تیم ملی والیبال ایران جمعه برای شرکت در جام جهانی راهی ژاپن می‌شود، اما با ۱۳ بازیکن. دلیل ناقص بودن ترکیب تیم ملی هم این است که سیدمحمد موسوی از کادر فنی خواسته که در این مسابقات شرکت نکند. از سوی دیگر، هیچ بازیکن دیگری که بتواند جایگزین او باشد وجود ندارد.
پیش از این فدراسیون والیبال، اسامی ۲۴ بازیکن را به عنوان فهرست اولیه بازیکنان تیم ملی ایران در جام جهانی به فدراسیون بین‌المللی اعلام کرده بود. در این فهرست علاوه بر موسوی، علی‌اصغر مجرد، مسعود غلامی و علی شفیعی که چهار مدافع میانی اصلی تیم ملی هستند و قرار بود به جام جهانی بروند، نام امیرحسین توخته و مهران فیض امام‌دوست هم در همین پست قرار دارد. اما این ۲ بازیکن نمی‌توانند در جام جهانی بازی کنند. بر اساس قوانین فدراسیون بین‌المللی، هر بازیکن در طول یک سال می‌تواند فقط در مسابقات جهانی ۲ رده سنی شرکت کند. توخته و فیض امسال در مسابقات جهانی نوجوانان و جوانان حضور داشته‌اند و به این ترتیب اجازه شرکت در جام جهانی بزرگسالان را ندارند.
چرا موسوی به جام جهانی نمی‌رود؟
وقتی موضوع درخواست موسوی از کادر فنی مطرح شد، ابتدا گفته می‌شد که دچار مصدمیت شده است؛ اتفاقی که برای او عجیب و غیرمنتظره نیست. خود موسوی دیروز در مصاحبه‌ای اعلام کرد: «مصدوم نیستم فقط بدنم به استراحت نیاز دارد.» اما آیا ماجرا فقط همین است؟
سیدمحمد موسوی امسال با تیم شهرداری ارومیه قرارداد بست تا در فصل جدید لیگ برتر برای این تیم به میدان برود. اما پس از مدتی، باشگاه اولشتین لهستان به فکر جذب او افتاد. سید هم که در تمام سال‌های گذشته هیچگاه علاقه‌ای به حضور در باشگاه‌های خارجی نداشت و همیشه پیشنهادات خود را رد می‌کرد، این بار تصمیم گرفت حضور در یک لیگ اروپایی را تجربه کند. اما یک مانع بزرگ مقابل خود داشت و آن هم قراردادش با شهرداری ارومیه بود. ابتدا باشگاه ارومیه‌ای سخت مخالف بود و هنوز هم به صورت رسمی با جدایی مدافع میانی ملی‌پوش خود موافقت نکرده است. اما آنطور که موسوی گفته: «به احتمال ۹۹ درصد به لهستان خواهم رفت. توافقات هم با باشگاه شهرداری ارومیه انجام شده است.»
در واقع همین موضوع، مهم‌ترین دلیل غیبت موسوی در جام جهانی است. امیر خوش‌خبر سرپرست تیم ملی به خبرنگار ایرنا گفت: «موسوی هنوز قرارداد خود را با باشگاه شهرداری ارومیه فسخ نکرده و به همین دلیل بقیه مراحل انتقال او به باشگاه اولشتین هم انجام نشده است. موسوی به وقت نیاز دارد تا کارهای مربوط به دریافت ویزای کار در لهستان و انتقال خود به باشگاه جدیدش را انجام دهد. اگر او همراه با تیم ملی به ژاپن بیاید، فرصت کافی برای انجام کارهای خود نخواهد داشت و به همین دلیل از سرمربی تیم ملی خواست که به او مرخصی بدهد.»
مقصر ناقص شدن تیم ملی کیست؟
اگرچه هنوز چیزی به صورت رسمی از سوی فدراسیون والیبال اعلام نشده، ولی قطعی است که تیم ملی ایران با ۱۳ بازیکن راهی جام جهانی می‌شود. اما مقصر این اتفاق کیست؟ از سه جنبه متفاوت می‌توان به این موضوع نگاه کرد.
با بررسی موضوع، اولین سوالی که مطرح می‌شود این است که چرا کادر فنی تیم ملی، بازیکنانی را در لیست خود قرار داد که به دلیل منع قانونی نمی‌تواند از آنها استفاده کند؟ خوش‌خبر سرپرست تیم ملی در پاسخ به این سوال که مقصر این اتفاق کیست؟ گفت: «من. این اتفاق در درجه اول ضعف من بود که باید به قوانین فدراسیون بین‌المللی احاطه می‌داشتم. طبیعی است که ایگور کولاکوویچ به عنوان مسئول امور فنی، در جریان این امور نباشد. این وظیفه سرپرست است که قوانین را بررسی کند و چنین موضوعاتی را به اطلاع کادر فنی برساند.»
اما نمی‌توانیم موسوی را هم در این ماجرا بی‌تقصیر بدانیم. به گفته خوش‌خبر، این بازیکن پس از بازی ایران و چین در مسابقات قهرمانی آسیا، یعنی فقط ۱۰ روز پیش از زمان سفر تیم ملی برای شرکت در جام جهانی، خواسته خود را با کولاکوویچ در میان گذاشت. حتی به گفته یکی دیگر از اعضای کادر فنی، موسوی پیش‌تر با بازیکنان درباره تصمیم خود حرف زده بود و سپس به سرمربی تیم ملی اطلاع داد. این مدافع میانی با تجربه، به خوبی می‌دانست که در این فرصت کم، پیدا کردن جانشین برای او تا حدود زیادی غیرممکن است اما به آن توجهی نکرد. مرخصی، حق طبیعی بازیکنی است که سال‌ها در تیم ملی بازی می‌کند و یکی از بهترین بازیکنان تاریخ والیبال ایران محسوب می‌شود اما او می‌توانست خواسته خود را زودتر مطرح کند تا شاید امکان جایگزین کردن بازیکن دیگری فراهم شود.
سومین مقصر چنین اتفاقی، سرمربی تیم ملی و مسئولین فدراسیون به صورت مشترک هستند. در والیبال ایران نه تیم (ب) وجود دارد و نه فکری برای آماده‌سازی بازیکنان دیگری غیر از ملی‌پوشان اصلی می‌شود. تیم ملی ایران از ابتدای مسابقات امسال تا کنون در ۲۹ بازی لیگ ملت‌ها، انتخابی المپیک و قهرمانی آسیا، با فهرست تقریبا ثابتی به میدان رفته و فقط یکی دو بازیکن در آن تغییر کرده‌اند. در حال حاضر هم با توجه به پایان مسابقات نوجوانان و جوانان جهان، هیچ بازیکن دیگری به غیر از همان ۱۴ نفری که در اردوی تیم ملی در مسابقات قهرمانی آسیا بودند، در شرایط آمادگی قرار ندارد.
کولاکوویچ از زمانی که به ایران آمد در عمل نشان داد که چندان توجهی به وجود یک تیم ب ندارد. حتی در سه سال گذشته هم در مسابقات سنگین و طولانی چون لیگ ملت‌ها و لیگ جهانی شرکت کرده است، برنامه چندانی برای آماده‌سازی بازیکنان دیگر، غیر از همان نفرات اصلی مورد نظر خود، ندارد. حتی وقتی مشخص شد که فیض و توخته به دلیل منع قانونی نمی‌توانند در مسابقات شرکت کنند در میان بقیه بازیکنان از پست‌های دیگر نیز هیچ گزینه دیگری وجود نداشت که آماده حضور در مسابقات باشد. حتی شاید دانستن این نکته خنده‌دار یا شوکه‌کننده باشد که نام امین رضوی درحالی در لیست ۲۴ نفره تیم ملی برای جام جهانی قرار دارد، که از ابتدای امسال حتی یک نیم‌روز هم در تمرینات این تیم حضور نداشته است و شاید کولاکوویچ یک بار هم او را از نزدیک ندیده باشد.
فدراسیون والیبال ایران هم که در چند ماه گذشته به شدت بی‌برنامه بوده است و به طور کلی انتظار آینده‌سازی در چنین شرایطی، بیهوده است. افشین داوری سرپرست فدراسیون که تا ماه‌ها در سودای کسب کرسی ریاست بود در یکی از عجیب‌ترین اقدامات حضور خود در فدراسیون، تصمیم گرفت که ایران در مسابقات زیر ۲۳ سال آسیا شرکت نکند. به این ترتیب هم فرصت حضور در یک تورنمنت بین‌المللی را از جمعی از آینده‌سازان والیبال کشور گرفت و هم اینکه شرایط را برای آماده‌سازی بازیکنان دیگر برای حضور احتمالی از تیم ملی از بین برد. حالا هم که داوری با منتفی شدن حضورش در انتخابات فدراسیون والیبال، از همیشه بی‌انگیزه‌تر است. داوری حتی در مسابقات قهرمانی آسیا هم بیشتر مسابقات تیم ملی را از نزدیک تماشا نکرد و جشن قهرمانی را هم نیمه‌کاره رها کرد و از سالن بیرون رفت.
چرا بقیه جلو می‌رود و ایران درجا می‌زند؟
تصور کنید چنین اتفاقی در کشوری مثل لهستان یا روسیه رخ می‌داد. یعنی یک بازیکن اصلی و ستاره تیم ملی، به هر دلیل نمی‌توانست در جام جهانی شرکت کند. گمان می‌کنید که تیم ملی آن کشور دچار مشکل می‌شد؟ کشورهایی که در والیبال پیشرفته هستند، به حدی بازیکنان زیادی در شرایط آماده در اختیار دارند که غیرممکن است دچار چنین مشکلی شوند. لهستان در پنج هفته مرحله مقدماتی لیگ ملت‌های امسال هیچگاه با تمام قوا شرکت نکرد و در مرحله نهایی هم به طور کلی با تیم دوم خود حضور یافت و در پایان هم به مدال برنز رسید. در همان زمان، تیم اصلی لهستان مشغول تمرین بود تا آماده انتخابی المپیک شود. در واقع لهستان به طور همزمان حدود ۳۰ بازیکن آماده در اختیار دارد. تصور چنین شرایطی هم در ایران غیرممکن است. شاید از همین موضوع بتوانید متوجه شوید که چرا بقیه کشورها در والیبال پیش می‌روند و ایران در چند سال گذشته درجا زده است.