این روزها و در آستانه غروب آفتاب و یا شب هنگام؛ حین حرکت در جاده های گلستان رقص شعله های ویرانگر ناشی از آتش زدن کاه و کلش در اراضی شالیزاری اطراف به راحتی قابل دیدن است که این شعله های ناشی از ناآگاهی علاوه بر نابودی بستر خاک و آلودگی شدید هوا تنفس را هم دچار مشکل می کند.
شعله هایی که علاوه بر بقایای زراعی، خاک با ارزش کشاورزی گلستان را نیز به خاکستر سیاه و کم فایده تبدیل می‌کند تا بر خلاف باور رایج، تاثیری در کوتاه کردن فرصت بازپروری زمین برای کشت بعدی نداشته باشد.
به آتش کشیدن میراث ماندگار طبیعت که ایجاد هر تکه اش به سال ها زمان احتیاج دارد، فقط مختص زمین های شالیزاری نیست و مزارع گندم و جو و سویا و همه آنچه با دست و دلبازی زمین به کام کشاورزان گلستان می رسد طعمه آتش زدن های سودجویانه و بی فایده است.
در سال های اخیر و با اطلاع کامل از آسیب های جدی این اقدام برای اراضی کشاورزی و طبیعت، برخورد با این پدیده در دستور کار نهادهای متولی مانند جهاد کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست قرار گرفت و این دستگاه ها علاوه بر اجرای برنامه های آموزشی مقطعی و کوتاه مدتی، تلاش کردند از ظرفیت دادگستری برای برخورد سلبی با عوامل این آتش سوزی ها استفاده کنند.
برخوردهای قهری و جبری و تعیین مجازات مالی برای متخلفان همراه با توسعه آموزش و فرهنگ سازی جامعه هدف، راهکار اندیشیده شده برای جلوگیری از تکرار این رویه غلط در کشاورزی گلستان است که تداوم آن نشان می دهد به ثمر نشستن این برنامه ریزی ها به جدیت بیشتری احتیاج دارد.
طبق اعلام کارشناسان، آتش زدن بقایای محصولات کشاورزی برای آماده سازی کشت بعدی نه تنها موجب کاهش شدید سطح حاصل‌خیزی خاک شده بلکه کم شدن منابع مواد آلی خاک، تشدید روند فرسایش خاک زراعی، افزایش شدت فقر مواد و عناصر غذایی خاک و از بین رفتن میکروارگانیسم های مفید خاک مانند حشرات، باکتری‌ها، قارچ‌ها و کرم‌ها را بدنبال دارد و اثرات مخرب این عمل بر سلامت محیط زیست و افزایش سطح آلودگی هوا نیز بسیار زیاد است.
طبق اعلان اداره کل محیط زیست گلستان، آتش زدن هرگونه بقایای کشت شامل کاه و کلش در مزارع ممنوع است و در صورت مشاهده هرگونه آتش سوزی برخورد قضایی و قانونی با متخلفین خواهد شد.
محیط زیست گلستان اضافه کرده که آتش زدن بقایای مزارع کشاورزی علاوه بر آسیب به بافت ارزشمند خاک و تاثیر منفی بر حاصل‌خیزی خاک مزارع، موجب آلودگی هوا و انتشار گازهای آلاینده و تشدید بیماری های ریوی، قلبی و عروقی خواهد شد.
همچنین علاوه بر این در برخی موارد آتش مزارع موجب سرایت به جنگل ها و بیشه زارها شده و خسارت زیادی به محیط زیست وارد می کند.
رییس کل دادگستری گلستان هم گفته کسانی که بقایای گیاهی را آتش زده و به محیط زیست آسیب می رسانند، مورد پیگرد قرار می گیرند.
هاشمیان گفت که در دو سال گذشته با ورود دستگاه قضایی به این بخش، روند آتش زدن بقایای گیاهی در زمین های کشاورزی و پس از برداشت محصول کاهش یافته اما هنوز زیاد است.
هر چند شاید در کنار دغدغه محسوس جامعه امروزی، این مشکل نمود خاصی نداشته باشد اما بی توجهی به موضوع و استمرار آن آثار مخرب فراوانی به بخش های مختلف تحمیل خواهد کرد.
بی رغبتی کارخانه های کاغذ گلستان برای تولید خمیر کاغذ با استفاده از کاه و کلش ناشی از برداشت شالی، کمبود نیروهای عملیاتی در دستگاه های متولی برای برخورد قاطع با عاملان آتش سوزی، غیر اقتصادی بودن روش های جایگزین، نبود امکانات سخت افزاری کافی برای استفاده از روش های جدید و بی توجهی به مقوله آموزش و فرهنگ سازی بین کشاورزان از جمله مباحثی است که استمرار مشاهده خاک سوزی را قابل تصور می‌کند.
تلاش برای ایجاد تعاونی های خرد و جمع آوری و فروش کاه و کلش و بازاریابی این محصول ثانویه، ارایه تسهیلات و یارانه برای کشاورزان، پیاده سازی روشهای جایگزین، بهره گیری از توان رسانه ها برای روشنگری بیشتر جامعه کشاورزی در کنار اعمال مجازات های حداکثری برای متخلفین از مواردی است که ممکن است در کاهش مشاهده چنین مناظری در استان موثر باشد.
آتش زدن کاه و کلش مزارع به تصور آماده سازی زمین برای کشت دوم در حالی صورت می‌گیرد که در سال‌های اخیر اقدامات ترویجی و پیشگیرانه جهادکشاورزی و محیط زیست نیز نتوانسته کشاورزان را از این کار باز دارد و این افراد چون خود را مالک زمین می‌دانند، توجهی به توصیه ها ندارند.
طبق ماده ۴۵ قانون حفظ و احیای منابع طبیعی، آتش زدن نباتات در مزارع بدون اجازه و نظارت ماموران مربوطه ممنوع و خلاف قانون هوای پاک مصوب مرداد ماه سال ۱۳۹۶ است و تخطی از آن پیگرد قضایی و مجازات دارد با این وجود همچنان سوزاندان بقایای محصولات کشاورزی در گلستان دیده می شود که ضرورت اتخاذ راهبرد جدید و جدی در این حوزه را بیش از پیش محسوس کرده است.