ره‌آوردهای روحانی از سازمان ملل چه بود؟

سفر امسال رئیس جمهوری اسلامی ایران به مقر سازمان ملل در نیویورک، با توجه به شرایط خاص منطقه خاورمیانه از جمله افزایش تنش‌ از سوی آمریکا و برخی متحدانش از یک سو و اتهام‌زنی‌های دنباله‌دار علیه ایران با هدف فشار حداکثری برای رسیدن به خواسته‌های نابجای آنها همراه بود؛ اما دیپلماسی سیاست خارجی ایران نشان داد نه تنها فریب این بازی‌های سیاسی را نمی‌خورد بلکه همچنان عزت‌مندی و حقوق به حق ملت ایران را در سرلوحه برنامه‌های خود قرار داده و از آن عقب‌نشینی نخواهد کرد.

دولتمردان آمریکا با توجه به تجربه سوابق دیپلماسی محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه در سفرهای متعدد به مقرر سازمان ملل که با گفت‌ وگوهای متعدد با رسانه‌های آمریکایی و روشنگری از سیاست‌های کاخ سفید همراه بود، تلاش کردند تا آخرین روزهای باقیمانده به شروع هفتاد و چهارمین مجمع عمومی سازمان ملل متحد، از صدور روادید هیأت رئیس جمهوری خودداری کنند.
با این حال، همانطوری که رئیس جمهوری نیز اعلام کرده بود، وقتی چنین مانع‌تراشی‌ها در رفتن به مقر سازمان ملل از سوی دولتمردان آمریکا اعمال شده، اهمیت حضور هیأت ایرانی بیش از پیش مشخص می‌شود تا بتوان به تشریح مبانی صلح‌آمیز سیاست خارجی کشور پرداخت. بنابر این هیأت ایرانی با وجود صدور روادید در آخرین روزهای پیش از سفر، آن هم برای شمار معدودی از افراد، صبح دوشنبه هفته گذشته سفر چهار روزه خود به نیویورک را آغاز کرد.

از همان ابتدای حضور، با وجود محدودیت‌های اعمال شده برای هیأت ایرانی، سران و مقام‌های کشورهای دیگر بسرعت در مسیر هتل محل اقامت رئیس جمهوری ایران قرار گرفته و یک به یک، دیدارها و مذاکراتشان را آغاز کردند. سران شماری از کشورها همچون رئیسان جمهوری فرانسه، سوئیس، عراق و ایرلند، نخست وزیران هند، ژاپن، اسپانیا، انگلیس و اوگاندا و صدر اعظم آلمان با روحانی دیدار و مذاکرات مختلفی داشتند.
البته امانوئل مکرون رئیس جمهوری فرانسه، دوبار به دیدار روحانی رفت. دیدار با «آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل و مصاحبه با شبکه‌های خبری «فاکس نیوز» و «ای بی سی نیوز» و سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد و ارائه طرح «ابتکار صلح هرمز»، مجموعه تحولات سفر رئیس جمهوری را شامل می‌شود.
از دیگر محورهای دیدارها و گفت‌ وگوهای رئیس جمهوری در این سفر «برجام و خروج آمریکا از آن، ناتوانی اروپا به انجام تعهدات برجامی، شرایط خاورمیانه و ضرورت پرهیز از تنش‌زایی در منطقه بویژه پایان جنگ خونین و بی‌ثمر علیه یمن و ...» بود.




دیدارهای سران کشورها با رئیس جمهوری ایران به ویژه حضور همزمان سران انگلیس و فرانسه برای دیدار با روحانی با این بازخورد در شبکه‌های اجتماعی همراه شد که دو کشور دارای حق وتو، چگونه دور رئیس جمهوری ایران ایستاده و برای مذاکره حضوری با ترامپ، در حال چانه‌زنی و رایزنی هستند؛ این مگر چیزی جز عظمت و اقتدار جمهوری اسلامی است؟
اهمیت این دیدارها و تلاش رسانه‌های آمریکایی برای مصاحبه با رئیس جمهوری ایران آنچنان برای کاخ سفید سنگین تمام شد که در ساعت برگزاری نشست خبری روحانی که آخرین برنامه او در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل بود، کاخ سفید تلاش کرد با برگزاری دو نشست خبری هم‌زمان برای «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه و «برایان هوک» مسؤول امور ایران در وزارت خارجه آمریکا، به هر شکل ممکن، توجه رسانه‌ها را از نشست خبری روحانی خارج کند اما طبق انتظار، رسانه‌های مختلف جهان به پوشش گسترده نشست خبری رئیس جمهوری ایران پرداختند.
در واقع، فضای دیدارها و گفت‌ وگوها و مسائل مطرح شده نشان داد که نه تنها هدف آمریکا برای انزوای ایران در در جامعه بین‌الملل به نتیجه نرسیده، بلکه بیانگر دیپلماسی فعال و جایگاه بین‌المللی و منطقه‌ای ایران است که سبب شده با وجود محدودیت‌های دولت ترامپ برای هیأت ایرانی، در کنار سران کشورها برای دیدار و مذاکره، رسانه‌های مختلف آمریکایی نیز در صف مصاحبه با رئیس جمهوری ایران باشند که به دلیل کمبود وقت، این امکان برای همه فراهم نشد.

نخست ایفای تعهدات برجام، بعد مذاکره
یکی از مهمترین محورهای مطرح شده در دیدار روحانی با سران کشورها بویژه اروپایی و حتی مصاحبه‌ با رسانه‌های آمریکایی، موضوع برجام و تعهدات کشورهای امضا کننده آن بود. بارها اعلام شده خروج آمریکا از معاهده برجام، نمونه دیگری از سیاست‌های غیرمسؤولانه کاخ سفید است که هدفی جز تضعیف صلح و امنیت بین‌المللی ندارد.
رئیس جمهوری درباره این موضوع تصریح کرد که هدفگذاری آمریکا از زیرپاگذاشتن برجام و فشار حداکثری با اعمال تحریم‌های شدید، ایجاد فاصله بین مردم ایران و نظام برای کوتاه آمدن جمهوری اسلامی از خواسته‌ها و منافع خود بود اما این رویکرد به افزایش فاصله بین مردم ایران و دولت آمریکا و شدت یافتن تنفر از حاکمان کاخ سفید منتهی شده است.
ترامپ با خروج از برجام، مذاکره با پیش‌شرط تداوم فشار حداکثری را دنبال می‌کند اما رئیس جمهوری بصراحت در گفت‌ وگو با رسانه‌های آمریکایی خطاب به کاخ سفید گفت:‌ خوب است آقای ترامپ ابتدا به تعهدات دولت آمریکا که سال ۲۰۱۵ پای آن را امضا کرده عمل کند و آنگاه در صورت نیاز، با همدیگر صحبت می‌کنیم.
در واقع، همانگونه که روحانی بارها تصریح کرده، پیش شرط یک گفت‌ وگوی سازنده، «ثابت شدن صداقت طرف‌های مقابل و بازگرداندن اعتماد از دست رفته» است. این گونه نیست که در یک توافق چندجانبه، فقط ایران موظف انجام تعهدات خود باشد و بقیه وعده‌های توخالی سر دهند.

 

آمریکا نشان داده، براحتی زیر تعهدات خود می‌زند و به دنبال اهداف یکجانبه‌گرای خود است. رئیس جمهوری در این زمینه تصریح کرد که مهمترین اصل در یک چارچوب مذاکرات، کسب اعتماد بین دو طرف است،‌ نه تخریب آن. به طور نمونه، کاخ سفید از زمان حضور ترامپ شاهد بدعهدی از جمله خروج از توافق آب و هوایی پاریس، یونسکو و نقض توافق‌های مختلف با چین، روسیه و اروپاست.
ناظران بین‌المللی تأکید دارند؛ چنین رویکرد یکجانبه‌گرای واشنگتن، نه تنها متحدان دیرینه کاخ سفید را از آمریکا دور می‌کند، بلکه جهانیان نیز اعتقادی به قول و قرار و اعتماد ایالات متحده نخواهند داشت.

گام‌های متقابل ایران در برابر سه کشور اروپایی متعهدشده در برجام، از دیگر مسایل مطرح شده در سفر رئیس جمهوری به سازمان ملل بود. آنچه که روحانی در این سفر در این زمینه بارها به آن اشاره کرد این بود که، در اجرای تعهدات برجامی، نباید فقط یک طرف متعهد بوده و بقیه با دادن وعده‌های تکراری، از وظایف خود شانه خالی کنند.

سران اروپایی در دیدارهای خود هرچند راه‌حل‌هایی مطرح شده در چند ماهه اخیر از جمله پیشنهادهای رئیس جمهوری فرانسه برای اجرای بخشی از تعهدات توافق هسته‌ای را تکرار کردند،‌ اما روحانی به صراحت گفت «اینکه اجرای تعهداتشان را منوط به موافقت آمریکا اعلام می‌کنند، مشکل خودشان است و ربطی به ایران ندارد.»
مخالفت با گام‌های عملی ایران در کاهش تعهدات برجامی، از دیگر پرسش‌های مطرح شده در مصاحبه با رئیس جمهوری ایران از سوی رسانه‌های آمریکایی بود که با این پاسخ روحانی همراه شد: صبر یکساله ایران در برابر وعده‌های اروپا برای جبران تعهداتشان به نتیجه نرسید. هیچ کاری نتوانستند انجام دهند؛ بنابر این طبق بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام، ایران می‌تواند در قبال کاهش تعهدات دیگران، تعهدات خود را کاهش دهد؛ بر همین اساس طبق مفاد برجام تاکنون در سه مرحله تعهدات خود را کاهش دادیم و تا ۲ ماه دیگر اگر آنها به تعهدات خودشان عمل نکنند باز هم تعهدات‌مان را کاهش می‌دهیم.


دست رد به مصافحه و مذاکره نمایشی
دونالد ترامپ پیش از سفر روحانی به نیویورک، از طریق واسطه‌های مختلف بویژه مکرون رئیس جمهوری فرانسه، تلاش کرد تا فرصتی برای یک دیدار کوتاه و نمایشی با رئیس جمهوری ایران فراهم شود؛ آن هم در حالی که به طور دائم لفاظی‌ها و اتهامات تکراری خود علیه جمهوری اسلامی همچون «حامی تروریسم، تلاش برای دستیابی به سلاح هسته‌ای، دخالت در حمله به تاسیسات نفتی و... » را تکرار می‌کرد.
رئیس جمهوری در پاسخ به این هجمه‌ها و درخواست‌های مطرح شده برای دیدار با ترامپ، یادآورشد که ایران یکبار به مدت دو سال با آمریکا و ۵ کشور دیگر مذاکره کرد تا به توافق برجام رسید و حتی در قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز ثبت شد اما وقتی ترامپ بدون دلیل از چنین توافقی خارج شده و تحریم‌های مختلفی علیه ایران وضع می‌کند، آیا دیگر اعتمادی به واشنگتن باقی می‌ماند؟‌
اینکه ترامپ با ادامه لفاظی علیه ایران، مدام اعلام کند، تحریم‌های فلج‌کننده علیه جمهوری اسلامی را شدت می‌بخشد و خواستار مذاکره می‌شود، آیا با منطق هم‌خوانی دارد؟
رئیس جمهوری با توجه به تلاش سران سه کشور اروپایی بویژه فرانسه برای دیدار با ترامپ تصریح کرد: در روند برجام آنچه به اروپا مربوط می‌شود این است که تعهداتش را اجرا کند، اینکه با آمریکا حرف می‌زنیم یا نمی‌زنیم به ما و آمریکا مربوط می‌شود... اروپایی‌ها در برجام متعهد هستند و باید تعهدات خودشان را انجام دهند.

از نگاه برخی رسانه‌های غربی، رئیس جمهوری آمریکا حتی به یک دست دادن سریع و گذری با روحانی در برابر دوربین‌های تلویزیونی راضی بود؛ اما تلاش‌های او از طریق واسطه‌گری مکرون و دیگر مقام‌هایی که او خواستار میانجی‌گیری شده بودند، به سنگ خورد.
دولتمردان کاخ سفید و متحدان اروپایی‌اش به همراه رسانه‌های آمریکایی تلاش کردند تا با فضاسازی‌های روانی، رئیس جمهوری را به نحوی به مذاکره صوری با ترامپ تشویق کنند، بر این اساس اینگونه وانمود کردند که واشنگتن حلقه فشار علیه تهران را دوچندان کرده است. اما دیپلماسی ایران در این سفر از طریق دیدارها با سران کشورها و گفت‌ وگوهای روحانی و ظریف با رسانه‌های آمریکایی نشان داد که ایران فریب این بازی‌های سیاسی را نمی‌خورد؛‌ همانطوری که رئیس جمهوری نیز بارها تأکید کرد که عکس گرفتن از یک دیدار باید در مرحله پایانی مذاکرات و رسیدن به توافق باشد نه در ابتدای گفت‌ وگوها.
با این حال، رئیس جمهوری ایران برای برون رفت از این مسأله، تأکید کرد؛ تنها راه برای مذاکره با آمریکا، کنار گذاشتن تحریم و فشار حداکثری و بازگشت به برجام است تا از این راه، مسیر مذاکره تسهیل شود.




به‌جای اتهام‌زنی‌های تکراری، سند بیاورید
اوضاع خلیج‌فارس، تنگه هرمز و دریای عمان در چند ماهه اخیر، شرایط تنش‌زایی را شاهد بوده که همگی ناشی از تجاوز چند کشور عربی منطقه به سرکردگی آل سعود به یمن است که در تداوم این جنگ نابرابر، اقدامات متقابل نیروهای مردمی یمن در برابر این حملات آشکار، برای متجاوزان و حامیانش بویژه آمریکا، گران تمام شده و آنها نمی‌خواهند به توانمندی مبارزان یمنی در پاسخ‌دهی از طریق پهپادها به برخی از مناطق عربستان، اعتراف کنند.

این مسأله، یکی از محورهای گفت‌ وگوی رئیس جمهوری در دیدار با سران و دولتمردان غربی بود. زیرا سه کشور اروپایی، به همسویی با آمریکا و آل سعود، به تکرار ادعای بی‌پایه مبنی بر نقش داشتن ایران در حملات به تأسیسات نفتی در آرامکو پرداختند.
رئیس جمهوری در دیدار با سران فرانسه، انگلیس و آلمان، با انتقاد شدید از بیانیه اخیر آنها و طرح اتهامات بی‌اساس مبنی بر دخالت ایران در حمله اخیر به تأسیسات نفتی عربستان، بر لزوم اجرای تعهدات آنها به عنوان اعضای برجام تأکید کرد و گفت:‌ آنها بهتر است به جای چنین اتهام‌زنی‌ها، به جبران کوتاهی‌ها خود در انجام تعهداتشان برای بهره‌مندی ایران از مزایای اقتصادی برجام بپردازند.
وی همچنین به سران این سه کشور گفت که اگر مدرکی و سندی دارید برای من بفرستید. جالب آنکه رهبران تروئیکای اروپایی در توجیه دلایل خود گفتنه‌اند: «مدرکی نداریم و فکر می‌کنیم نیروهای یمنی چنین توانی نداشته باشند». در این صورت،‌ آیا بی‌اطلاعی آنها از توانمندی مبارزان یمنی دلیل موجهی برای اتهام زنی به دیگران است؟!
اینکه این کشورها همسویی خود را با آمریکا در اتهام‌زنی تکراری علیه ایران مطرح کرده‌اند، موضوع جدیدی نیست؛ تجربه نشان داده، آنها با فرافکنی، چشم‌ها را بر واقعیت‌ها می‌بندند زیرا با منافعشان سازگار نیست و نمی‌دانند در برابر کشورهای متجاوزی که به منبع درآمدی برای فروش تسلیحاتشان تبدیل شده، چه پاسخی بدهند.
ملت یمن نیز همچون هر ملتی، وقتی با تجاوز به کشورش مواجه می‌شود، حق مشروع در دفاع از خود و اقدامات متقابل دارند؛ زیرا پنج سال است که مردم این کشور زیر بمباران شدید بوده و همه زندگیشان از بین رفته است. با تداوم حملات ائتلاف به سرکردگی آل سعود، نیروی مسلح یمن به توسعه توانمندی موشکی و پهپادی خود پرداخته که برای غرب قابل پذیرش نیست.
به گفته روحانی، برای دولت آمریکا بسیار فضاحت‌بار بوده که با این همه رادار و تجهیزاتی که به عربستان، کویت، امارات و عراق فروخته، نتوانسته موشکی را رهگیری و منهدم کند و در مقابل، ادعای ناروا علیه ایران می‌زند؛ آن هم در حالی که نیروهای یمنی بصراحت اعلام کرده‌اند که این حمله، شروعی برای تقابل جدید با متجاوزان بوده و اگر جنگ پایان نیابد، منتظر حملات شدیدتر باشند.
بر همین اساس بود که روحانی در مصاحبه با رسانه‌های آمریکایی درباره حامیان این تجاوز ظالمانه به یمن گفت: «توصیه من به آمریکا، فرانسه، انگلیس و آلمان که مدام به عربستان و امارات اسلحه می‌دهند تا مردم یمن کشته شوند، این است که این اقدام را متوقف کنند و برای برقراری صلح به عربستان فشار بیاورند.»
وی، راهکار اصلی برای این مسائل و خروج آمریکا و کشورهای متجاوز از این بن‌بست خودساخته در منطقه را «گفت‌ وگوی سازنده بین کشورهای منطقه با هدف رسیدن به یک تفاهم همکاری برای برقراری امنیت و پایان یافتن جنگ علیه یمن» اعلام کرد.

بازگشت امنیت به منطقه با «ابتکار صلح هرمز»
با توجه به افزایش‌تنش‌ها در منطقه خاورمیانه در نتیجه اقدامات آمریکا و متحدانش و اتهام‌زنی‌های مکرر علیه ایران، رئیس جمهوری در سخنرانی خود در مجمع عمومی، از طرحی با نام «ائتلافِ امید- HOPE» یعنی «ابتکار صلح هرمز» (Hormoz Peace Endeavor) رونمایی کرد که هدف آن حفظ امنیت، صلح، ثبات و پیشرفت در منطقه خلیج‌فارس و تنگه هرمز و برای همه کشورهای منطقه است.
رئیس‌جمهوری با بیان اینکه هدف «ائتلاف امید» ارتقای صلح، ثبات، پیشرفت و رفاه همه ساکنان حوزه تنگه هرمز و تفاهم متقابل و روابط صلح‌آمیز و دوستانه میان آنهاست، افزود: این ابتکار بخش‌های مختلف همکاری مانند تأمین همگانی امنیت انرژی، آزادی کشتیرانی و انتقال آزادانه نفت و سایر منابع به کشورهای حوزه تنگه هرمز و فراتر از آن را دربرمی‌گیرد.
طرح «ائتلاف امید» بر پایه اصول مهمی همچون پایبندی به اهداف و اصول ملل متحد، احترام متقابل، منافع متقابل، جایگاه برابر، گفت‌ وگو و تفاهم، احترام به حاکمیت و تمامیت ارضی، خدشه‌ناپذیریِ مرزهایِ بین‌المللی، حل و فصلِ مسالمت‌آمیزِ همه اختلافات و از همه مهم‌تر، دو اصلِ بنیادینِ «عدم تجاوز» و «عدم دخالت در امور داخلی یکدیگر» قرار دارد.
روحانی، حضورِ سازمانِ ملل متحد برای ایجادِ یک چترِ بین‌المللی در حمایت از «ائتلاف امید» نیز امری ضروری دانست.

با توجه به این اتهام‌زنی‌های تکراری، رئیس جمهوری در این سفر با ارائه طرح «ابتکار صلح هرمز» که شامل عدم تجاوز، عبور امن انرژی از منطقه، رد هرگونه دخالت در امور داخلی کشورها و ... است، نشان داد؛ ایران نه تنها به دنبال تنش‌زایی و درگیری در منطقه و جهان نیست، بلکه راهکارهای مختلفی برای برقراری صلح و پایان دادن به تنش‌ها و درگیری در منطقه دارد.

خودزنی غرب با طرح مسائل موشکی ایران
توسعه موشک‌های دفاعی ایران، از دیگر موضوع‌هایی است که سران غربی همچون آمریکا بارها بویژه بعد از خروج از برجام، خواستار مذاکره در این زمینه هستند؛‌ موضوعی که رئیس جمهوری ایران بارها این مسأله را خط قرمز در توسعه سیستم دفاعی کشور بیان کرده است. وی در نشست خبری با خبرنگاران در نیویورک، بار دیگر خط بطلانی بر این خواسته غیرمنطقی کشید: «در خصوص مسأله موشکی، به نفع همه است که از ما درباره آن سوال نکنند چون خیلی به ما بدهکار می‌شوند.»
«آمریکا و اروپایی‌ها آنقدر به منطقه موشک و سلاح فرستاده‌اند که ابتدا باید درباره آن توضیح دهند و آن را متوقف کنند. فروش سلاح‌های آمریکایی به منطقه، عدم توازن را در منطقه ایجاد کرده است.»
این درخواست آمریکا و متحدان اروپایی اش در حالی مطرح شده که واشنگتن با خروج از پیمان منع موشک‌های هسته‌ای میان‌برد، اوضاع در این زمینه را وخیم‌تر از گذشته کرده است. ضمن آنکه ترامپ در حالی سیستم‌های موشکی دفاعی ایران را زیر سؤال برده که از یک طرف، دامنه فروش انواع تسلیحات به کشورهای منطقه خلیج‌فارس را دوچندان کرده و از طرف دیگر، رژیم صهیونیستی نیز به انواع موشک‌ها و بمب‌های هسته‌ای مجهز است.
از سوی دیگر، رئیس جمهوری آمریکا نیز بودجه زیادی برای مدرنیزه کردن زرادخانه سلاح‌های هسته‌ای این کشور در نظر گرفته تا به قول خودش، واشنگتن در صدر توانمندی سلاح هسته‌ای جهان باشد.

فرجام سخن
برون‌داد همه رخدادهای سفر رئیس جمهوری به مقر سازمان ملل، سخن صریح و قاطع نماینده ملت ایران به طرف‌های غربی بود که «پاسخ ما به مذاکره تحت تحریم، نه است»؛ اگر به دنبال پاسخ آری هستید،‌ همان طور که رهبر انقلاب اعلام کرده‌اند، بازگشت به تعهدات برجامی است.

اهمیت این سخنان سبب شد تا به جز خبرگزاری‌های مهم کشور، رسانه‌های فارسی‌زبان خارجی نیز این بخش سخنان رئیس جمهوری در سازمان ملل را تیتر نخست خبر خود کنند.

از سوی دیگر، آنچه در سفر رئیس جمهوری به مقر سازمان ملل به طور آشکارا مطرح شد، سهم‌خواهی‌های برابر برای همه طرفین برجام و عدم عقب‌نشینی برابر خواسته‌های نابجای آمریکا و سه کشور اروپایی فرانسه، انگلیس و آلمان بود.
بر همین اساس بود که روحانی، توافق برجام را برای طرفین حداقل دانست و گفت:‌ اگر بیشتر می‌خواهید، باید بیشتر بپردازید. ضمن آنکه اگر بر سر حرفتان هستید که تنها خواسته‌تان «عدم ساخت و بهره‌گیری از سلاح هسته‌ای» است، این موضوع با نظارت آژانس و بالاتر از آن، با فتوای رهبر معظم انقلاب حاصل می‌شود.
تجربه نشان داده که اروپایی‌ها در برابر آمریکا دست بسته هستند و نمی‌توانند خارج از خواسته کاخ سفید عمل کنند؛‌ موضوعی که رهبر معظم انقلاب نیز پنجشنبه هفته گذشته در دیدار منتخبان ملت در مجلس خبرگان رهبری نیز در این رابطه تأکید کردند که امروز منفورترین دولت در دنیا آمریکاست و اروپایی‌ها نیز خودشان در حال اعتراف به ضعف‌ها و افول قدرتشان هستند.
ایشان تصریح کردند که انگیزه‌های دشمنی اروپایی‌ها با جمهوری اسلامی تفاوت اصولی با دشمنی آمریکا ندارد؛ در واقع اروپایی‌ها به ظاهر به عنوان میانجی وارد می‌شوند و حرف‌های طولانی هم می‌زنند اما همه آنها پوچ است.
رهبر انقلاب با یادآوری عملکرد اروپایی‌ها بعد از برجام و عمل نکردن به وعده‌ها، گفتند: ‌اروپایی‌ها باوجود وعده‌های خود، عملاً به تحریم‌های آمریکا پایبند ماندند و هیچ اقدامی انجام ندادند و از این پس هم بعید است کاری برای جمهوری اسلامی انجام دهند؛ بنابراین باید بکلی از اروپایی ها قطع امید کرد.۲۰۲۳
ایشان خاطرنشان کردند: رفت و آمد و بستن قرارداد اشکالی ندارد اما مطلقاً نباید به آنها امید داشت و اعتماد کرد.