تعزیه به نمایشی مذهبی و سنتی ایرانی گفته می‌شود که در آن واقعه کربلا توسط هنروران پیر و جوان به اجرا درمی‌آید. در تعزیه خوانی هر یک از هنروران نقش یکی از شخصیت‌های اصلی واقعه کربلا را بر عهده دارند.
تعزیه که از اشکال شبیه‌خوانی است و به آن سوگواره نیز می‌گویند، غمنامه تصویری و نمایشی از شرح بلایا و مصائبی است که بر امام حسین(ع) و یاران با وفایش گذشته است.
برپایی عزای حسینی، شبیه‌خوانی و تعزیه در حسینیه روستای تخماقلو بوئین میاندشت از قدمت افزون بر ۲۰۰ سال برخوردار است.این مکان به عنوان یکی از قطب‌های تعزیه کشور شناخته شده و از گذشته های دور تا به امروز شاهد هنرنمایی بزرگان بوده است.به گفته کارشناسان، سوگواره‌های نغمه‌های عاشورایی برگزار شده در این حسینیه از بهترین و منظم‌ترین سوگواره‌های سطح کشور بوده است.
تعزیه یکی از رسوم مذهبی چندین ساله شهرستان بوئین میاندشت است که در ایام محرم و صفر همه ساله به صورت سنتی در حسینیه این روستا برگزار می‌شود و تعداد زیادی از گردشگران ایرانی و خارجی را به سوی خود جذب می‌کند.
گزافه نیست اگر بگوییم در حسینیه اعظم تخماقلو کربلا جاریست، آن هنگام که نغمه‌های پر سوز و گداز تعزیه‌خوان ها با صدای طبل‌ها، شیهه اسب ها و حزن نی در هم می پیچد تا بغض‌ها بشکند و جان‌ها از اندوه و ماتم بر خود بلرزد می توان تاریخ را زنده یافت، می‌توان در زمان گم شد تا به حقیقت نینوا رسید.
'خیمه گاهی در دل زاگرس' تعبیر زیبایی از حسینیه اعظم تخماقلو است. شهرت این حسینیه گواه روشنی بر این سخن پیتر بروک، نوآور معروف انگلیسی در تئاتر است که می گوید: ' در یک دهکده دور افتاده در ایران شاهد یکی از قویترین کارهای تئاتری عمرم بودم؛ مردم با اینکه از سرانجام داستان آگاه بودند، آنچنان در سوگ قهرمان داستان خود گریه می‌کردند که گویی فرم نمایش به واقعیت بدل شده است. '
معماری حسینیه به گونه‌ای است که از دو قسمت شبستان و محوطه ساخته شده و به گفته بزرگان سرستون‌های چوبی آن نیز شبیه به مساجد کوفه یا سامرا بوده است.
از شبستان برای مراسم روضه‌خوانی و از فضای باز برای مراسم تعزیه استفاده می‌شد. یک حوض سنگی چند گوش در وسط حسینیه با درختچه‌های اطراف آن نماد نخلستان در تعزیه بوده است. دور حسینیه از حجره‌هایی ساخته شده که شکوه و عظمت حسینیه را هنگام برگزاری تعزیه دوچندان می‌کرد.
برآیند اسناد تاریخی نشان می‌دهد خوانین و بزرگان حجره مخصوص به خود را در این حسینیه داشتند.در زمان سلطنت قاجاریان و حکومت ظل السلطان در اصفهان، پس از حسین علی خان یاور، فردی عاشق و مخلص به نام علی قلی خان معروف به هژبر اداره حسینیه را به دست گرفت و مراسم تعزیه خوانی و عزاداری را در این مکان برگزار می کرد. پس از وی فرزندش عبدالله خان هژبرپور راه پدر را ادامه داد و در حدود سال ۱۳۱۰ هجری شمسی مرمت حسینیه را آغاز کرد.
پس از پیروزی انقلاب حسینیه به صورت هیات امنایی اداره شد تا اینکه در سال ۱۳۶۲ با همکاری افراد خیر و کمک‌های مردمی حسینیه قدیمی تخریب وبا همان نقشه قبلی؛ این بار هم توسط یک معمارخوانساری به نام مرحوم استاد اسماعیل کتابچی بازسازی شد؛ مرحوم میرزا محمد یحیایی و مرحوم حاج میرزا حسین توکلی نیز از جمله افرادی بودند که بازسازی حسینیه نقش بسزایی داشتند.
به گفته برخی راویان بومی ، در زمان‌های دور مراسم تعزیه‌خوانی در دو ماه محرم و صفر یعنی ۶۰ روز برگزار می‌شد. در گذشته به دستور خوانین، بهترین تعزیه‌خوان‌ها از راه های دور دست دعوت می‌شدند و به اجرای نقش می‌پرداختند. خوانین نیز به رسم تبرک هدایایی را به آنان می‌دادند.
عضو شورای عالی تعزیه استان اصفهان با بیان اینکه تعزیه تنها هنری است که می تواند وقایع عاشورا و کرامات اهل بیت (ع) را در اذهان زنده نگه دارد، تعالی ببخشد و آن را به جهانیان معرفی کند، اظهار داشت: از تعزیه می‌توان به عنوان مادر تمام هنرها نام برد، چرا که هنرهای دیگری مانند موسیقی، طراحی، متن، شعر، نمایش و ادب فارسی درون آن نهفته است.
علی یحیایی با اشاره به پیشینه اعتقادی و تاریخی تعزیه گفت: تعزیه هنری نمایشی ، نیایشی است که ریشه در فرهنگ هنری و اسطوره ای ایرانیان دارد و با آموزه های دینی شیعیان گره خورده است.
به گفته وی نزدیک به ۱۸۰ نسخه مجالس تعزیه و هزار نسخه نفیس خطی تعزیه از گذشته در حسینیه اعظم تخماقلو به یادگار مانده است.
یحیایی افزود: نسخه‌های به یادگار مانده بیشتر در زمینه انجم ؛ یکی از قدیمی‌ترین نسخه‌های تعزیه است که با گذشت زمان و با موقعیت جغرافیایی دستخوش تغییراتی شده است.
عضو شورای عالی تعزیه استان اصفهان، خاطر نشان کرد: آیین‌های عزاداری برای سید الشهدا به تناسب پیشینه تاریخی و فرهنگی بویین میاندشت از اصالت ویژه برخوردار است که شناسایی، احیا و استمرار آن مجموعه میراث ناملموس این منطقه را پربارتر خواهد کرد.
یحیایی خاطرنشان کرد: سه دوره اول 'سوگواره ملی نغمه های عاشورایی' در شهرستان خوانسار و چهار دوره دیگر آن در حسینیه اعظم روستای تخماقلو شهرستان بوئین میاندشت برگزار و سوگواره نغمه های عاشورایی' بوئین میاندشت در دوره‌های قبل به عنوان یکی از بهترین و منظم‌ترین سوگواره‌ها در سطح کشور معرفی شده است.
تعزیه خوانی در حسینیه اعظم تخماقلو در حال پیگیری برای ثبت ملی است.
روستای 'تخماقلو' با قدمتی چند هزار ساله در فاصله ۲۰ کیلومتری از مرکز شهرستان بوئین میاندشت در شمال غربی این خطه قرار دارد و یکی از زیباترین روستاهای تاریخی استان اصفهان است.
تخماقلو' روستایی از توابع بخش دهستان کرچمبوی شمالی شهرستان بوئین و میاندشت است که در فاصله ۲۰ کیلومتری ازمرکز این شهرستان قرار دارد.
شهرت تخماقلو که قدمتی چند هزار ساله دارد به قلعه‌های زیبای آن است؛ قلعه های هژبرپور، سرهنگ، حسین علی خان، مهر علی خان و حمام تاریخی تخماقلو از بناهای تاریخی این روستاست.
بر اساس یافته های باستان شناسان تخماقلو به دلیل وجود درختان سنجد فراوان در ابتدا سنجدستان (سرنجستان)نام داشته و یکی از مکان‌های مهم داد و ستد در زمان خود بوده است.بعدها به دلیل اسکان قوم آق قویونلو که به دستور شاه عباس به این روستا کوچانده شدند و نیز به دلیل قدرت دربار حاکم بر این نقطه، این روستا تخماقلو نامگذاری شد.
بیشتر مردم این روستا که پیشینه آنان به دو قوم آرخ محمد و آ ق قویونلو می رسد، به دامپروری و کشاورزی مشغول هستند.
بوئین میاندشت با بیش از ۲۴ هزار نفر جمعیت در ۱۸۰ کیلومتری غرب استان اصفهان قرار دارد.
۶۰۲۲/ ۹۸۶۱/