حجم مخازن سد های کشورپس از بارش‌های سیل آسای اواخر اسفند پارسال و اوایل فروردین امسال به ۸۲ درصد رسیده بود و این موضوع نوید دهنده فاصله گرفتن از دوران ۱۰ ساله خشکسالی ها بود، اما با دور شدن تدریجی از فصل بارش‌های خوب و وارد شدن به فصل تابستان کم کم آب ذخیره شده در پشت سدها روبه کاهش نهاد تا براساس تازه ترین گزارش دفتر مطالعات پایه منابع آب ایران درصد پرشدگی سدها تا ۲۲ مردادماه امسال با کاهش ۶۹ درصدی مواجه شد.
این کاهش حجم آب مخازن سدها درحالی است که میزان بارش‌های سال آبی جاری(مهرماه۹۷ تا ۱۶ شهریور۹۸) ۳۴۰.۲ میلیمتر گزارش شده است که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل با بارش ۱۶۹.۵ میلیمتری از رشدی ۱۰۱ درصدی برخودار شده است.
روندکم بارش‌ها و نیز کاهش حجم مخازن سدها و تداوم آن نشان می دهدکه برای تامین نیاز آبی کشور چاره ای جز استفاده از منابع آب زیرزمینی باقی نمی ماند و برداشت بی رویه از این منابع کسری جبران نشدنی به همراه دارد که یکی از بدیهی ترین آثار وخسارت های این کسری بروز پدیده فرونشست زمین است.
محمدعلی مصطفوی، مدیرکل دفتر حفاظت و بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی شرکت مدیریت منابع آب ایران هشتم مردادماه امسال گفته بود که میزان کسری مخازن آب‌های زیرزمینی کشور از آستانه تحمل آبخوان‌ها فراتر رفته است.
وی افزود: در حال حاضر میزان کسری مخازن آب زیرزمینی به عنوان منابع حیاتی برای حفظ تمدن ایران به بیش از ۱۳۰ میلیارد مترمکعب رسیده است که حدود ۱۱۰ میلیارد مترمکعب از این رقم مربوط به ۲۰ سال گذشته است.
مصطفوی ضمن تاکید بر اینکه کسری مخازن آب‌های زیرزمینی با یک سال بارندگی مناسب جبران نخواهد شد، گفت: بایستی در نوع رفتار و نگاهمان نسبت به آب‌های زیرزمینی و همچنین اصلاح نوع بهره‌برداری و مصرف این منابع تغییر جدی داشت تا بتوان صدمات وارده شده به منابع آب زیرزمینی را جبران کرد.
این درحالی است که براساس آخرین گزارش شرکت مدیریت منابع آب ایران، ۵۹ شهر کشور امسال از نظر سطح تنش در وضعیت قرمز (یعنی کمبود بیشتر از ۲۰ درصد) قرار دارند و در اوج مصرف روزانه احتمال کمبود آب در آنها وجود دارد.
کسری مخازن سد ها و تلاش برای برداشت از منابع زیرزمینی آب پدیده خطرناک فرونشت زمین را به همراه دارد موضوعی که مورد تاکیدکارشناسان بخش آب است.
پدیده فرونشست زمین، پدیده‌ای است که در اثر آن، زمین نشست می‌کند و استحکام و پایداری خود را از دست می‌دھد. یکی از عوامل موثر در وقوع پدیده مخرب نشست زمین، استفاده از آب ھای زیرزمینی از طریق چاه ھای مجوز دار و بدون مجوز است.
برخی کارشناسان اعتقاد دارند که ایران رکورددار میزان فرونشست زمین است و ورامین تهران و شهرهای حومه سالانه ۳۶ سانتی متر نشست زمین دارند و این درحالی است که سرانه مصرف آب شرب مشترکان تهرانی، تابستان امسال در زمان اوج مصرف بیش از ۳۰۰ لیتر در شبانه روز بود که این سرانه دو برابر استانداردهای جهانی است.
روند برداشت آب در کشور مان یکی از بدترین مثالھا در دنیا است. به طوری که الان چیزی حدود ۸۵ تا ۹۰ درصد آب کشور برداشت می شود این برداشت های بی رویه که حاصل کاهش روان آب‌هااست خطر فرونشست زمین را تشدید می کند پدیده خطرناکی که اگر فکری اساسی برای آن نشود سرنوشت شومی را برای ساکنان این آب و خاک رقم خواهد زد.
مطابق با ماده ۲۱ قانون توزیع عادلانه آب، "تخصیص و اجازه بهره برداری از منابع عمومی آب برای مصارف شرب، کشاورزی، صنعت و سایر مصارف در انحصار وزارت نیرو است" (مجلس شورای اسلامی، ابلاغیه مورخ اول اردیبهشت ماه سال ۶۲)
حال این سوال مطرح است که آیا وزارت نیرو پاسخ گوی روند غیربهینه بهره برداری از منابع عمومی آب در ۳۶ سال گذشته از زمان ابلاغ این قانون تاکنون هست؟