طبق گزارش مسوولان مرتبط شامل جهادکشاورزی و صنعت، معدن و تجارت گلستان، در این استان ۱۲۶ واحد شالیکوبی با خشک کردن ۱۶ هزار تن شلتوک وجود دارد که از این ظرفیت فقط چند ماه از سال به طور کامل استفاده می شود.
طبق گزارش دستگاه های مرتبط در گلستان، اکنون ۹۴ واحد شالیکوبی زیر پوشش سازمان جهادکشاورزی و ۳۲ واحد شالیکوبی فعال زیر سازمان صنعت، معدن و تجارت برای تبدیل شلتوک به برنج فعالیت دارند.
به گفته کارشناسان حوزه صنایع تبدیلی و غذایی جهادکشاورزی گلستان، واحدهای شالیکوبی این استان فقط ۶۰ روز از سال فعال هستند اما توان خشک کردن شلتوک به وزن حدود ۴۸۰ هزار تن را دارند و در صورت برخورداری از توان خرید بیشتر شالی، می توانند محصولات را در انبار ذخیره و در طول سال شلتوک را به برنج تبدیل کنند.
آسان کردن شرایط پرداخت منابع مالی (سرمایه در گردش) به صاحبان واحدهای شالیکوبی در زمان برداشت محصول شالتوک و نوسازی ماشین آلات مورد استفاده در شالیکوبی و استفاده از تکنولوژی مدرن از جمله نیازهای ضروری حمایت از صنایع موجود در حوزه زراعت شالی گلستان است که صاحبان کارخانه های شالیکوبی و کارشناسان مرتبط با این حوزه بر اجرا شدن این حمایت تاکید دارند.
یکی از کارخانه داران در گلستان می گوید: از ظرفیت کارخانه های شالیکوبی این استان در طول سال استفاده نمی شود و فقط ۴۵ روز تا دو ماه آن هم در زمان برداشت فعالیت دارند و در بقیه ایام سال از این دستگاه ها استفاده نمی شود.
وی که نخواست نامش ذکر شود، به خبرنگار ایرنا افزود: مشکل اصلی کارخانه های شالیکوبی نداشتن نقدینگی برای خرید شلتوک و فعال نگه داشتن کارخانه ها است که دلالان از این خلاء سوء استفاده کرده و محصول را از استان خارج می کنند که حاصل آن کارکردن کارخانه های شالیکوبی گلستان با ظرفیت حداقلی است.
به گفته وی در شرایط کنونی فقط حمایت بانکی از کارخانه های شالیکوبی در استان می تواند جلوی زیان به کارخانه های شالیکوبی و خام فروشی شلتوک در استان را گرفته و فرصت اشتغال روزانه را برای ۱۰ تا ۲۵ نفر در هر کارخانه متناسب با ظرفیت آن ایجاد کند.
وی همچنین نوسازی دستگاه های قدیمی کارخانه های شالیکوبی گلستان و ارایه تسهیلات برای ایجاد انبار نگهداری شلتوک در حاشیه کارخانه ها را ضروری دانست.
کارخانه های شالیکوبی در گلستان بیشتر در نوار جنوبی استان از جمله شهرستان های کردکوی، بندرگز، گرگان، علی‌آباد، آزادشهر، مینودشت و گنبدکاووس مستقر و خدمات لازم را به شالیکاران ارایه می دهند.
معاون صنایع تبدیلی و غذایی جهادکشاورزی گلستان می گوید: فعالیت شالیکوبی در این استان ظرفیتی است که به خوبی می توان با استفاده از آن مانع خروج شلتوک از گلستان شد و علاوه بر تولید ثروت، برای استان فرصت شغلی ایجاد کرد.
عید محمد فاروفی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت :اکنون واحدهای شالیکوبی استان در بهترین شکل ممکن تا ۶ ماه می توانند با توجه به توان مالی صاحبان آن ها فعالیت داشته باشند.
وی با بیان این که حدود ۶۹۰ نفر به صورت ثابت فصلی در شالیکوبی های استان مشغول فعالیت هستند گفت: تزریق سرمایه در گردش به واحدهای شالیکوبی در هر سال جزو حمایت های لازم برای حمایت از شالیکاران منطقه از خام فروشی محصول، ممانعت از سوء استفاده دلالان، ایجاد فرصت شغلی، ایجاد ارزش افزوده بالا و تولید ثروت در استان است که باید این بخش از صنایع تبدیلی کشاورزی مورد توجه جدی قرار گیرد.
وی افزود: اکنون ۶۰ درصد از شلتوک تولیدی کشاورزان به خارج از گلستان به ویژه استان های مازندران، گیلان و فارس حمل شده و در کارخانه های شالیکوبی این استان ها تبدیل به برنج می شود.
فاروقی گفت: با توجه به تاکید اخیر استاندار گلستان در جلوگیری از خام فروشی محصول استان، لازم است دستگاه های مرتبط، از صاحبان شالیکوبی در تامین سرمایه در گردش و نوسازی ماشین آلات حمایت کنند.
معاون صنایع تبدیلی و غذایی جهادکشاورزی گلستان گفت: اکنون ظرفیت خشک کن شالیکوبی های موجود در استان طی دو ماه فصل کاری ۴۵۰ تا ۴۸۰ تا هزار تن است .
وی کاهش سطح زیر کشت شالی، برداشت دو مرحله ای شالی (برداشت بوته با کارگر)، هماهنگ شدن کشاورزان با شالیکوبی ها برای استفاده از خشک کن، شناسایی شالیکوبی های نیمه فعال، رعایت زمان مناسب برداشت شالی از مزرعه، آفتاب دادن محصول برداشت شده و نگهداری آن در انبار تا زمان کاهش ترافیک، اضافه کردن ظرفیت خشک کن در شالیکوبی های دارای ترافیک بالای محصول و استفاده از تکنولوژی هوشمند در شالیکوبی ها برای خشک کردن شالی را از جمله راهکارهای مدیریت در خشک کردن شالی در زمان برداشت محصول برشمرد.
وی همچنین از صدور مجوز ساخت حدود هفت واحد شالیکوبی در استان خبر داد و افزود: این واحدهای در دست ساخت به زودی مورد بهره برداری قرار خواهند گرفت.
۶۰ تا ۶۵ درصد زراعت شالی در گلستان به ارقام پرمحصول از جمله فجر و ندا اختصاص دارد و بقیه زراعت شالی در گلستان کم محصول از جمله دم سیاه است.
به گفته برخی از کارشناسان زراعت گلستان، امسال به خاطر شرایط آب و هوایی مساعد از جمله تامین نیاز آبی، کاهش آفات و آفتاب خوب، راندمان عملکرد تولید شلتوک در واحد سطح نسبت به سال زراعی قبل، رشد دارد به طوری که در روزهای اخیر از هر هکتار بین ۵.۵ تا هشت تن ارقام پرمحصول برداشت می شود.
همچنین به گفته برخی از صاحبان کارخانه شالیکوبی، مساعد بودن شرایط آب و هوایی در فصل کاشت، داشت و برداشت شالی بر راندمان تولید برنج در گلستان تاثیر مثبت داشته به طوری که از هر ۱۰۰ کیلوگرم شلتوک، حدود ۵۵ درصد برنج سالم به دست می آید.
به گزارش ایرنا، در روزهای اخیر شلتوک رقم پرمحصول از سوی دلالان بین ۴۰ تا ۴۲ تا هزار ریال داد و ستد می‌شود و از میانه شهریورماه تاکنون نرخ شالی در استان روند نزولی به خود گرفته است.
هر کیلوگرم برنج رقم پرمحصول درجه یک در بازارهای گلستان ۱۲۰ هزار و رقم کم محصول با نرخ ۱۸۰ هزار ریال معامله می شود.
در یکی دو سال اخیر به دنبال ممنوعیت کشت شالی به جز استان های گیلان و مازندران، مسوولان کشاورزی گلستان به سمت زراعت شالی به روش خشکه کاری رفته و در ابتدای سال ۹۸ مجوز کشت خشکه کاری برنج از هیات دولت اخذ شد.
رییس سازمان جهادکشاورزی گلستان می گوید: با توجه به محدودیت های منابع آب و میزان تبخیر در این استان شمالی، هیات دولت با کشت خشکه کاری برنج در گلستان موافقت کرد.
مختار مهاجر افزود: خشکه کاری برنج، صرفه جویی ۴۰ تا ۵۰ درصدی در مصرف آب و کاهش هزینه در کشت و داشت این محصول را به همراه دارد.
به گفته وی خشکه شالی در گلستان در سطح یک هزار و ۵۰۰ هکتار برنامه ریزی شده بود که سازمان جهادکشاورزی از گسترش این روش با تأمین نهاده‌ها و ارائه تسهیلات ارزان قیمت از کشاورزان حمایت می‌کند.
به گزارش ایرنا در شیوه خشکه کاری، بذر شالی در زمین اصلی که شخم زده شده همچون بذر دیگر محصولات پاشیده و کشت می‌شود که از سال زراعی قبل با اعلام ممنوعیت کشت برنج در کشور به گیلان و مازندران، مورد توجه کشاورزان به ویژه در گلستان قرار گرفت.
کاهش مصرف آب یکی از مهم‌ترین دلایل ترویج خشکه کاری شالی در زمین‌های گلستان است به طوری که مصرف آب را از ۱۴ تا ۱۵ هزار مترمکعب در هر هکتار کشت سنتی - غرقابی، بسته به رقم، آب و هوای منطقه، خاک، مدیریت مزرعه شالی به ۶ تا ۱۱ هزار متر مکعب تقلیل می‌دهد.
گلستان سه اقلیم خشک و نیمه خشک در شمال با ۲۵۰ میلی متر بارش، اقلیم خزری در میانه با ۶۰۰ و کوهستانی در جنوب با ۳۰۰ میلی متر بارندگی، ۱۵ هزار هکتار زمین زراعی نسق دار و ۱۰ هزار هکتار حاشیه رودخانه برای کشت شالی دارد و تا قبل از اعلام ممنوعیت زراعت شالی، کشاورزان استان به طور میانگین سالانه در ۵۰ تا ۶۰ هزار هکتار از زمین‌های خود به روش سنتی - غرقابی، شالی کشت می کردند.
طبق اعلام سازمان جهادکشاورزی گلستان اکنون کشت شالی در حدود ۲۵ هزار هکتار از زمین های نسق دار و حاشیه رودخانه ها مجاز است.