هرگاه سخن از مهاجرت می‌شود، همواره مزایا و معایب آن مطرح می‌شود و اینکه این مهاجرت چه میزان برای کشور مهم است. مهاجرت نیروی کار نیز موضوعی است که از دیرباز مطرح بود و در برهه‌ای از زمان مهاجرت اتباع خارجی و اشغال فرصت‌های شغلی توسط آنان مطرح بوده است.
در مرحله‌ای دیگر نیز با توجه به افزایش نرخ بیکاری، اعزام نیروی کار به خارج از کشور برای حل این مساله مطرح می‌شود. البته چند ماهی است که تحریم‌های ظالمانه علیه کشور موجب رکود تولید شده است و بسیاری از کارگران برای کسب درآمد بیشتر و زندگی راحت به فکر مهاجرت و کار در کشورهای منطقه می‌افتند.
حال سوالی که مطرح می‌شود این است که مهاجرت کارگران در کوتاه مدت و طولانی مدت چه تاثیری دارد؟ برای این منظور سراغ کارشناسان حوزه کار رفتیم و نظر آنها را در خصوص این موضوع پرسیدیم.
«حمید حاج اسماعیلی» در این ارتباط به ایرنا گفت: مهاجرت نیروی کار از گذشته با چالش‌های بسیاری روبرو بوده و همواره به دلیل دو رقمی بودن نرخ بیکاری نقدهایی برآن وارد بوده است.
این کارشناس حوزه کار افزود: حدود ۳.۵ میلیون نیروی کار افغانستانی در کشور مشغول هستند و در این حوزه با ضعف جدی مواجه هستیم که باید دولت آنها را ساماندهی کند تا در شرایطی که بازار کار محدود است، از آنها استفاده نکنیم.
وی با بیان اینکه مهاجرت نیروی کار به داخل و خارج محاسن و معایب زیادی دارد، بیان کرد: بنابر قانون کار اشتغال افراد بیگانه منع قانونی ندارد، اما حدود و موارد خاصی مشخص شده است. به عنوان نمونه نیروی کار مشابه نباشد و نیازمند ورود افراد متخصص در آن حوزه باشد.
حاج اسماعیلی گفت: در حالیکه که در سال‌های گذشته همواره این نقد به دولت وارد بود که ساماندهی برای اعزام نیروی کار جوان و فارغ‌التحصیلان به خارج از کشور وجود ندارد اما در چند ماه گذشته مهاجرت نیروی کار از داخل کشور نیز چالش برانگیز شده است.
وی اظهارداشت: هزینه‌ها و سرمایه‌های زیادی صرف تربیت نیروی انسانی می‌شود و باید قابلیت ثمره و بهره‌وری برای کشور داشته باشد و دولت موظف است سکان کار را برعهده بگیرد و از طریق دفاتر و سفارتخانه‌های خود در کشورهای دیگر این نیروها را اعزام کند و براین اساس ارزآوری برای کشور خواهند داشت.
این کارشناس حوزه کار درخصوص مزایای مهاجرت نیروی کار به خارج گفت: مبادله دانش و تکنولوژی خیلی مهم است چرا که یکی از راه‌های توسعه کشور استفاده از مهارت متخصصین خارجی است و در عین حال نیروی کار داخلی با حضور در بخش‌های تخصصی و صنعتی کشورهای توسعه یافته و کسب تجربه و اطلاعات لازم آن را به داخل منتقل کند و تکنولوژی ارتقا یابد.
وی با اشاره به وضعیت بازار کار کشور، تاکید کرد: در این شرایط امکان توسعه بازار کار و استخدام نیروی کار فراهم نیست، بنابراین دو راه بیشتر نداریم یا به این افراد یارانه و حقوق بیکاری بدهیم که به نفع کشور نیست و یا دولت با کنترل و برنامه‌ریزی مناسب ساماندهی نیروی کار را انجام و آنها را اعزام کند.
مهاجرت نیروی کار به همراه سرمایه خطرناک است
«علیرضا حیدری» کارشناس دیگر در حوزه کار گفت: بحث خروج نیروی کار در همه کشورها مطرح است و پدیده جدیدی نیست آنچه مهم است ویژگی این نوع مهاجرت است.
وی افزود: برای نمونه در هندوستان وقتی مهاجرت نیروی کار اتفاق می‌افتد آن را در قالب صادرات برای اقتصاد خود درنظر می‌گیرند، چرا که نیروی کاری که خارج می‌شود ارز تولید می‌کند و این ارز وارد اقتصاد می‌شود و در خالص صادراتی نقش دارد.
این کارشناس ادامه داد: اما در کشور ما صادرات نیروی کار اینگونه نیست و وقتی مهاجرت کارگران در حال حاضر را با ۲۰ گذشته مقایسه می‌کنیم، می‌بینیم که سبک و سیاق مهاجرت‌ها تغییر کرده است.
وی اظهارداشت: در گذشته مهاجرت‌ها موقت بود و برای نمونه افرادی که برای کار به ژاپن می‌رفتند درآمد خود را برای خانواده‌ها می‌فرستند اما الان افراد نه تنها خود از کشور می‌روند بلکه سرمایه و خود را نیز خارج می‌کنند.
حیدری بیان کرد: اینکه نیروی متخصص و توانمند به قصد اقامت دائم مهاجرت می‌کند و توان و انرژی خود را آنجا به کار بگیرد برای کشور آثار نامطلوبی دارد و خروج این نیروها به معنای خروج ثروت کشور است.
وی تاکید کرد: باید مهاجرت نیروی کار آسیب شناسی و دلایل این امر شناسایی شود چرا که برخی با وجود اینکه موقعیت کاری خوبی دارند و سطح معنی داری از مسوولیت را تصدی می‌کنند و می توانند خدمات خوبی به جامعه بدهند از کشور خارج می‌شوند.
این کارشناس حوزه کار تصریح کرد: این آسیب شناسی می‌تواند عواملی را که موجب رضایتمندی افراد و ماندگاری آنها در کشور می‌شود را فراهم کند.
وی افزود: نباید فراموش کنیم که مهاجرت برخی نیروهای کار از داخل می‌تواند نیروهای دیگر را نیز در صف خروج از کشور قرار دهد و نیروهایی که سرمایه زیادی برای تربیت آنها صرف شده و اکنون به مرحله بهره‌وری رسیده است را از دست بدهیم.