به گزارش خبرنگار ایرنا، یک سال و چهار ماه پیش در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ ایالات متحده آمریکا به طور یکجانبه از برجام خارج شد. و به مرور تحریم های سختی را علیه ایران اعمال کرد.
یک روز پس از خروج آمریکا از برجام اتحادیه اروپا در بیانیه ای اعلام کرد: «تا زمانی که ایران به اجرای تعهدات هسته‌ای خود ادامه دهد... اتحادیه اروپا به تعهداتش برای اجرای کامل و موثر توافق هسته‌ای پایبند خواهد بود.»
اتحادیه اروپا درآن مقطع اعلام کرد که ساز و کاری ایجاد خواهد کرد تا ایران بتواند با وجود نقض برجام توسط آمریکا و تحریم های سخت، نفت خود را بفروشد و اقلام ضروری را دریافت کند. فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا قبل از پایان سال ۲۰۱۸ اعلام کرد که سازوکار ویژه اتحادیه اروپا برای تسهیل دادوستد با ایران اجرایی خواهد شد. با این وجود سازوکار ویژه اروپا برای جبران خسارت‌های خروج یکجانبه آمریکا از برنامه جامع اقدام مشترک همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. بی عملی اروپا در قبال تعهدات برجام و نیز تعهداتی که بعد از خروج آمریکا از برجام داده اند تاکنون هیچ کدام عملیاتی نشده و همین امر باعث شد ایران از ۱۸ اردیبهشت امسال در سالگرد خروج آمریکا از برجام کاهش تعهدات برجامی خود را کلید زد. اکنون پس از اجرای گام سوم و گزارش جدید آژانس بین المللی انرژی هسته ای، طرف اروپایی در بیانیه ای از کاهش تعهدات ایران ابراز نگرانی کرده است.
در بیانیه مشترک که آلمان، فرانسه، بریتانیا و فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، که روز جمعه ۲۲ شهریور منتشر شد بر نیاز به تلاش‌های دیپلماتیک برای کاستن از تنش‌ها و از سرگیری گفت‌وگوها تاکید شده است.
این بیانیه با ابراز نگرانی عمیق از گزارش اخیر آژانس انرژی اتمی که آماده شدن ایران برای نصب سانتریفوژهای پیشرفته را تایید کرد، از جمهوری اسلامی خواسته است که در تمامی موضوعات مرتبط، از جمله موضوعات پادمان، با آژانس همکاری کند.
این بیانیه در حالی صادر شده است که ایران بارها تاکیر کرده که قصد خروج از برجام ندارد و تنها و در صورتی که اروپا به تعهدات خود عمل کند به تعهدات پیشین خود در برجام باز خواهد گشت. نکته‌ای که در قالب تعهد در برابر تعهد از سوی سخنگوی دولت ازآن یاد شد.
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه روز ۳۰ مرداد ماه در یک سخنرانی و جلسه پرسش و پاسخ در موسسه بین‌المللی تحقیقات صلح استکهلم، اعلام کرد که اگر اروپایی‌ها به تعهداتی که برای اجرای برجام به ایران داده‌اند عمل کنند، جمهوری اسلامی هم اقدامات اخیرش برای کاهش پایبندی به برجام را لغو می‌کند.
ظریف در سوئد تاکید کرد که ایران قصد خروج از برجام را ندارد بلکه تنها تعهداتش را آن هم در چارچوب این توافق کاهش داده است. او گفت که اروپا یازده تعهد از جمله در زمینه خرید نفت ایران، سرمایه‌گذاری در ایران و انجام تبادلات مالی و بانکی داده که به آنها عمل نکرده است.
چندی پیش امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه طرحی برای راه اندازی خطی اعتباری به مبلغ ۱۵ میلیارد دلار برای ایران پیشنهاد داد که هنوز این طرح به جایی نرسیده است. اما اخیرا اخباری مبنی بر تغییر نظر آمریکا منتشر شده و منابع آگاه از احتمال موافقت رییس جمهور آمریکا با اعطای خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری به ایران خبر دادند.
پایگاه خبری آمریکایی «دیلی‌بیست» در مقاله‌ای به نقل از چهار منبع آگاه نوشت که دونالد ترامپ، رییس جمهوری آمریکا در هفته‌های اخیر نسبت به طرح پاریس برای راه‌اندازی یک خط اعتباری ۱۵ میلیارد دلاری با ضمانت پول نفت به ایران، ابراز تمایل کرده است.
حسن روحانی رئیس جمهوری کشورمان نیز در تماس تلفنی با امانوئل مکرون رئیس جمهور فرانسه گفت: در صورتی که توافقات با اروپا نهایی شود، آماده ایم به تعهدات برجامی برگردیم و جلسه ایران و ۱+۵ نیز تنها زمانی امکان پذیر است که تحریم‌ها برداشته شود.
آنچه روشن است این است که ایران قصد خروج از برجام را ندارد و تنها به دنبال حقوق خود و اجرای تعهداتی است که اروپا از یک سال و چهار ماه پیش وعده داده است. اروپا باید بداند که نمی‌تواند بدون عمل به تعهدات خود ایران را وادار کند که آنگونه که می‌خواهد رفتار کند و همانگونه که علی اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی می گوید: «برجام جاده یک طرفه نیست، قرار بود این جاده دو طرفه باشد، اگر قرار است یک طرفه باشد، قطعا جمهوری اسلامی ایران هم تصمیمات مقتضی را در زمان مناسب می‌گیرد کما اینکه در سه گام این کار را کرده است.»
در هر صورت ابراز نگرانی اروپایی‌ها از کاهش تعهدات برجامی ایران مسموع نیست. این کشورها نخواسته و یا نتوانستند از فرصت بیش از یک ساله ایران به دیپلماسی استفاده کنند و نباید انتظار داشته باشند ایران یک طرفه همه بار و مسئولیت یک توافق بین المللی را بر عهده بگیرد. این ابراز نگرانی زمانی موضوعیت داشت که اروپایی‌ها به حداقلی از تعهدات خود عمل می‌کردند. ایران همواره تاکید کرده که درهای دیپلماسی را نبسته است و هرگاه طرفهای برجام آماده باشند به تعهدات خود عمل کنند ایران هم به نقطه آغاز باز خواهد گشت. نیازی به ابراز نگرانی بلاوجه نیست اقدام عملی عاجل می‌تواند راهکار موثرتری برای رفع این نگرانی باشد.