به گزارش ایرنا از پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، ادویه‌ها علاوه بر خواص طعم‌دهندگی و بهبود کیفیت غذاها، همواره از جنبه تاثیرات بر حفظ سلامتی مورد توجه بوده و بسیار ارزشمند محسوب می‌شوند.
دستورالعمل‌های رژیم غذایی که شامل محدود کردن مصرف قند، چربی‌های اشباع و نمک هستند، ادویه‌جات را بهترین جایگزین برای حفظ طعم و سلامت غذاها می‌دانند. در ایران که خود صاحب عنوان «بزرگ‌ترین تولیدکننده زعفران» در جهان است، سالانه ۲۲۰ هزار تن ادویه مختلف مصرف می‌شود و بیش از ۲۲ میلیون خانوار ایرانی مصرف‌کننده این مواد غذایی هستند.
اهمیت فوق العاده ادویه‌جات در حفظ سلامتی سبب شده که تاکنون مقالات علمی فراوانی در ایران و جهان به بررسی این تاثیرات بر کاهش خطر بیماری‌ها و مرگ‌های ناشی از آنها بپردازند و دامنه این تحقیقات همچنان وسیع باشد. اما در یک بررسی بی‌سابقه، محققان کشورمان موفق به ارائه یافته‌هایی شدند که حاصل نخستین مطالعه آینده‌نگر، وسیع و طولانی‌مدت ایران درباره تاثیر مصرف زردچوبه، فلفل، دارچین و زعفران در کاهش خطر مرگ و میر است.
نتایج این مطالعه که با عنوان Turmeric, Pepper, Cinnamon, and Saffron Consumption and Mortality به سرپرستی دکتر رضا ملک زاده، استاد ممتاز دانشگاه علوم پزشکی تهران، رئیس پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد این دانشگاه و مجری اصلی مطالعه کوهورت گلستان، با همکاری تعدادی از محققان ایرانی و خارجی انجام شده را مجله معتبر بین‌المللی Journal of the American Heart Association / JAHA منتشر کرده است.
دکتر مریم هاشمیان، پژوهشگر پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران و نویسنده اول این مقاله درباره ویژگی‌های مطالعه «بررسی ارتباط مصرف زردچوبه، فلفل، دارچین و زعفران با مرگ» گفت: مطالعات قبلی تاثیر مصرف ادویه بر چربی خون، قند خون و فشار خون بالا را امیدوارکننده گزارش کرده‌اند؛ اما اکثر این مطالعات بر روی جمعیت خاصی مثل بیماران مبتلا به سندرم متابولیک، کبد چرب یا چربی خون بالا انجام شده و قابل تعمیم به جمعیت عمومی و سالم نیستند. همچنین مطالعات قبلی، میزان بالای ادویه یا ماده موثره آنها را به صورت کپسول تجویز کرده‌اند و نتایج آنها نمی‌تواند بیانگر تاثیر مصرف ادویه در میزان مصرف خانگی باشد. از سویی دیگر، پیگیری نمونه‌ها در مطالعات قبلی، کوتاه‌مدت بوده‌اند؛ اما مطالعه حاضر، اولین مطالعه آینده‌نگر وسیع (بیش از ۴۴ هزار نفر) و طولانی‌مدت (۱۱ ساله) درباره ارزیابی ارتباط مصرف زردچوبه، فلفل، دارچین و زعفران در مقادیر مصرف غذایی با مرگ و میر در جمعیت بالغ ایران است و نتایج آن قابل تعمیم به جمعیت عمومی و سالم جامعه است.
این محقق در ادامه به تشریح جزئیاتی از نتایج این بررسی پرداخت و با اشاره به این که جمعیت مورد مطالعه را گروه سنی ۴۰ تا ۷۵ سال تشکیل می‌دهند، افزود: در این مطالعه سن، جنس، قومیت (ترکمن و غیرترکمن)، محل سکونت (شهر یا روستا)، وضعیت تاهل، اشتغال، وضعیت اقتصادی، رژیم غذایی و سبک زندگی سالم، میزان کالری مصرفی، شاخص توده بدنی، میزان فعالیت فیزیکی، سابقه مصرف دخانیات و تریاک، سابقه بیماری‌های مزمن (فشارخون، دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان‌ها) شرکت‌کنندگان، مورد بررسی قرار گرفتند.
وی درباره میزان مصرف ادویه‌ها در جمعیت مورد بررسی در این مطالعه گفت: ۶۵ درصد شرکت‌کنندگان زردچوبه، ۷۰ درصد فلفل، ۳۰ درصد دارچین و ۲۲ درصد زعفران مصرف می‌کردند.
به گفته هاشمیان متوسط مصرف روزانه ادویه‌جات شرکت‌کنندگان در مطالعه نیز ۱۰۰ میلی‌گرم زردچوبه، ۵۶ میلی‌گرم فلفل، ۷۱ میلی‌گرم دارچین و ۳ میلی‌گرم زعفران بوده است.
بیشترین مصرف‌کنندگان ادویه
نویسنده اول مطالعه حاضر افزود: بیشترین مصرف‌کنندگان ادویه را زنان، ساکنان مناطق شهری، غیر ترکمن‌ها، تحصیل‌کرده‌ها، متاهلان، کسانی که از نظر جسمی به شدت فعال بودند، افراد دارای وضعیت اقتصادی بهتر، جوان‌ترها، کسانی که شاخص توده بدنی بالاتری داشتند و نیز افراد دارای رژیم غذایی سالم‌تر تشکیل می‌دادند؛ در مقابل، کسانی که سابقه فشار خون بالا، مصرف سیگار یا تریاک و دیابت را داشتند، کمترین مصرف‌کننده ادویه بودند.
نتایج بررسی تاثیر مصرف ادویه بر کاهش مرگ
پژوهشگر پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد علوم پزشکی تهران تاکید کرد: نتایج این مطالعه طولانی‌مدت نشان داد که مصرف زرد چوبه و زعفران به طور قابل توجهی با کاهش خطر مرگ بر اثر «علل کلی» و مرگ بر اثر «بیماری‌های قلبی عروقی» و همچنین مصرف فلفل سیاه یا فلفل قرمز تند نیز به طور معناداری با کاهش خطر مرگ بر اثر «علل کلی» در ارتباط بودند.
وی گفت: از بین سه ادویه مورد بررسی تاثیرگذار بر کاهش خطر مرگ، بیشترین ارتباط مربوط به زعفران و سپس زردچوبه بود و فلفل در رتبه بعدی قرار داشت.
این محقق، به دیگر یافته این مطالعه اشاره کرد که بر اساس آن، در شرکت‌کنندگانی که سابقه مصرف هر دو ادویه زردچوبه و فلفل را در طول روز داشتند، کاهش مرگ و میر بر اثر علل «کلی» و «بیماری‌های قلبی عروقی» به طور قابل توجهی بیشتر بوده است اما در جمعیت مورد مطالعه، مصرف ادویه با مرگ و میر ناشی از سرطان ارتباطی نداشت.
هاشمیان درباره نتایج بررسی تاثیر دارچین به عنوان یکی از چهار ادویه مورد بررسی، ضمن اشاره به این که بررسی این موضوع نیز به دلیل مصرف زیاد دارچین در ایران از اهمیت بالایی برخوردار است، گفت: در مطالعه ما، ارتباطی بین مصرف دارچین و کاهش خطر مرگ و میر یافت نشد.
وی درحالی به این یافته مطالعه که اولین ارزیابی طولانی‌مدت در خصوص ارتباط بین مصرف دارچین و کاهش مرگ و میر است، اشاره کرد که مطالعات قبلی اثرات دارویی دارچین بر قند خون ناشتا و فشار خون بالا را نشان داده‌اند.
نویسنده مقاله، درباره علت این تفاوت توضیح داد: نتیجه متفاوت بررسی ما می‌تواند به دلیل مصرف نسبتاً متوسط دارچین در بین جمعیت مورد مطالعه (۳۰ درصد جمعیت) و یا دوز پایین‌تر دارچین مصرف‌شده نسبت به میزان مصرف دارچین در سایر مطالعات مشابه باشد.
تاثیر مصرف ادویه‌ها بر کاهش مرگ ناشی از سرطان
هاشمیان درخصوص تاثیر مصرف ادویه‌های مورد بررسی در این مطالعه بر کاهش خطر مرگ و میر ناشی از سرطان گفت: در این مطالعه ارتباط معکوس معناداری بین مصرف زردچوبه، فلفل، زعفران و مرگ و میر ناشی از سرطان مشاهده نشد. این فقدان ارتباط معنی‌دار می‌تواند به دلیل نبودن اثربخشی کافی ناشی از دوزهای کم ادویه‌های مورد بررسی که عمدتا با اهداف آشپزی بوده، یا تعداد کمتر مرگ و میرهای ناشی از سرطان نسبت به علل دیگر در این دوره از مطالعه کوهورت گلستان باشد.
وی در ادامه توضیحات بالا با یادآوری این که خاصیت آنتی اکسیدانی زردچوبه به دلیل کورکومین است و مقدار دوز کورکومین در کارآزمایی‌های بالینی انجام شده به منظور بررسی تاثیر آن بر کاهش خطر مرگ ناشی از سرطان، روزانه ۱۰۰ میلی‌گرم و بیشتر از این مقدار بوده است، بیان داشت: اثر ضد سرطان زعفران نیز تنها در دوزهای مصرفی بالا تایید شده است؛ به طوری که طبق مطالعات، تجویز ۱۰۰ میلی‌گرم عصاره زعفران به ازای هر کیلوگرم وزن بدن، باعث کاهش شانس بروز تومور در موش می‌شود.
علت تاثیر ادویه‌ها بر کاهش خطر مرگ و میر
هاشمیان درباره تاثیر مصرف ادویه‌جات مورد بررسی در این طرح تحقیقاتی گفت: ارتباط مشاهده شده در این مطالعه می‌تواند به علت اثر آنتی اکسیدانی ادویه‌جات، افزایش جریان خون و کاهش تجمع پلاکتی باشد. اما باید درنظر داشت بسیاری از ادویه‌جات در کنار برخی اقلام غذایی مصرف شده‌اند و ارتباط مشاهده شده می‌تواند به علت مصرف حبوبات، آجیل، ماهی، میوه و سبزیجات همراه با ادویه‌جات باشد، بنابراین نتایج مطالعه ما درباره تاثیر این ادویه‌ها در کاهش مرگ باید با احتیاط تفسیر شوند.
به گفته وی در این مطالعه، تاثیر مصرف ادویه‌جات مورد بررسی بر کاهش خطر مرگ در زنان بیش از مردان به نظر می‌رسد و دلیل آن می‌تواند اطلاعات بیشتر زنان شرکت‌کننده درباره مقدار ادویه‌جات مصرفی در هنگام آشپزی باشد.