به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریکا سه شنبه نوزدهم شهریورماه با انتشار پیامی در توییتر اعلام کرد «جان بولتون» مشاور امنیت ملی کاخ سفید را از کار برکنار کرده است. ترامپ در این پیام گفت من شب گذشته به جان بولتون اطلاع دادم که دیگر نیازی به خدمات او در کاخ سفید نیست. من و دیگر اعضای این دولت با بسیاری از پیشنهادهای او به شدت مخالفیم.
بولتون از زمان آغاز به کار ترامپ پس از «مایکل فلین» و «هربرت مک‌مستر» سومین مشاور امنیت ملی ترامپ محسوب می‌شود. پیشتر شماری از رسانه‌ها از وجود اختلاف میان برخی دیدگاه‌های بولتون با ترامپ و «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه آمریکا خبر داده بودند.
دلایل برکناری بولتون
روزنامه «القدس العربی» چاپ لندن، نوشت ترامپ به دلیل اختلاف با بولتون درباره بسیاری از مسائل او را برکنار کرد. اختلاف ترامپ و بولتون از آغاز سال جاری میلادی به دلیل مخالفت ترامپ با بسیاری از دیدگاه های بولتون درباره مسائل امنیت ملی آغاز شد. ترامپ بارها در اظهارات خود تلاش کرد با دعوت بولتون به آرامش، اختلاف خود با وی را پنهان کند اما تلاش ها وی با شکست روبرو شد و سرانجام او با یک پیام توییتری بولتون را از سمت خود برکنار کرد. اختلاف ترامپ با بولتون درباره مذاکره صلح در افغانستان در راس اختلاف های این دو قرار می گیرد و مواضع تند بولتون بزرگترین مانع پیشرفت مذاکرات صلح آمریکا با طالبان بود. ترامپ و بولتون درباره ایران، ونزوئلا، کره شمالی هم اختلاف نظر داشتند و بولتون به دلیل امتیاز خواهی بسیار از «کیم جون اونگ» درباره سلاح های کشتار جمعی عامل شکست توافق ترامپ و کیم جون اونگ بود.
روزنامه «العرب الجدید» چاپ لندن در گزارشی به قلم «ویکتور شلهوب» آورده است: پس از عقب نشینی ترامپ از حمله به ایران به دنبال سرنگونی پهپاد آمریکایی به دست نیروهای ایرانی در نزدیکی تنگه هرمز، تنش در روابط ترامپ و بولتون آشکار شد. پس از این تنش ها و رد و بدل اظهاراتی مبنی بر احتمال دیدار روحانی و ترامپ، کاخ سفید بولتون را به حاشیه راند. در واشنگتن از کنارگذاشتن بولتون استقبال شد. او شخص خطرناکی محسوب می شد که خواستار مقابله با طرف مقابل از طریق زور و گزینه نظامی بود. او یکی از جنگ سالاران بود که هیچ اعتقادی به گزینه دیپلماسی و به کار بستن راه حل سیاسی برای حل مسائل نداشت. او فقط به دنبال تسلیم سازی طرف مقابل بود.
به نوشته تارنمای «البوابه» مصر، سیاست آمریکا درباره سه پرونده حساس کره شمالی، ایران و افغانستان در شرایط آشفته ای به سر می برد و این موضوع یکی از دلایل منطقی کنار گذاشتن بولتون است. مخالفت بولتون با سیاست تنش زدایی واشنگتن با کره شمالی و ایران و در پیش گرفتن راهبرد افراط گرایان از سوی بولتون سبب شد که دولت آمریکا اعتماد خود به وی را از دست بدهد. گزارش شورای آتلانیک نشان می دهد که سیاست بولتون که یکی از جنگ طلبان کاخ سفید بود به طور کلی با سیاست ترامپ که به دنبال دور کردن آمریکا از جنگ های خارجی است وضعیتی متعارض داشت. برپایه این گزارش، مشاوران امنیت ملی موفق می توانند با به کار بستن سیاست منسجم و هماهنگ، اعتماد رئیس جمهوری را به دست آوردن آورند. اما بولتون راهبرد افراط گریانه ای را در پیش گرفت و سیاست هایی را به کار بست که نتیجه ای به دنبال نداشت. این موضوع سبب شد ترامپ اعتماد خود به وی را از دست داد. از این رو، برکناری وی لازم بود و تصمیم شگفت آوری نیست. اقدام ترامپ در چارچوب برنامه ریزی راهبردی کمیته ملی حزب جمهوری خواه قرار می گیرد که بولتون را مانعی در مسیر پیروزی ترامپ یا دیگر نامزدهای این حزب در انتخابات ریاست جمهوری آینده می دیدند. بولتون به دلیل سیاست های خود نگرانی آمریکایی ها را برانگیخته است و آنان نگران بودند که بولتون با سیاست های جنگ افروزانه خود به جنگی دامن زند که آنان مجبور به اعزام فرزندان خود به میدان های جنگ شوند.
برکناری بولتون و تضعیف اردوگاه جنگ سالاران
به گزارش شبکه خبری «الجزیره» قطر، خبر برکناری بولتون با واکنش های بسیاری در داخل و خارج آمریکا روبرو شد. ایران برکناری بولتون را دلیل شکست تحریم های آمریکا علیه خود به شمار آورد. «حسام الدین» آشنا مشاور رئیس جمهوری ایران در صفحه توییتر خود نوشت به حاشیه رفتن و سپس حذف بولتون نشانه قاطع شکست راهبرد فشار حداکثری آمریکا علیه ایران است. در داخل آمریکا هم از موضوع برکناری بولتون استقبال شد. «راند بول» سناتور جمهوری خواه آمریکا پس از این خبر گفت با این برکناری احتمال آغاز یک جنگ جهانی کاهش یافته است.
روزنامه «رای الیوم» در گزارشی به قلم «عبدالباری عطوان» نوشت: بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا از منصب خود برکنار شد بدون اینکه به آرزوهای خود از جمله تغییر نظام در تهران دست یابد. این در حالی است که او سال گذشته در کنفرانس سالانه مخالفان نظام ایران در پاریس وعده تغییر نظام و جشن و پایکوبی در تهران را به آنها داده بود. او همچنین نتوانست «خوان گوایدو» را به جای «نیکولاس مادورو» در ونزوئلا به قدرت برساند یا پیونگ یانگ پایتخت کره شمالی را هدف حمله قرار دهد. بسیاری از افراد از جمله نتانیاهو و برخی از رهبران حاشیه خلیج فارس به ویژه عربستان و امارات که روی او برای هدف قرار دادن ایران حساب باز کردند با شنیدن خبر برکناری بولتون ناامید می شوند.
به نوشته روزنامه رای الیوم، ترامپ ادعا کرده است که به دلیل اختلاف با بولتون درباره برخی مسائل او را برکنار کرده است. این ادعا تمسخر آمیز و خنده آور است. زیرا ترامپ به دلیل موضع گیری های تند بولتون درباره بسیاری از پرونده از جمله ایران، کره شمالی و ونزوئلا او را به عنوان مشاور خود انتخاب کرده بود. رئیس جمهوری آمریکا از بولتون به عنوان عامل ایجاد وحشت استفاده کرده و هنگامی این نیرنگ جواب نداد و ایران و ونزوئلا و کره شمالی تسلیم نشدند اکنون پرچم سفید بالا برده است. به هر حال اکنون نقش بولتون پایان رسیده است و او را با خواری کنار گذاشته اند. ترامپ به جنگ تهدید کرد اما ترسوتر از ورود به جنگ بود. او گمان می کرد می تواند با کشاندن طرف مقابل به میز مذاکره هرچه می خواهد از او بگیرد. او بر این تصور بود که مسایل بین المللی فرقی با معاملات ملکی ندارد. از این رو، همواره خواستار دیدار با رهبر کره شمالی و مسئولان ایرانی بود. در دو دیداری که با رهبر کره شمالی داشت شکست خورد و درباره ایران نیز موفقیتی برای انجام دیدار به دست نیاورد و دور از ذهن نیست که بولتون گوسفند قربانی برای مقدمه سازی برای انجام دیدار با ایران در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد باشد. احتمال درگیری با ایران با کنار رفتن بولتون از کاخ سفید بسیار کاهش یافته است. دور از ذهن نیست که حامیان بولتون و مشوقان وی اکنون به ویژه در کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس مراسم عزاداری برپا کرده باشند.
نشریه «الرای» کویت نوشت با خروج بولتون از دولت ترامپ پیش بینی می شود که قدرت جنگ سالاران و در راس آنان مایک پمپئو که مخالف توافق آمریکا با طالبان است رو به ضعف رود. پس از این پمپئو درباره بسیاری از مسائل جهان از جمله افغانستان و صلح با طالبان و ایران نرمش نشان خواهد داد.
به نوشته روزنامه «الشروق» الجزایر، با وجود اینکه هنوز زود است بگوییم کنار گذاشتن بولتون نقطه عطفی در سیاست خارجی ترامپ ایجاد می کند اما می توان گفت که کنار رفتن بولتون که دارای روحیه جنگ طلبانه بود بدون تردید در روند تصمیم گیری های کاخ سفید تاثیر خواهد گذاشت. در این زمینه «رابرت میلی» رئیس گروه بحران های بین المللی گفت از آغاز کار ترامپ دو صدا در گوش ترامپ پچ پچ می کردند؛ یکی با هشدار نسبت به عواقب جنگ، خواهان به کار بستن گزینه دیپلماسی بود و صدای دیگر خواهان درگیری نظامی بود. با رفتن بولتون بدون تردید یکی از بزرگ ترین مدافعان گزینه نظامی کنار رفته است و این موضوع می تواند فرصت دیپلماسی تازه ای را درباره ایران، افغانستان، کره شمالی و ونزوئلا ایجاد کند و امید آن می رود که ترامپ از این فرصت استفاده کند.