور زدن دولت مرکزی کابل هستند
وی درباره ارزیابی دولت مرکزی افغانستان از مذاکرات آمریکا و طالبان خاطرنشان کرد: دولت مرکزی افغانستان که خود را دولت آشتی ملی می‌خواند، یک دولت توانمندی نیست. رئیس‌جمهور با دیگر مقامات ارشد کشور اختلاف دارد و برنامه‌ای برای آینده کشور ندارد. البته دولت مرکزی برای کاهش تنش جهت برگزاری انتخابات، مخالف گفت‌وگوهای آمریکا و طالبان نیست اما تمایل دارد خود نیز در این روند نقش‌آفرینی کند اما شواهد نشان می‌دهد آمریکا و طالبان به دنبال دور زدن دولت مرکزی کابل هستند.
نیروهای نظامی آمریکا در توافق با طالبان در افغانستان می‌مانند
پاک‌آیین درباره رویکرد دوگانه طالبان مبنی انجام عملیات‌های تروریستی همزمان با انجام مذاکرات بیان کرد: یک احتمال این است که در داخل طالبان، اختلاف نظر در مورد ماهیت توافق با آمریکا یا برخی از مفاد توافق وجود داشته باشد و بخشی از طالبان با انجام اقدامات تروریستی، سعی در ایجاد خلل در توافق را دارد. احتمال دیگر این است که طالبان قصد دارد با اقدامات تروریستی، دولت ترامپ را وادار به موافقت نهایی با توافق کند.
وی درباره احتمال خروج نیروهای نظامی آمریکا و ناتو از افغانستان در پی توافق با طالبان اظهار داشت: بنا به گفته خلیل‌زاد در سایه اجرایی شدن این توافق، پنج هزار و ۴۰۰ سرباز از ۱۴ هزار نیروی آمریکایی از افغانستان خارج خواهند شد ولی سه پایگاه نظامی آمریکا از جمله بگرام و قندهار به کار خود ادامه خواهند داد. این اظهارات به معنی این است که نیروهای نظامی آمریکا در افغانستان می‌مانند و چند پایگاه مهم هم دایر خواهد بود.
نیروهای آمریکایی عامل بی‌ثباتی و جنگ در افغانستان هستند
این کارشناس مسائل بین الملل افزود: این اتفاق کمکی به برقراری صلح نخواهد کرد چراکه وجود نیروها و پایگاه‌های آمریکایی عامل بی‌ثباتی و جنگ در افغانستان هستند.
رئیس اسبق ستاد افغانستان وزارت امور خارجه درباره تاثیر توافق احتمالی طالبان و آمریکا در عرصه داخلی افغانستان و همچنین انتخابات ریاست جمهوری آتی این کشور عنوان کرد: توافق آمریکا و طالبان اگر منافع دولت و دیگر گروه‌های جهادی و اقوام مختلف را در نظر نداشته باشد و فقط به دنبال تامین منافع طالبان باشد، نمی‌تواند تاثیر مثبتی در روند پیشرفت افغانستان و آشتی ملی داشته باشد و موجب خواهد شد که اقوام مختلف دست به اسلحه برده و جنگ داخلی ایجاد و تشدید شود.
در داخل طالبان یک نظر و موضع واحد وجود ندارد
پاک‌آیین در پاسخ به این سوال که آیا طالبان حاضر به مشارکت سیاسی در انتخابات و کنار نهادن روش‌های خشونت‌آمیز است؟ گفت: طالبان در این زمینه دو پهلو صحبت می‌کند؛ یک زمان مشارکت سیاسی در انتخابات را منوط به خروج نیروهای خارجی از جمله آمریکا می‌داند و از سوی دیگر، به حفظ بخش عمده نیروهای آمریکایی و باقی ماندن پایگاه‌های نظامی آمریکا رضایت می‌دهد. در داخل طالبان یک نظر و موضع واحد وجود ندارد.
وی درباره نظر پاکستان نسبت به مذاکرات آمریکا و طالبان اظهار داشت: پاکستان معمولا به دلیل حمایت از طالبان با دولت‌های کرزی و اشرف غنی در افغانستان اختلاف نظر جدی داشته و به نظر می‌رسد با هر توافقی که موجب تقویت طالبان و طالبانیسم شود، موافقت داشته باشد.
ایران با تک‌روی طالبان و مستثنی کردن دولت از مذاکرات مخالف است
این کارشناس مسائل افغانستان درباره رویکرد ایران نسبت به مذاکرات صلح افغانستان تصریح کرد: جمهوری اسلامی ایران همیشه مشوق گفت‌وگوهای بین‌الافغانی و تقویت دولت مرکزی افغانستان بوده و به همین دلیل با تک‌روی طالبان و مستثنی کردن دولت از مذاکرات مخالف بوده است.
پاک‌آیین در پاسخ به این سوال که آیا آمریکا در مذاکرات با طالبان ممکن است به دنبال به استفاده از آنها علیه ایران باشد، آمریکا دشمن ایران است و از هر اقدامی که موجب اختلال در امنیت ملی ایران باشد، فروگذار نخواهد کرد بنابراین باید تحرکات اخیر آمریکا و به خصوص مفاد توافق اخیر از سوی مسئولان مورد توجه قرار گیرد و به آمریکا فرصت تحقق اهداف داده نشود.