سومین شنبه سپتامبر ( ۲۱ سپتامبر مصادف با ۳۰ شهریور ماه) به عنوان روز جهانی اهداکنندگان سلول‌های بنیادی خون ساز نامگذاری شده، این روز فرصتی برای آشنایی با دستاوردهای علمی این حوزه است. پیشرفت های علمی سبب شده تا این فرآورده خونی هرساله جان تعداد زیادی افراد بیمار در جهان را از مرگ حتمی نجات دهد.
دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری روز شنبه در این زمینه به خبرنگار علمی ایرنا گفت: رشد خیلی خوبی طی ۴ تا ۵ سال گذشته در پیوند سلول‌های بنیادی خون ساز و مراکز پیوند داشتیم.
دکتر امیرعلی حمیدیه با اشاره به اینکه تعداد مراکز پیوند در کشور طی سال‌های اخیر از ۴ مرکز به ۱۸ مرکز رسید، اظهار داشت: تعداد پیوندها هم از ۴۰۰ تا ۵۰۰ مورد در سال به ۱۲۰۰ مورد رسیده است.
وی بیان داشت: در حال حاضر پیوند سلول‌های بنیادی خون ساز در حدود ۴۵ کشور دنیا از جمله ایران انجام می‌شود. پیوند طی چند سال پیش در کشور در چند مرکز محدود انجام می شد که الان به ۱۸ مرکز رسیده است.
حمیدیه در پاسخ به اینکه آیا این تعداد پیوند برای بیماران در کشور کافی است؟ گفت: برای جمعیت حدود ۸۰ میلیونی ۱۲۰۰ پیوند کافی نیست و کشور قطعا به بیش از ۲ هزار پیوند در سال نیاز دارد که برای این کار هم باید مراکز اهداکنندگان سلول‌های بنیادی خون ساز و هم مراکز پیوند افزایش پیدا کند.
وی با اشاره به اینکه تعداد زیادی از مراکز پیوند در تهران مستقر هستند، گفت: در برخی استان‌ها مانند آذربایجان شرقی، مازندران، خراسان رضوی، فارس، کرمان، اصفهان، خوزستان و کرمانشاه هم این مراکز مستقر و در حال ارائه خدمت به بیماران هستند.
دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری بر ضروری گسترش تعداد تخت‌های این مراکز تاکید کرد و افزود: با این اقدام می‌توان به بیش از ۲ هزار پیوند در سال دست یافت.
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران به تعداد پیوند سلول‌های بنیادی خون ساز در کشور اشاره کرد و گفت: تاکنون بیش از ۱۱ هزار پیوند در ایران انجام شده است.
ایران، قطب پیوند سلول‌های بنیادی خون ساز منطقه است
وی، ایران را به عنوان قطب پیوند سلول‌های بنیادی خون ساز اعلام کرد و افزود: ما در منطقه خاورمیانه و شرق مدیترانه در این حوزه وضعیت خیلی خوبی داریم.
حمیدیه با اشاره به اینکه کشورهای اطراف ما زیرساخت‌های لازم برای پیوند را ندارند، اظهار داشت: ۱۲ تا ۱۳ کشور اطراف ما، مریض‌های خود را برای پیوند سلول‌های بنیادی خون ساز به ایران می‌فرستند.
وی ادامه داد: هرچند وضعیت ما در حوزه پیوند، نسبت به غرب آسیا خیلی خوب است اما تعداد پیوند در کشورهای شرق آسیا مانند ژاپن، کره جنوبی و استرالیا بیشتر از ما می‌باشد و جا دارد تعداد پیوندهای خودمان را گسترش دهیم.
حدود ۷۰ نوع بیماری با سلول‌های بنیادی خون ساز علاج پیدا می‌کنند
دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری گفت: حدود ۷۰ نوع بیماری صعب‌العلاج با استفاده از سلول‌های بنیادی خون ساز، علاج قطعی پیدا می‌کنند.
وی بیماری هایی که با این روش پیشرفته درمان می‌شوند را به پنج دسته تقسیم کرد و گفت: دسته اول بیماری‌های خونی بدخیم مانند انواع سرطان‌ها هستند، دسته دوم هم بیماری‌های خونی غیر بدخیم مانند تالاسمی ماژور و کم کاری مغز استخوان می‌باشند که با این روش مداوا می شوند.
فوق تخصص خون و سرطان و پیوند سلول‌های بنیادی کودکان افزود: بیماری های نقص ایمنی، بیماری‌های متابولیک ارثی و برخی تومورهای جامد جز دسته بعدی هستند که درمان آن‌ها با پیوند سلول‌های بنیادی خون ساز میسر می‌باشد.
خیرین به کمک وزارت بهداشت بشتابند
وی، هزینه‌های خرید کیت های HLA برای وزارت بهداشت را بسیار سنگین اعلام و به خیرین توصیه کرد که وزارت بهداشت را در این کار کمک و یاری کنند تا زمینه حضور داوطلبان بیشتری در مراکز اهدای سلول‌های بنیادی فراهم شود.
حمیدیه افزود: مردم خیلی راغب به اهدا سلول‌های بنیادی خون ساز هستند اما کمبود کیت های HLA مانع سرعت بخشیدن این کار می‌شود. با توجه به هزینه بالای برای تهیه این نوع کیت‌ها، موضوع به چالشی برای وزارت بهداشت تبدیل شده که امیدواریم با حمایت خیرین، این موضوع شتاب بیشتری بگیرد.
۱۵ مرکز پذیره نویسی اهدا سلول‌های بنیادی خون ساز در کشور فعال هستند
وی با اشاره به اینکه در حال حاضر ۱۵ مرکز پذیره نویسی اهدا سلول‌های بنیادی خون ساز در کشور فعال هستند، بیان داشت: تاکنون بیش از ۵۵ هزار داوطلب عضو این مراکز شده‌اند.
دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری گفت: هرچند تعداد داوطلبان در سال‌های اخیر بیشتر شده اما تعداد اهداء کنندگان باید از اقوام مختلف باید باشد تا بتوان خدمات مطلوبی به بیماران ارائه کرد.
حمیدیه افزود: در دنیا از حدود ۳۰ سال پیش بانک‌های اهدا کنندگان سلول‌های بنیادی تاسیس شده اما در کشور ما اولین بانک اهداء کنندگان سلول‌های بنیادی خون ساز در سال ۱۳۸۸ در دانشگاه علوم پزشکی تهران راه اندازی شده است.
وی گفت: از سال ۱۳۸۸ حدود یازده سال می‌گذرد و تعداد مراکز پذیره‌نویسی اهداء کنندگان سلول‌های بنیادی روز به روز در حال گسترش است و تاکنون حدود ۱۵ مرکز پذیره‌نویسی در ایران راه‌اندازی شده است.
استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران افزود: هرچند تاسیس این مراکز ضروری است اما اگر این مراکز به صورت شبکه‌ای نباشند و به مراکز بین‌المللی متصل نشوند، فایده چندانی ندارد. در این صورت اگر فرد دهنده‌ای در داخل کشور پیدا نشود، می‌توان از مراکز اهدا بین‌المللی در این زمینه بهره گرفت.
وی ادامه داد: اولین مرکزی که سال ۱۳۸۷ در ایران راه اندازی شد، به عنوان نخستین مرکز ایرانی در سال ۱۳۸۹ بود که به مرکز جهانی اهداء کنندگان سلول‌های بنیادی خون ساز متصل شد و با این کار، ارتباط کشور با مراکز بین‌المللی آغاز شده که این موضوع باید تقویت شود.
حمیدیه افزود: حدود ۴ سال پیش با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی شبکه ملی اهداءکنندگان سلول‌های بنیادی خون‌ساز تاسیس شده است.
دبیر ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری گفت: در حال حاضر اطلاعات مراکز پذیره نویسی کشور به صورت متمرکز در این شبکه ملی ذخیره و اطلاعات در اختیار مراکز پیوند قرار می‌گیرد.
وی در پاسخ به اینکه ثبت حدود ۵۵ هزار داوطلب برای جمعیت حدود ۸۰ میلیونی کافی است؟ گفت: هرچند در این زمینه رشد خوبی داشتیم اما این مقدار کافی نیست و باید تعداد داوطلب افزایش یابد.
حمیدیه اظهار داشت: در حال حاضر ۳۶ میلیون داوطلب اهدا سلول‌های بنیادی خون ساز در دنیا هستند که از این تعداد حدود ۵۵ هزار ایرانی می‌باشند.
وی افزود: هر چه تعداد بانک اهداءکنندگان گسترش پیدا کند هم می‌توان به بیماران خودمان و هم افراد مریض سایر کشورها کمک کنیم تا از بیماری کشنده نجات پیدا کنند.