جلسه صیانت از زبان فارسی به ریاست سعیدرضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب در محل دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی برگزار شد.
به گزارش روز یکشنبه دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، عاملی در ابتدای این جلسه به گسترش ادبیات فارسی در فضای مجازی اشاره کرد و اظهارداشت: گسترش ادبیات فضای مجازی، حضور سایر فرهنگ‌ها در جامعه ما از طریق فناوری‌های اطلاعات و ارتباطات و تلویزیون‌های ماهواره‌ای همچنین کنترل نکردن فضای شهری موجب شد زبان فارسی دچار لطمات زیادی شود.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: نگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی به زبان فارسی آن است که این زبان باید تبدیل به زبان جهانی و زبان علم شود به طوری که اگر کسی خواست علمی را دریافت کند مجبور باشد زبان فارسی را بیاموزد.
عاملی تأکید کرد: فرهنگستان زبان و ادب فارسی تلاش گسترده‌ای را برای صیانت از زبان فارسی کرده است.
وی با یادآوری روند تصویب سند ملی گسترش زبان فارسی در جلسات شورای معین شورای عالی انقلاب فرهنگی، تصریح کرد: این سند در جلسات شورای معین شورای عالی انقلاب فرهنگی بررسی شده اما فرآیند تصویب و ابلاغ آن نهایی نشده است.
وی افزود: به جهت حساسیت رهبر معظم انقلاب برای صیانت از زبان و ادبیات فارسی و با توجه به نامه‌ای که درمورد این موضوع به دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی ارسال شده است این جلسه تشکیل شد تا برای نهایی‌سازی تدوین سند مربوط به صیانت از زبان فارسی هم‌فکری لازم صورت گیرد.
عاملی خاطرنشان کرد: سند ملی گسترش زبان فارسی که در پنج فصل تدوین شده و در برخی موارد و بندها نیازمند اصلاحات است که امیدواریم با همکاری اعضا این سند برای طرح در صحن شورای عالی انقلاب فرهنگی نهایی‌سازی شود.
وی گفت:مسئولیت نظارت و ارزیابی اجرای سند مذکور باید بر عهده نهادی ذی‌نفع باشد تا گزارش عملکردی سالیانه خود را به ستاد هماهنگی و راهبری مهندسی فرهنگی کشور ارائه دهد.
زبان فارسی آغاز ناقصی را تجربه کرده است
ابوذر ابراهیمی ترکمان رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی هم در این جلسه گفت: بحث زبان فارسی از همان ابتدای امر، آغاز ناقصی را تجربه کرده است چرا که به جای توجه توأمان به زبان فارسی از یک طرف و ادبیات فارسی از طرف دیگر، صرفاً به موضوع زبان فارسی توجه شده است و این کافی نیست.
وی به بیانات رهبر معظم انقلاب درمورد اهمیت زبان و ادبیات فارسی در کشور اشاره کرد و اظهار داشت: زبان فارسی به منزله ظرف معارف شیعی محسوب می‌شود و اگر زبان عربی را به عنوان زبان اسلامی تلقی کنیم، زبان فارسی به منزله زبان تشیع است.
رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی خاطرنشان کرد: برای گسترش ادبیات فارسی می‌توان از ترجمه کتب ادبیات کلاسیک استفاده کرد و باید زبان فارسی را درون چارچوب زبان فارسی حمایت و صیانت کرد.
وی افزود: برخی از واژگان فارسی برای ما فارس‌زبانان تغییر هویت داده و معنای یک کلمه فارسی در میان اقوام مختلف متفاوت شده است.
رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ادامه داد: سرعت ابداع زبان فارسی در مقابله با تحول زبان در فضای مجازی افزایش یابد و با خلق واژگان بنیان‌مند در این زمینه با تحول همراه شویم.
ابراهیمی ترکمان تأکید کرد: در رابطه با صیانت از زبان و ادبیات فارسی باید کنسرسیومی بین ایران، افغانستان و تاجیکستان برقرار کنیم و نه تنها نسبت به ترویج زبان فارسی در ایران که به ترویج زبان فارسی در کشورهای فارسی زبان نیز اهتمام داشته باشیم.
وی یادآور شد: این سازمان آمادگی دارد در رابطه با تشکیل کنسرسیوم مذکور همکاری‌های لازم را انجام دهد.
هجوم به زبان فارسی بسیار شدید است
مجتبی رحماندوست عضو فرهنگستان هنر هم در ادامه این جلسه گفت: در حال حاضر هجوم به زبان فارسی بسیار شدید و اولویت ما جلوگیری از افزایش این هجوم فرهنگی است.
وی افزود: تقویت خودباوری در میان افراد جامعه و تأکید بر استفاده از زبان غنی مادری باید همراه با نوعی احساس غرور و افتخار در میان اعضای جامعه گسترش یابد؛ همچنین استفاده از ظرفیت‌های مردمی و دانشگاهی در توسعه زبان فارسی از جمله موراد مهمی است که باید مورد توجه باشد.
در کاربرد زبان فارسی در فضای مجازی دچار مشکلاتی هستیم
همچنین امیر خوراکیان معاون فرهنگی اجتماعی و امور محتوایی مرکز ملی فضای مجازی اظهارداشت: ما در ارتباط با زبان فارسی در فضای مجازی با محدودیت‌های فنی در فضای مجازی مواجهیم که باعث آسیب‌رساندن به زبان فارسی شده است.
وی افزود: در کاربرد زبان فارسی در فضای مجازی دچار مشکلاتی هستیم که در این رابطه باید چاره‌اندیشی شود.
معاون فرهنگی اجتماعی مرکز ملی فضای مجازی ادامه داد: زبان فارسی به نوبه خود نیازمند اصلاحات و به روزآوری است که با توجه به ظرفیت‌های فضای مجازی این به‌روزآوری باید به صورت مستمر و دائم مورد توجه باشد.
وی با تأکید بر لزوم توجه بر تقویت محتوا در زبان فارسی و فرهنگ سازی برای کاربران فضای مجازی افزود: با توسعه فن‌آوری‌های مختلف در عرصه فضای مجازی و توجه به مقولاتی همچون ایجاد هوش مصنوعی و... مسئله تولید محتوای ماشینی مورد توجه قرار گرفته است.
به گفته خوراکیان، براساس آمار موجود حدود ۲۰ درصد از محتوای تولید شده در اینترنت توسط ماشین‌ها تولید شده است و با نگاه به این مسئله توجه به نقش ماشین‌ها در تولید محتوا و نحوه به کارگیری خط فارسی لازم به توجه است که ابعاد گسترده فنی نیز پیدا می‌کند.
خوراکیان ادامه داد: در مرکز ملی فضای مجازی طی جلسات متعددی اقدام به تدوین سند برنامه ملی خط و زبان فارسی در فضای مجازی شده که محورهای اصلی آن در حوزه راه‌کارهای کلان چهار حوزه را مورد توجه قرار داده است.
وی افزود: زمینه‌سازی نهضت ملی صیانت و ترویج خط و زبان فارسی در فضای مجازی، تولید و نشر انبوه و گسترده انواع محتوای گسترده و فاخر، توسعه زیرساخت‌های فنی و انسانی و همچنین توسعه خط و زبان فارسی و حاکم‌سازی مصوبات خط و زبان فارسی معیار از محورهای اصلی مطرح شده در این سند بود.
فضای مجازی نیازمند مدیریت برای صیانت از زبان فارسی است
حسین رضی معاون پژوهش، برنامه‌ریزی و نظارت سازمان صداو سیما هم گفت: در بحث صیانت از زبان فارسی و تلاش برای حفظ این میراث فرهنگی نیازمند تدوین یک رأی واحد هستیم.
وی افزود: شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان قرارگاه فرهنگی کشور لازم است تا نقش دستگاه‌های مختلف در حیطه وظایف ذاتی آنها را تعیین کند.
معاون صدا و سیما ادامه داد: فضای مجازی نیازمند نوعی مدیریت برای صیانت از زبان فارسی است که در این زمینه توجه به ایجاد شبکه ملی اطلاعات حائز اهمیت است.
رضی همچنین گفت: در حوزه ترجمه باید با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و استفاده از ظرفیت دانشگاه‌ها نسبت به مدیریت این مسئله اقدام کنیم.
وی تأکید کرد: در حوزه واژه‌گزینی مقداری انفعالی عمل شد حال آنکه باید به شکلی فعالانه و زمانی که یک واژه بیگانه هنوز وارد زبان فارسی نشده است نسبت به تعیین معادل آن اقدام کنیم.
معاون پژوهش، برنامه‌ریزی و نظارت سازمان صداو سیما به استقبال ۷۹ درصدی مردم ایران از رادیو و تلویزیون جمهوری اسلامی ایران اشاره کرد و اظهارداشت: در سازمان صداوسیما واژه‌های پرکاربرد را احصا کرده‌ایم و به دنبال آن به مجموعه واژه نامه‌ای در حدود ۸۰۰ واژه دست پیدا کرده‌ایم که معادل فارسی آن را با همکاری فرهنگستان به تمامی همکاران سازمان صدا و سیما ارائه داده‌ایم.
ترویج احساس مسئولیت نسبت به زبان فارسی
در ادامه این جلسه حسین سالار آملی قائم مقام وزیر علوم در امور بین‌الملل گفت: به نظر می‌رسد احساس مسئولیت مردمی برای پرداختن به زبان و ادبیات فارسی کاهش پیدا کرده است و کلیدی‌ترین بحث کنونی ترویج احساس مسئولیت نسبت به زبان و ادبیات فارسی در میان مردم است.
وی افزود: وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری با حدود ۱۲۰ هزار نفر دانشجو در رشته‌های زبان و ادب فارسی باید به تقویت حس مسئولیت در جهت حفظ و صیانت از زبان و ادبیات فارسی توجه و اهتمام داشته باشند.
سالارآملی ادامه داد: ممکن است روش متمرکز به تنهایی برای توسعه زبان فارسی کارایی لازم را نداشته باشد بلکه با روش‌های غیرمتمرکز از قبیل واگذاری امور به افراد دغدغه‌مند و متخصصین این حوزه در دانشگاه‌ها می‌توان به ترویج و حراست از زبان و ادبیات فارسی اهتمام داشت.
وی گفت: در زمینه صیانت از زبان فارسی باید به صورت مدون به احصاء چالش‌های موجود، بررسی ظرفیت‌ها و همچنین تدوین راه‌حل‌ها اقدام کرد.
دو سند گسترش زبان فارسی و سند برنامه ملی خط و زبان ابلاغ شد
محمد دبیرمقدم از فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۹۴ مکاتبه‌ای با فرهنگستان صورت داد که به دنبال آن تدوین سند ملی گسترش زبان فارسی به فرهنگستان زبان و ادب فارسی داده شد.
وی تاکید کرد: فرهنگستان با تهیه برنامه‌ای با نمایندگان سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مربوط به تدوین سند مربوطه اقدام کرد که در جلسه ۳۲۱ شورای معین شورای عالی انقلاب فرهنگی مراحل تصویب این سند گذرانده شده است.
دبیرمقدم اظهار داشت: فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ۴۴ جلسه مربوط به تدوین سند برنامه ملی خط و زبان شرکت داشت که این سند نیز مراحل نهایی خود را گذرانده است.
وی خاطرنشان کرد: شورای عالی انقلاب فرهنگی اقدام به تصویب و ابلاغ دو سند گسترش زبان فارسی و سند برنامه ملی خط و زبان کرد تا بتوان در تسهیل فرآیند ترویج و صیانت از زبان فارسی گام مؤثری را برداشت.
مهدی نوید ادهم دبیر کل شورای عالی آموزش و پرورش هم در ادامه این جلسهگفت: در رابطه با پدیده عدم گرایش به زبان فارسی همچنین رایج شدن سایر ادبیات دیگر باید از منظر جامعه شناسی و روانشناسی نیز به موضوع توجه داشت.