سماق از گیاهانی است که در طب قدیم همیشه مورد توجه طبیبان بوده و یافته‌های جدید پزشکی نیز بر دانش گذشتگان مبنی بر خواص دارویی آن صحه گذاشته است.
اغلب مردم سماق را به عنوان چاشنی کنار کباب کوبیده می‌شناسند، در حالی که موارد مصرف آن گسترده‌تر و بسیار متنوع‌تر است.
سماق یکی از ۳۵ گونه گیاهی گل‌دار است که بیشتر در مناطق نیمه گرمسیری و معتدل می‌روید و جزو ۱۰ آنتی اکسیدان گیاهی برتر محسوب می‌شود.
سماق یکی از گونه‌های گیاهی جنگلی خودرو است که دست بشر در گسترش آن کمتر دخالت دارد، اما با توجه به سازگار بودن این نوع گیاه دارویی با آب و هوای خراسان جنوبی و ویژگی‌هایی از قبیل مقاوم بودن در برابر خشکی، کم‌آبی و آفات، جلوگیری از فرسایش خاک و باد و سایر، کارشناسان منابع طبیعی خراسان جنوبی برای افزایش کمی و کیفی این گیاه آستین همت بالا زده‌اند.
به همین منظور تور رسانه‌ای به منظور آشنایی با رویشگاه‌های طبیعی و دست کاشت سماق، معرفی، بازاریابی و شناساندن ظرفیت اشتغالزایی این گونه گیاهی به همت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی برگزار شد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی گفت: یکی از برنامه‌های اجرایی سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور بحث احیا، حفظ و نگهداری عرصه‌های جنگلی است که اکنون ۶۳۰ هکتار از مساحت استان را جنگل تشکیل می‌دهد.
علیرضا نصرآبادی افزود: اغلب گونه‌های جنگلی استان شامل بنه، بادامشک و در برخی مناطق سماق است اما در شهرستان‌های سرایان و فردوس ذخیرگاه‌های طبیعی از گونه سماق وجود دارد.
وی با بیان اینکه پروژه کشت و توسعه رویشگاه سماق در شهرستان سرایان در دستور کار قرار گرفته است عنوان کرد: این مهم علاوه بر درآمدزایی برای مردم، ارزش زیست محیطی و حفظ و توسعه پوشش جنگلی استان را به دنبال دارد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی اظهار داشت: خشکسالی‌های چندین ساله در استان آسیب زیادی به درختان گردو و بادام استان وارد کرده است.
وی ادامه داد: حتی درختان کهنسال بادام و گردو به ویژه در شهرستان‌های سرایان و فردوس بر اثر خشکسالی و از طرفی آفت از بین رفتند اما سماق گونه مقاوم به خشکسالی و کم‌آبی است که می‌تواند جایگزین مناسب برای سایر محصولات کشاورزی در این مناطق باشد.
نصرآبادی یادآور شد: به دلیل اینکه برداشت سماق نیاز به تلاش و زحمت بیشتری نسبت به گردو و بادام دارد مردم رغبت کمتری نسبت به کاشت این محصول دارند در حالیکه می‌توان اقتصاد اهالی روستایی را از این محل شکوفا کرد.
رئیس شورای اسلامی روستای نوده نیز گفت: در مناطق شیبدار اطراف نوده کاشت محصول سماق و ریشه‌های آن سبب نفوذ آب به زمین، جلوگیری از فرسایش خاک و بروز سیل شده است.
احمد زارعی افزود: اقتصاد و درآمد خانوارها از زمان‌های گذشته از محل برداشت محصول گردو و بادام تامین می‌شد ولی کاهش نزولات آسمانی سبب خشک شدن درختان شد اما سماق جایگزین مناسبی برای این درختان است.
وی بیان کرد: تامین نهال و کاشت سماق تا حدودی برای مردم هزینه‌بر است بنابراین مردم نسبت به تولید و برداشت این محصول استقبال کمتری دارند.
رئیس اداره جنگل‌داری و جنگل‌کاری اداره کل منابع طبیعی خراسان جنوبی هم گفت: یکی از اهداف مهم سازمان جنگل‌ها و مراتع، افزایش کمی و کیفی سطح جنگل‌هاست و در حال حاضر از لحاظ سرانه جنگل و استانداردها، وضعیت جنگل در کشور مناسب نیست.
عباسعلی محمودی ادامه داد: بر اساس استانداردها بایستی ۱۰ درصد سطح کشور جنگل باشد در حالیکه اکنون هفت درصد سطح کشور و چهار درصد استان را جنگل‌ها تشکیل می‌دهند و راه بسیار زیادی برای رساندن سطح جنگل‌ها به سطح استاندارد داریم.
وی با اشاره به وجود ۶۲۷ هزار هکتار جنگل در استان بیان کرد: به طور عمده از گونه‌های غالب بنه، بادامشک، زرشک کوهی، انجیر، سنو و سماق در این جنگل‌ها وجود دارد.
رئیس اداره جنگل‌بانی و جنگل‌داری اداره کل منابع طبیعی خراسان جنوبی تصریح کرد: توسعه، غنی‌سازی و افزایش کمی و کیفی جنگل‌ها در دستور کار ما قرار دارد که در این زمینه برای توسعه گونه سماق کار کرده‌ایم.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه این گیاه از نظر اقتصادی درآمدزا هست می‌توان در توسعه کمی و کیفی جنگل از مشارکت مردم نیز استفاده کرد که این مهم در سال‌های اخیر مورد توجه قرار گرفته است.
محمودی عنوان کرد: در خراسان جنوبی ۲ شهرستان فردوس و سرایان به عنوان رویشگاه سماق شناسایی شده‌اند و طرح مطالعاتی در ۵۳۰۰ هکتار روستاهای نوده و بیدسکان در حال انجام است.
وی اضافه کرد: برای توسعه کیفی و کمی جنگل در غالب گیاه سماق، در منطقه بیدسکان ۳۰۰ هکتار و نوده حدود ۲۸۰ هکتار جنگل کاری کاشت سماق در دستور کار است که تاکنون در مجموع ۸۲ هکتار اجرا شده است.
وی یادآور شد: به صورت طبیعی در منطقه نوده چهار هکتار رویشگاه طبیعی سماق و در بیدسکان ۲۲ هکتار اکنون وجود دارد.
رئیس اداره جنگل‌بانی و جنگل‌داری اداره کل منابع طبیعی خراسان جنوبی گفت: در شرایط مساعد یک تن سماق در هکتار در کشور برداشت می‌شود اما در رویشگاه طبیعی بین ۳۰۰ تا ۴۰۰ کیلو در هر هکتار برداشت می‌شود.
وی میزان برداشت سماق در استان را امسال ۲ تن و ۷۵۰ کیلوگرم پیش بینی کرد و افزود: در جهت افزایش کمی و کیفی جنگل ها یکی ازطرح ها توسعه سماق است که ۴۰ حدود هکتار از مراتع منطقه نوده به کاشت سماق اختصاص یافته است.
محمودی ادامه داد: هدف این است بعد از پنج سال که به بازدهی اقتصادی رسید طرح برای کسب درآمد به مردم محلی واگذار شود.
وی با بیان اینکه تکثیر سماق به سه صورت بذر، قلمه و پاچوش انجام می‌شود اظهار داشت: به عنوان گونه مقاوم در منطقه کشت می‌شود چراکه با توجه به رشد طبیعی می‌تواند گونه مناسبی برای عرصه‌های منابع طبیعی و جلوگیری از فرسایش خاک باشد.
در حال حاضر ۸۰۰ گونه گیاه خودرو در استان مرزی خراسان جنوبی شناسایی شده است که از این تعداد ۳۰ تا ۳۵ درصد استفاده دارویی و صنعتی دارند.
از گونه‌های گیاهی شاخص استان می‌توان به درختچه‌های بادامشک و بنه، تاغ، قیچ، شقایق، پنج انگشت، درمنه، پده، آویشن، بادرنجبویه، بابونه، کلپوره، زیره سیاه، آنغوزه، نسترن وحشی، ارمک، اسپند، گز، کما، زول، کلاه میرحسن، پرند، خارشتر، نخود وحشی، گون، گل ماهور، گل میمون، زنبق و سالویا، نام برد.
۷۵۵۷* ۶۰۵۴