به گزارش ایرنا از پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، دکتر رضا ملک‌زاده در «کنگره انجمن جهانی گوارش و کبد» که امسال طی روزهای ۲۱ تا ۲۴ سپتامبر ۲۰۱۹ در استانبول ترکیه برگزار شد، سرطان معده را شایع‌ترین سرطان در بین مردان ایران دانست و گفت: سهم مردان از موارد جدید سالانه سرطان معده در ایران، بیش از ۷ هزار و سهم زنان بیش از ۳ هزار مورد است. به عبارتی، ۲۲ مرد از هر ۱۰۰ هزار مرد و ۱۰ زن از هر ۱۰۰ هزار زن در کشور مبتلا به سرطان معده می‌شوند.
سرطان معده در شمال، ۶ برابر جنوب کشور/ پرخطرترین استان‌های کشور در سرطان معده
سرپرست «مطالعه سرطان معده در شمال غرب ایران» و «کوهورت گلستان در شمال شرق ایران» از اختلاف شش برابری میزان بروز سرطان معده در شمال ایران در مقایسه با جنوب کشور خبر داد.
ملک‌زاده از اردبیل، زنجان، خراسان شمالی، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و خراسان رضوی به عنوان استان‌های پرخطر ایران در سرطان معده با بیش از ۳۰ مورد در هر ۱۰۰ هزار نفر نام برد و کردستان، ایلام، مازندران، گلستان، کهگیلویه و بویراحمد، سمنان و لرستان را نیز جزو استان‌های دارای «شیوع بالا» با بروز بین ۲۰ تا ۳۰ مورد سرطان معده در هر ۱۰۰ هزار نفر برشمرد.
بیش از ۸۰۰ هزار مرگ سالانه ناشی از سرطان معده در جهان
وی با اشاره به ۱۰ سرطان شایع در میان هر دو جنس در سراسر جهان شامل ریه، پستان، روده بزرگ، پروستات، معده، کبد، مری، دهانه رحم، تیروئید و مثانه، به تشریح وضعیت بروز سرطان معده در جهان به عنوان پنجمین سرطان شایع و نیز میزان شیوع آن در کشورهای پرخطر این بیماری پرداخت و گفت: در سال ۲۰۱۷، بیش از یک میلیون مورد جدید سرطان معده در جهان ثبت شد؛ حدود ۸۶۵ هزار نفر بر اثر سرطان معده جان خود را از دست دادند و بیش از ۱۹ میلیون سال از دست رفته عمر بر اثر ناتوانی ناشی از این نوع سرطان را شاهد بودیم.
پرخطرترین کشورها در بروز سرطان معده
ملک‌زاده در ادامه گفت: بیشترین نرخ استاندارد شده سنی بروز سرطان معده در ۲۰۱۷، مربوط به کشورهای پردرآمد آسیا، اقیانوسیه و شرق آسیا به‌ویژه چین بوده که نزدیک به نیمی از موارد بروز یافته سرطان معده در جهان را به خود اختصاص است.
روند بروز سرطان معده در کشورهای مختلف
رئیس انجمن متخصصین گوارش و کبد ایران سپس با اشاره به افزایش موارد بروز سرطان معده، وضعیت کشورها را در این زمینه از سال ۱۹۸۵ تاکنون مورد اشاره قرار داد و گفت: براساس پیش‌بینی‌های صورت گرفته، بروز سرطان معده در کشورهای توسعه یافته، روند رو به کاهش و در کشورهای در حال توسعه روند رو به افزایشی را تا سال ۲۰۴۰ طی خواهد کرد.
ژاپن موفق‌ترین کشور دنیا در پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان معده
نماینده ایران در آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان، از ژاپن به عنوان موفق‌ترین کشور در تشخیص زودهنگام سرطان معده و افزایش نرخ بقای ۵ ساله مبتلایان این بیماری نام برد.
به گفته ملک‌زاده، از جمله دلایل این موفقیت در ژاپن، برخورداری از سیستم‌های پیشرفته تشخیص با رادیوگرافی و معاینات اندوسکوپی افراد بالای ۵۰ سال و همچنین ارائه خدمات بیمه‌ای برای درمان و ریشه‌کنی عفونت هلیکوباکتر پیلوری در افراد جوان بوده و ادامه چنین رویکردی مرگ و میر ناشی از سرطان معده در این کشور را با کاهش چشمگیری طی ۱۰ تا ۲۰ سال آینده مواجه خواهد کرد.
سهم ۷۵ تا ۸۰ درصدی عفونت هلیکوباکتر پیلوری در بروز سرطان معده
عوامل اصلی بروز سرطان معده، از دیگر موضوعات مورد اشاره رئیس انجمن متخصصین گوارش و کبد ایران در «کنگره ۲۰۱۹ انجمن جهانی متخصصین گوارش و کبد» بود.
وی سه عامل خطر اصلی بروز سرطان معده را «عفونت فعال شده هلیکوباکتر پیلوری»، «رژیم غذایی و سبک زندگی» و «عوامل ژنتیکی» نام برد و گفت: سهم عفونت هلیکوباکتر پیلوری در بین این عوامل، ۷۵ تا ۸۰ درصد است.
ملک زاده با بیان این که ابتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری به تنهایی در بروز قطعی سرطان معده کافی نیست، بر تشخیص و درمان زودهنگام عفونت هلیکوباکتر پیلوری فعال شده در افراد، در کنار سبک زندگی سالم آنها تاکید کرد.
استاد ممتاز گوارش کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران، مصرف تنباکو، تریاک و نمک زیاد را نیز از جمله عوامل خطر مرتبط با سبک زندگی در بروز سرطان معده و عوامل مهم پیشگیری‌کننده از این نوع سرطان را مصرف زیاد سبزیجات، میوه‌ها و گوشت ماهی دانست.
ایران در جمع کشورهای پرخطر عفونت هلیکوباکتر پیلوری با شیوع ۷۰ درصدی
رئیس پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد علوم پزشکی تهران، از کشورهای پرتغال، ویتنام، استونی، ایران، بلغارستان، کره جنوبی، چین، ایتالیا و ژاپن به عنوان پرخطرترین کشورها در شیوع عفونت هلیکوباکتر پیلوری و از هنگ‌کنگ، آلمان، جمهوری چک و شیلی به عنوان کشورهای دارای خطر متوسط در این زمینه یاد کرد.
به گفته سرپرست مطالعه سرطان معده در شمال غرب ایران، شیوع عفونت هلیکوباکتر پیلوری در کشور، ۷۰ درصد است که ۱۴ درصد کمتر از پرتغال با بیشترین میزان شیوع (۸۴ درصد) است.
«غربالگری سرطان معده با اندوسکوپی» تجربه‌ای موفق در ژاپن و کره جنویی
فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد با یادآوری این که هنوز واکسن موثری برای هلیکوباکتر پیلوری در جهان تولید نشده است، با صرفه‌ترین روش برای کاهش بروز سرطان معده را شناسایی زودهنگام افراد مبتلا به عفونت فعال شده هلیکوباکتر پیلوری و تشخیص و درمان زودهنگام سرطان معده، قبل از بروز برگشت‌ناپذیر این بیماری دانست و با تاکید بر استفاده از روش «غربالگری اندوسکوپی سرطان معده» در بین جمعیت پرخطر بالای ۵۰ سال، آن را تجربه‌ای بسیار موفق در ژاپن، کره جنوبی توصیف کرد و گفت: مطالعات اقتصادی انجام شده نیز مقرون به صرفه بودن «غربالگری اندوسکوپی در بین جمعیت پرخطر مبتلا به عفونت فعال شده هلیکوباکتر پیلوری» را اثبات کرده است.
داروهای موثر بر پیشگیری از بروز برخی سرطان‌ها
رئیس انجمن متخصصین گوارش و کبد ایران در عین حال یادآور شد: درمان عفونت هلیکوباکتر پیلوری اگرچه خطر ابتلا به سرطان معده را کاهش می‌دهد، اما بخش قابل توجهی از افراد مبتلا به این عفونت حتی پس از درمان موفقیت‌آمیز، گاهی دچار سرطان معده می‌شوند.
وی در همین زمینه به تاثیر مصرف برخی داروها بر کاهش خطر ابتلا به سرطان معده از جمله آسپرین (داروی ضد انعقاد خون و سکته‌های قلبی و مغزی در بیماران قلبی عروقی)، متفورمین (ضد دیابت نوع ۲) و مکمل ویتامین دی اشاره کرد.
محقق بین‌المللی سرطان اضافه کرد: مطالعات جهانی حاکیست که مصرف روزانه یک عدد قرص آسپرین ۸۰ میلی‌گرم برای افراد ۵۰ تا ۵۹ سال و احتمالا ۶۰ تا ۶۹ سال بیشترین تاثیر را در کاهش خطر ابتلا به سرطان معده افراد پرخطر دارد. نتایج این تحقیقات مصرف آسپرین را نه تنها در کاهش خطر ابتلا به سرطان معده بلکه در کاهش خطر برخی سرطان‌های دیگر همچون روده بزرگ، مری، پروستات و پستان نیز موثر دانسته‌اند، در آمریکا به عنوان کشوری که بروز سرطان معده در آن بسیار کاهش یافته، بر مصرف مستمر این قرص بخصوص برای پیشگیری از سرطان روده بزرگ توصیه می‌شود.
تاثیر مصرف مستمر آسپرین بر کاهش بروز سرطان معده
رئیس پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران تاکید کرد: مطالعات متعدد مشاهده‌ای نشان داده است که مصرف یک عدد قرص آسپرین ۸۰ میلی‌گرم تا ۳۰ درصد، بروز سرطان معده را کاهش می‌دهد.
به گفته ملک‌زاده، مطالعات همچنین تاثیر مصرف مکمل ویتامین D در جلوگیری از عود سرطان روده بزرگ را امیدوارکننده گزارش کرده‌اند.
وی در این‌باره، به تاثیر داروی متفورمین و استاتین بر کاهش خطر ابتلا به سرطان در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ بر اساس مطالعات جهانی نیز اشاره کرد.
لزوم انجام مطالعات بزرگ در مناطق پرخطر سرطان معده با هدف بررسی تاثیر داروهای پیشگیری‌کننده
مجری بزرگترین مطالعه کوهورت خاورمیانه و شمال آفریقا در ایران، در عین حال بررسی بیشتر تاثیر این داروها را نیازمند انجام کارآزمایی‌های تصادفی بزرگ در مناطق دارای شیوع بالای سرطان معده به‌ویژه مناطقی دانست که امکانات تشخیصی اندوسکوپی برای ریشه‌کنی عفونت هلیکوباکتر پیلوری کمتر در دسترس است.
آغاز اجرای مطالعه ۱۰ ساله «بررسی تاثیر مصرف آسپرین بر کاهش بروز سرطان معده افراد پرخطر»
سرپرست مطالعه سرطان معده در شمال غرب ایران، از انجام مطالعه‌ای در زمینه تاثیر مصرف آسپرین و متفورمین بر پیشگیری از سرطان معده در افراد مبتلا به عفونت هلیکوباکتر پیلوری توسط مرکز تحقیقات سرطان دانشگاه علوم پزشکی اردبیل با همکاری پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران خبر داد و گفت: در این مطالعه ۲۲ هزار نفری که تاکنون ۱۸ هزار واجد شرایط وارد آن شده‌اند، برای همه شرکت‌کنندگان، تست عفونت هلیکوباکتر پیلوری به عمل آمده و افرادی که تست آنها مثبت باشد، تحت درمان کامل ریشه‌کنی میکروب قرار گرفته و با تکرار تست هلیکوباکتر پیلوری، از ریشه‌کنی میکروب در آنها اطمینان حاصل می‌شود. پس از فرایند ریشه‌کنی عفونت هلیکوباکتر پیلوری در افراد تحت درمان حاضر در مطالعه و منفی شدن تست نهایی، وارد فاز بررسی تاثیر آسپرین بر پیشگیری از بروز سرطان معده می‌شوند.
وی افزود: ۷۰ درصد شرکت‌کنندگان در مطالعه یاد شده را افرادی تشکیل داده‌اند که تست عفونت هلیکوباکتر پیلوری آنها مثبت بوده و ریشه‌کنی عفونت هلیکوباکتر پیلوری فعال شده در ۸۳ درصد موفقیت‌آمیز بوده است.
ملک‌زاده گفت: ۱۹ درصد شرکت‌کنندگان در این مطالعه، (۴۱ درصد مردان و یک درصد زنان) سیگار، ۷ درصد الکل و بیش از ۴ درصد نیز مواد مخدر مصرف می‌کنند، همچنین ۸۲ درصد شرکت‌کنندگان دارای اضافه وزن و چاقی هستند که بالاترین نرخ در ایران است.
وی با بیان این که شرکت‌کنندگان در این مطالعه به مدت ۱۰ سال پیگیری می‌شوند، دیگر اهداف نهایی مطالعه اردبیل را مقایسه تأثیر مصرف آسپرین بر پیشگیری از بروز دیگر سرطان‌های دستگاه گوارش در سطح استان و کاهش مرگ و میر ناشی از آنها و همچنین مقایسه تأثیر مصرف آسپرین بر پیشگیری از مرگ و میر ناشی از علل کلی در جمعیت عمومی برشمرد و اظهار امیدواری کرد که با انجام این مطالعه، گام موثری در کاهش بروز سرطان معده در پرخطرترین منطقه این نوع سرطان برداشته شود و نتایج آن به عنوان الگوی موفق مطالعاتی، مورد استفاده کشورها به‌ویژه کشورهای در حال توسعه مبتلا به شیوع بالای عفونت هلیکوباکتر پیلوری قرار گیرد.