فست فود یا غذای فوری و سریع عنوانی است برای غذاهایی که به سرعت طبخ و آماده می‌شوند. آنها غذاهای آماده ای هستند که معمولاً بدون چنگال، قاشق و بشقاب و عمدتا به شکل ساندویچی سرو می شوند و غذای انگشتی به حساب می آیند. این نوع غذاها هرچند ظاهر و طعم جذاب دارند، اما عادات غذایی نادرستی همچون پرخوری، کم تحرکی و سریع غذا خوردن را ایجاد می کنند.
بر اساس گزارش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سرطان معده با ۱۳.۷۰ و سرطان روده بزرگ با ۱۳.۳۱ در هر ۱۰۰ هزار نفر از شایعترین سرطان ها در کشور ما به شمار می آیند و عادات بدغذایی بیشترین نقش را در بروز این بیماری ها دارند.
همبرگر، انواع ساندویچ های سوسیس و کالباس، هات داگ، سیب زمینی سرخ کرده، مرغ سوخاری، ناگت مرغ، انواع پیتزا و غیره جزو فست فودها یا غذاهای آماده بشمار می روند.
ترکیب غذاهای آماده چیست
مینا سادات کارشناس تغذیه در این زمینه به خبرنگار ایرنا می گوید: ترکیبات سوسیس و کالباس که شایعترین نوع غذاهای آماده هستند، شامل گوشت چرخ کرده گوشت گاو، گوساله، بره، گوسفند، مرغ و بوقلمون است که ۴۰ تا ۹۰ درصد محتویات سوسیس و کالباس را تشکیل می دهند. همچنین نمک به عنوان طعم دهنده، نگهدارنده (به علت خاصیت ضدباکتریایی) و پیونددهنده ذرات گوشت به این غذاهای آماده اضافه می شود که جذب کلسیم و پروتئین در بدن با مصرف زیاد این غذاها به علت نمک بالای آنها کم شده و منجر به پوکی استخوان می شود.
وی ادامه می دهد: ادویه جات، فلفل، دانه خردل، پیاز، سیر، رازیانه و زنجبیل برای ایجاد طعم های مختلف در انواع سوسیس و کالباس مورد استفاده قرار می گیرند، نیترات ها و فسفات ها نیز جهت حفظ رنگ و طعم و نیز نگهدارنده در سوسیس و کالباس مورد استفاده قرار می گیرند.
سادات اظهار می دارد: متاسفانه این دو ماده در بدن به یک ترکیب سرطان زا به نام نیتروزامین تبدیل می شوند، بسیاری از نیتروزامین ها در ایجاد تومورهای بدخیم نقش دارند، سرطان های معده و روده در سال های اخیر عمدتاً به علت استفاده بی رویه از غذاهای آماده و کنسرو شده به ویژه مواد غذایی که به روش غیراستاندارد تهیه می شوند، در دنیا به شدت افزایش یافته است.
عوارض ناشی از مصرف غذاهای آماده کدامند
این کارشناس با بیان اینکه چاقی و اضافه وزن، بیماری های قلبی و عروقی و اختلالات گوارشی و کبد از عوارض مصرف این مواد هستند، می افزاید: این نوع غذاها با کالری، نمک و چربی به ویژه اسید چرب اشباع بالا و ویتامین و مواد معدنی اندک، در درازمدت خطر ابتلا به فشار خون بالا را افزایش می دهند و نان های مورد استفاده در غذاهای آماده نیز بدون سبوس است که منجر به کاهش دریافت فیبر مورد نیاز بدن می شود.
سادات هشدار می دهد: شیوع برخی از سرطان ها ماننده روده و معده نیز از عوارض مصرف مداوم غذاهای آماده است که به علت ترکیبات نیترات و نیتریت ایجاد می شوند.
وی ادامه می دهد: انواع چاشنی ها و سس هایی که همراه با غذاهای آماده مصرف می شوند محرک اشتها، ترشح اسید معده و حرکات سیستم گوارشی هستند که این موضوع زمینه را برای پرخوری و بروز چاقی فراهم می آورد.
سادات خاطرنشان می کند: در رستوران هایی که غذاهای آماده سرو می شوند، غذاها از پیش آماده شده و در طول روز گرم نگه داشته می شوند به همین دلیل احتمال آلودگی در آنها افزایش می یابد و به هنگام سرخ کردن برخی از غذاهای آماده، میزان موادمغذی موجود در غذا به مقدار زیادی کاهش می یابد، همچنین هضم این مواد در دستگاه گوارش به علت چربی بالای آنها مختل می شود.
وی با بیان اینکه هنگام خرید سوسیس و کالباس باید دقت بیشتری کرد، می گوید: سوسیس و کالباس دارای بوی خوب و مطلوبی است و هرگونه بوی نامناسب مشکوک است، هرگونه لکه غیرعادی در سطوح به رنگ سبز یا قهوه ای مشکوک بوده و در صورت مشاهده آنها از خرید خودداری شود.
سادات بیان می کند: کالباس و سوسیس های بدون بسته بندی و مشخصات را هرگز خریداری نکنید و از قراردادن کالباس های برش داده شده در نایلون های مشکی جدا خودداری کنید.
وی می گوید: روی تمام پوشش ها، ویژگی های محصول را شامل درصد گوشت، پروتئین، چربی، مهراستاندارد، نام و نوع فرآورده، نام مواد به کار رفته در فرآورده، نام و نشانی تولیدکننده، شماره پروانه ساخت و پروانه بهره برداری، تاریخ تولید و انقضا، عبارت "دریخچال نگهداری شود"، روش و درجه حرارت نگهداری و مدت زمان نگهداری باید کنترل شود.
این کارشناس تغذیه تاکید می کند: از خرید کالباس و سوسیس حاوی حباب های هوا خودداری کنید، این حباب ها به ویژه در هنگام برش کالباس خود را نشان می دهد. حباب هوا باعث تغییر رنگ، طعم و بو می شود، حالت نرم و پفکی در سوسیس و کالباس ایجاد می کند.
توصیه برای کاهش خطر مصرف غذاهای آماده
وی ادامه می دهد: در صورت تمایل زیاد به مصرف غذاهای آماده و برای کاهش مصرف این مواد، تعداد دفعات مصرف را در طول زمان کاهش دهید و تا حد امکان موادغذایی را در شرایط مناسب از نظر نگهداری، نوع روغن مصرفی و با استفاده از مواد اولیه تازه و سالم در منزل تهیه کنید.
سادات می گوید: برای کاهش اثرات مضر غذاهای آماده، از میوه ها و سبزی های سالم و تازه در کنار غذا استفاده کنید. مصرف مقادیر مناسب این مواد می تواند ویتامین های لازم برای بدن را تامین کرده و اثرات مضر مواد سرطان زایی را که با مصرف زیاد غذاهای آماده وارد بدن شده است، خنثی کند.
وی می افزاید: مصرف غذاهای شور و چرب مانند پنیر پیتزا، چیپس، ترشی جات، خیارشور، انواع سس و سیب زمینی سرخ کرده را که معمولا به همراه غذاهای آماده مصرف می شوند، باید کاهش یابد. همچنین انواع سس ها و پنیر پیتزا نیز مملو از چربی اضافی است بنابراین ضمن توصیه به عدم استفاده از روغن های جامد، بر استفاده از روغن های مخصوص سرخ کردنی در حجم کم برای موارد سرخ کردن و کاهش مصرف غذاهای چرب تاکید می شود.
نوشابه های گازدار تهدیدکننده سلامت
وی ادامه می دهد: نوشابه یکی از پرمصرف ترین نوشیدنی هاست که امروزه با طعم های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد، این نوشابه ها جزو نوشیدنی های کافئین دار و شیرینی هستند که با استفاده از دی اکسید کربن، گازدار شده اند. مطالعات نشان می دهد کودکانی که از سن کم شروع به مصرف نوشابه می کنند، چنان به کافئین آن وابسته می شوند که در بزرگسالی به شکلی ناخواسته یک نوشابه خور حرفه ای خواهند شد.
سادات تاکید می کند: زیاده روی در مصرف هرنوع ماده غذایی (حتی اگر مفید باشد) سلامت را به خطر می اندازد، مصرف این نوشیدنی به دلیل کالری قابل ملاحظه آن، در افرادی که دچار اضافه وزن هستند یا قصد کنترل وزن خود را دارند، باید محدود شود.
وی می افزاید: همچنین در صورت مصرف بیش از اندازه این نوشیدنی، اسیدفسفریک و گاز دی اکسید کربن موجود در آن با برداشت املاح از بافت استخوانی سبب پوکی استخوان می شود. بخشی از این گاز به دلیل فرآیند تخمیر در نوشیدنی تولید اما بخش عمده آن توسط کارخانه های تولید ماءالشعیر به صورت صنعتی اضافه می شود. بنابراین اگر ماءالشعیر در مقایسه با سایر نوشابه های گازدار، ویتامین های بیشتری دارد و می توان آن را جایگزین آن نوشابه ها کرد، اما در مصرف آن هم باید اعتدال را رعایت کرد.
سادات تصریح می کند: نوشیدن نوشابه در کودکان به دلیل داشتن قند فراوان منجر به بی اشتهایی و نخوردن غذای اصلی می شود، افزایش برگشت غذا از معده به مری از دیگر مضرات مصرف نوشابه های گازدار است که این امر به ویژه در افراد مبتلا به زخم معده مشکل ساز می شود. بنابراین بهتر است این بیماران تا حد امکان از مصرف نوشابه های گازدار پرهیز کنند.
وی خاطرنشان می کند: عادت به مصرف نوشابه های گازدار به دلیل فسفر زیاد موجود در آنها موجب برداشت کلسیم از استخوان ها و دفع آن از طریق ادرار می شود و زمینه ایجاد پوکی استخوان را فراهم می سازد و به دلیل داشتن اسید فراوان موجب از بین رفتن مینای دندان و پوسیدگی آن می شود.
سادات می افزاید: کافئین موجود در نوشابه های انرژی زا و سایر نوشابه های گازدار در کودکان، نوجوانان و زنان باردار نیز با تاثیر سریع بر سیستم عصبی موجب به هم خوردن نظم خواب، بیش فعالی و اعتیاد به مصرف نوشابه می شود.