به گزارش رسانه های محلی تاجیکستان، یکی از جوانان این کشور که به روسیه مهاجرت کرده می گوید: «تحصیلات درستی ندارد و در طول سالهای تحصیل در دبیرستان تصمیم گرفتم برای کار به روسیه مهاجرت کنم؛ هرچند اگر تحصیل هم می کردم در تاجیکستان به راحتی نمی توانستم کار پیدا کنم. حالا در روسیه در فعالیت های ساختمانی مشغول به کار هستم. »
وی در ادامه گفت: «اگر در تاجیکستان دانشجو نباشید، باید به خدمت سربازی بروید، بنابراین بهترین گزینه برای جوان ها مهاجرت به روسیه است. »
همه ساله، بسیاری از شهروندان تاجیکستان که تا مقطع راهنمایی بیشتر تحصیل نکرده اند، کشورشان را به قصد مهاجرت ترک می کنند.
به گفته یکی از روزنامه نگاران تاجیکستان، "در میان مردم این کشور، خصوصا افرادی که در نواحی دور دست و بدون امکانات زندگی می کنند، انگیزه ای برای تحصیل وجود ندارد؛ حتی برخی خانواده ها نیز برای تحصیل فرزاند خود تلاشی نمی کنند."
در همین حال به گفته جامعه شناسان، تحصیلات ابتدایی پایه گذار و عامل رشد مدارس راهنمایی و دبیرستان و نیازمند توجه لازم از سوی دولت و جامعه هستند.
**مدارس روسی در اولویت
پدر و مادر جوانی، که پسرشان در یکی از مدارس روسی در شهر دوشنبه تحصیل می کند، بدون ذکر نامشان گفتند: «در مدارس کمبود معلم یک فاجعه است، مخصوصا در سال بالایی ها. وضعیت آموزش نیز در این مدارس بسیار ضعیف است.
به گفته این روزنامه نگار تاجیکی، طی پنج یا شش سال اخیر در تاجیکستان، خصوصا در مناطق شهرنشین، بیشتر والدین تلاش می کنند تا کودکان خود را به مدارس روسی بفرستند چرا که اعتماد به مدارس تاجیکی کاهش یافته است؛ طبق مشاهدات من، مدارس روس، برای تحصیل مناسب تر هستند و فارغ التحصیلان این مدارس می توانند در آینده به تحصیل در دانشگاه های روسیه، قزاقستان و دیگر کشورهای پسا شوروی بپردازند.
وی در ادامه افزود: «والدین بیشتر تلاش می کنند تا فرزندان خود را به مدارس خصوصی ببرند چرا که حقوق دریافتی توسط معلمان در این مدارس بیشتر است و مدیریت بهتری نیز نسبت به مدارس دولتی دارند. »
طبق آمار رسمی، در تاجیکستان ۲۶ مدرسه روسی و ۱۴۱ مدرسه دوزبانه - روسی و انگلیسی وجود دارد. در سال ۲۰۱۷- ۲۰۱۸ میلادی، در مدارس تاجیکستان ۲۹ استاد روس حضور داشتند و سال جاری تعداد اساتید و معلمین تا ۵۰ نفر می‌رسد.
در تاجیکستان، میزان درآمد معلمان، نسبت به تجربه و سابقه کاری و تخصص سنجیده می شود.
به گفته یکی از کارشناسان سازمان های بین المللی که نخواسته نامش فاش شود، مدارس تاجیکستان سه مشکل عمده دارند که عبارتند از:
- تعداد کم آموزگار متخصص و شایسته
- نبود تجهیزات تکنیکی برای دروسی که نیازمند این تجهیزات هستند
- قدیمی شدن برنامه های تحصیلی
در واقع معلمان پیشین در حال بازنشستگی هستند و جوانان به دلیل پایین بودن دستمزدها حاضر به فعالیت به عنوان معلم نیستند. بسیاری از جوانان نیز تنها برای داشتن مدارک عالی تحصیلی و برخی دیگر برای فرار از خدمت سربازی وارد دانشگاه ها می شوند و انگیزه ای برای تدریس در مدارس پس از فارغ التحصیلی ندارند. به گفته برخی تحلیلگران، افرادی که تمایلی به فعالیت پس از تحصیل ندارند نباید اجازه تحصیل در دانشگاه را داشته باشند.
«امام‌علی رحمان» رئیس جمهوری تاجیکستان به مسئولان وزارت معارف و علم این کشور دستور داده است که تا سال ۲۰۲۰ کمبود معلم در مدارس را برطرف کنند.