پس از تعیین زمان برگزاری سی و سومین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران از سوی شورای سیاستگذاری این نمایشگاه در تاریخ ۲۶ فروردین تا ۵ اردیبهشت ۹۹ گمانه زنی های ناشران و کتابفروشان در مورد محل برگزاری نمایشگاه و تغییر آن از مصلی به شهر آفتاب جمعی از ناشران تهران و شهرستان‌ها را بر آن داشت طوماری برای اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران در راستای برگزاری نمایشگاه کتاب در مصلای امام خمینی ارسال کنند.
در این نامه خطاب به رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران آمده است: اخیرا زمزمه‌هایی درباره احتمال انتقال نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران به شهر آفتاب به گوش می‌رسد که اگرچه یک هزینه ـ فایده گذرا حتی می‌تواند امکان تحقق این اقدام را منتفی کند، ولی موجب نگرانی قاطبه اهالی فرهنگ مطالعه در کشور شده است. در این سال‌ها که نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در مکان مصلی برگزار می‌شود زیر ساخت‌های نسبتا مناسب آن، ترافیک کنترل شده و روان اطراف نمایشگاه و امکان بازدید دو یا چندباره علاقه مندان کتاب از آن، آشنایی تعداد کثیری از کسانی که این فرصت را طی سال نداشته‌اند، با فضای معنوی شبستان مصلی، امکان دسترسی آسان دانش آموزان و دانشجویان به صورت انفرادی به نمایشگاه و مواردی از این دست موجب شده در نظرسنجی‌های به‌عمل آمده در نمایشگاه‌های سنوات گذشته درصد بالایی از ناشران صاحب غرفه از مکان این نمایشگاه ابراز رضایت کنند. رضایتی که می‌تواند مشتی از خروار نظر جمعیت بازدیدکننده از نمایشگاه هم باشد.
این در حالی است که تمام موارد فوق الذکر در مورد شهر آفتاب برعکس و منفی است، از ترافیک وحشتناک آزادراه خلیج فارس (اتوبان تهران قم) در این ۱۰ روز گرفته تا بعد مسافتی که خیلی از بازدیدکنندگان بالقوه را از مراجعه به نمایشگاه منصرف می‌کند، تا امکان نداشتن رفت و آمد دانش‌آموزان به دلیل چنین مسافت زیاد و صرف وقتی که این کار را دشوار می‌کند و نیز فقدان زیرساخت‌های لازم از جمله کمبود فضاهای مسقف. از همه مهمتر مکان مناسب مصلی در مرکز شهر تهران به گونه ای است که به خصوص به وسیله مترو ساکنان شمال، جنوب، شرق و غرب شهر در زمانی کم و بیش برابر می‌توانند به آن دسترسی داشته باشند و همین امکان مهم در این سال‌ها موجب شده ترکیب جمعیتی بازدیدکنندگان از نمایشگاه در مصلی، ترکیبی متعادل و همگانی از مردم همه نقاط شهر تهران باشد. در حالی که این امکان برابر در دسترسی همه ساکنان شهر تهران به شهر آفتاب وجود ندارد و رفت و آمد مردم بیشتر نقاط شهر از جمله شمال، شمال شرق، شمال غرب و مرکز به شهرآفتاب با دشواری مواجه بوده و خیلی‌ها را از بازدید از نمایشگاه منصرف می‌کند، با توجه به اوضاع نامطلوب اقتصادی ناشی از تحریم ها که منجر به نابسامانی بسیار در عرضه و تقاضای کتاب شده است جابجایی نمایشگاه از مصلا به شهر آفتاب می تواند ضربه مهلکی بر پیکر صنعت نشر کشور باشد.
ما ناشران امضا کننده این نامه از جنابعالی خواهشمندیم؛ ضمن انعکاس آن به مسئولان محترم، نسبت به پیگیری امر تا صدور دستور قاطع برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران سال آینده در مصلی اقدام لازم را معمول دارید.
در تازه ترین اقدام، هومان حسن پور رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران طی نامه‌ای به پیوست نامه ناشران، از اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهوری درخواست کرد به دغدغه ناشران برای منتقل نشدن نمایشگاه کتاب به شهرآفتاب رسیدگی کند.
رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران به معاون اول رئیس جمهوری اینگونه نوشت: با سلام و احترام. به پیوست، تصویر طومار چند صد ناشر تهرانی و شهرستانی در خصوص مشکلات ناشی از انتقال نمایشگاه کتاب از مصلی امام (ره) به شهر آفتاب آن هم در شرایط کنونی اقتصادی تقدیم حضور می‌گردد. موجب امتنان است مساعدت لازم را جهت عدم این انتقال مبذول فرمایید.
نمایشگاه کتاب؛ سرگردان بین مصلای تهران و شهر آفتاب
همه ساله از چندین ماه قبل از برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب تهران به عنوان یک رویداد عظیم فرهنگی حرف و حدیث ها و چه‌کنم‌هایی در مورد انتخاب محل نمایشگاه دغدغه متولیان فرهنگی می شود.
نمایشگاه بین المللی کتاب تهران از سال ۱۳۶۶ در محل دائم نمایشگاه بین المللی تهران آغاز به کار کرد و ۱۹ سال این مکان میزبانی بازدید کنندگان در نمایشگاه کتاب را برعهده داشت، پس از آن به دلیل نیاز به وسعت بیشتری برای برگزاری نمایشگاه مصلای امام خمینی (ره) به عنوان مکان برگزاری این رویداد انتخاب شد. نمایشگاه بین المللی کتاب تهران به مدت ۹ سال در محل مصلی به روی علاقمندان و فعالان نشر و حوزه کتاب گشوده بود تا اینکه متولیان امر به دلایلی از جمله تحمیل ترافیک بزرگراه چمران و آلودگی های ناشی از آن و نیز هزینه های فراوان ساخت شهر آفتاب با نیت این نمایشگاه، به شهر آفتاب منتقل شد.
طرح اولیه مجموعه نمایشگاه های بین المللی شهر آفتاب به عنوان عظیم ترین پروژه نمایشگاهی کشور با زمینی به مساحت ۲۷۵ هکتار در حاشیه بزرگراه خلیج فارس در سال ۱۳۸۴ توسط شورای اسلامی شهر تهران تصویب و شهرداری تهران مامور تهیه طرح احداث این مجموعه شد. عملیات احداث این مجموعه در سال ۱۳۹۰ پس از تائید طرح و تامین مالی آغاز و در نهایت، فاز اول مجموعه در سال ۱۳۹۵ همزمان با افتتاح بیست و نهمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران به بهره برداری رسید.
شهر آفتاب به دلیل قرارگرفتن در آزادراه خلیج فارس، بزرگراه تهران-قم و بزرگراه بهشت زهرا (س) و فرودگاه بین المللی امام با قابلیت های دسترسی بهتری شمرده شد، متولیان اذعان داشتند این منطقه در غرب به ایستگاه راه آهن آپرین، در شمال به ایستگاه راه آهن تهران و در جنوب به پایانه جنوب وصل است. شهر آفتاب به ایستگاه مترو حرم امام (ره) و ایستگاه شاهد دسترسی دارد و ایستگاه مترو نیز همزمان با افتتاح آن راه اندازی شد، این منطقه، بافت سبزی را در اطراف خود دارد و می توان گفت شهر آفتاب با توده و بافت های متراکم مسکونی مجاور خود فاصله زیادی دارد و در عین حال به سهولت می توان به داخل شهر تهران دست یافت.
بنابراین محل برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب تهران در سال ۹۵ پس از گذشت ۲۸ سال برگزاری در مصلی و محل نمایشگاه های دائم تهران به شهر آفتاب انتقال یافت محلی که قبل از برگزاری نمایشگاه کتاب، حرف و حدیث های فراوان از جمله استقبال نکردن مخاطبان از محل جدید نمایشگاه به دلیل دوری مسافت به همراه داشت. ترافیک شدید در آزادراه خلیج فارس و مسیرهای منتهی به آن و افزایش مصرف سوخت برای تردد در این مسیر طولانی انتقادات بسیاری به همراه داشت. ضمن آنکه تعداد کم واگن‌ها و فواصل زمانی طولانی برای رسیدن قطار به ایستگاه شهرآفتاب، انگیزه شهروندان را برای استفاده از مترو کم کرد، مخصوصا در ساعات پایانی نمایشگاه که مسافران باید مدت زمان بیشتری در انتظار می‌ماندند تا بتوانند به صورت فشرده سوار مترو شوند.
اما از همان سال اول بارش باران، دوری راه و تکمیل نشدن زیرساخت های لازم باعث شد هم شهروندان و هم ناشران در این مجموعه با مشکلات زیادی رو برو شوند. از آب‌گرفتگی چادرهای محل برگزاری نمایشگاه تا دسترسی نداشتن شهروندان به سیستم حمل و نقل عمومی و ترافیک حاصل از مراجعه مردم در روزهای پایانی نمایشگاه در اتوبان تهران- قم مجموعه از این مشکلات بود.
مسئولان وزارت ارشاد به مدت ۵ سال تفاهم نامه برگزاری نمایشگاه بین المللی کتاب را در مجموعه بین المللی نمایشگاهی شهر آفتاب منعقد کرده بودند، اما مشکلاتی که در همین مدت کوتاه در زمان برگزاری نمایشگاه برای غرفه داران و ناشران به وجود آمد، باعث شد وزارت ارشاد از برگزاری نمایشگاه کتاب در این مجموعه منصرف شود. به این ترتیب سی ویکمین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران از ۱۲ تا ۲۲ اردیبهشت در مصلی تهران برپا شد اما این بار پارکینگ‌های مصلی به ترمینال‌های تاکسی و اتوبوس اختصاص یافته و خبری از پارکینگ خودروهای شخصی برای بازدیدکنندگان نبود.
این اقدام جهت تشویق مردم به استفاده از وسایل نقلیه عمومی برای کاهش بار ترافیکی و آلودگی منطقه بود و به این ترتیب نمایشگاه کتاب تهران پس از دو سال هجرت دوباره به مصلی برگشت.
سی و دومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران سال گذشته با حضور دو هزار و ۴۰۰ ناشر داخلی و ۸۰۰ ناشر خارجی از ۴ تا ۱۴ اردیبهشت ماه ۱۳۹۷ در مصلای امام خمینی (ره) برگزار شد و اکنون پس از تعیین زمان برگزاری نمایشگاه سی و سوم نوبت به تصمیم گیری برای محل برگزاری این نمایشگاه رسیده است.