با پایان یافتن نخستین دهه از ماه محرم الحرام، شاهرودی ها دومین دهه را با آیین نخل‌گردنی آغاز می کنند تا نشان دهند شعله ماتم و اندوه از دست دادن سرور و سالار شهیدان پس از یک دهه عزاداری خاموش نمی شود. در سطح شهر شاهرود آیین نخل گردانی ۲ بار، یک بار در روز عاشورا و در محله باغزندان و بار دیگر در روز یازدهم در محله بید آباد برگزار می شود. اما آیین دوم در حکم مراسم سوگواری اصلی شاهرود به شمار آمده و همه را از جای جای این شهر ۱۶۰ هزار نفری به خیابان شهید صدوقی می کشاند.
از ظهر این روز به تدریج جمعیت از چهارراه مدرسه قلعه به سمت آبشار و محل نگهداری نخل پیاده به راه می افتند و هر یک تلاش می کنند تا جای مناسبی را برای تماشای این مراسم بزرگ پیدا کنند. کم کم دسته های مختلف عزاداری در مسیر این خیابان حرکت کرده و زنجیرزنان و سینه زنان به سوی نخل روانه می شوند. با بیشتر شدن جمعیت شور بیشتری فضا را دربرمی گیرد و در هر گوشه و کناری صدای نوحه به گوش می رسد. در این میان حضور کودکان نیز رنگ و بوی خاصی به مراسم می بخشد. برخی از آنان بر لبه دیوار خانه ها و برخی دیگر بر دوش پدران خود نظاره گر مراسم هستند تا از همین سن عشق به حسین (ع) و خاندان پاکش را بیاموزند. عده ای سقای جمعیت شده و با پای برهنه و مشک در دست، تشنگان ایستاده در آفتاب بعدازظهر تابستان را سیراب می کنند تا شنیدن ندای یا حسین (ع) آنان کمی داغ نشسته بر سینه را برایشان التیام بخشد.
طوق ها که می رسند کم‌کم نوبت بلند کردن نخل فرامی رسد. مردانی که از قبل برای این کار مشخص شده اند، با اعلام بزرگ جمع که حرکت نخل را کنترل می کند، چوب های افقی و عمودی را همزمان بلند کرده و به سمت محلی که هرسال برای توقف آن درنظر گرفته شده می برند. نخل یک بار بلند شده و پس از عبور از سیل جمعیت در جای دیگری قرار می گیرد تا نوحه خوانان در کنارش نوحه سوگ از دست دادن حسین (ع) را بخوانند و سینه زنان در پای آن با همان سبک و رسم همیشگی خود به سوگواری بپردازند. سینه زنی در شاهرود نیز شیوه خاص خود را دارد و مردان با گرفتن کمر یکدیگر زنجیروار به شیوه مخصوص گام برداشته و بر سینه می زنند. علاوه بر این، نوحه های خوانده شده در پای نخل از دیگر اشعار خوانده شده در مراسم سوگواری اباعبدالله (ع) متمایز است. با این همه، شیوه خاص عزاداری و سبک نوحه خوانی در کنار دیگر رسوم اجرا شده در روز یازدهم محرم در شاهرود سبب شده تا این آیین در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت برسد.
همچنین روضه خوانی و سخنرانی از دیگر بخش های این برنامه است. امسال استاندار سمنان نیز مهمان ویژه شاهرودی ها بود و برای شرکت در مراسم در این شهر حضور یافت. سخنرانی که به پایان می رسد، سوگواری همچنان ادامه دارد و مردم بار دیگر نخل را که نمادی از تابوت حمل کننده پیکر مبارک سید الشهدا (ع) است، بر دوش گرفته و به آشیانه مخصوصش در کوچه "نخل" می برند.
این آیین در فهرست میراث معنوی کشور به ثبت رسیده است. شاهرودی ها به طور معمول هر جای کشور که باشند می کوشند خود را به این برنامه مذهبی برسانند.
7359/6167