برداشت گردو هر سال در واپسین روزهای تابستان در خراسان شمالی آغاز و تا اواخر مهر ادامه می‌یابد و در فصل برداشت این محصول، علاوه بر باغداران، کارگرانی هستند که روزی خود را در بالا رفتن از درخت و تکان‌دادن شاخه‌های آن می‌جویند اما احتمال سقوط، مصدومیت و مرگ، همیشه در کمین آنان است.
برداشت گردو در خراسان شمالی به شیوه سنتی انجام می شود و باغداران و یا کارگران با کمک چوبی بلند بر شاخه های درخت کوبیده و آن را تکان می دهند تا گردوها بر زمین بیفتد.
در این فصل، گزارش هایی از سقوط افراد از درختان به گوش می رسد و چه بسیار کارگرانی که راهشان از بالای درخت به بیمارستان ختم شده است و دچار شکستگی عضو و یا معلولیت شده اند.
همین چند روز پیش بود که در روستای «کلاته سهراب» بجنورد، مردی از درخت گردو سقوط کرد و جان باخت و در حادثه ای دیگر نیز مردی اسفراینی، جان خود را بر اثر سقوط از درخت گردو از دست داد.
جدای از بی‌احتیاطی‌هایی که بعضا صورت می‌گیرد؛ کارشناسان، عمدتا آلودگی درختان گردو به کرم خراط را از عوامل این سقوط ها دانسته و می گویند که باغ های گردو در سطح زیادی آلوده به این آفت است و این امر سبب پوکی درونی و شکنندگی شاخه ها شده است. درخت در ظاهر بیمار نیست اما شاخه ها از داخل پوسیده است و تحمل وزن فرد را ندارد به همین علت، شکسته و سبب سقوط می شود.
به گفته یکی از پرستاران اورژانس بیمارستان امام علی (ع) بجنورد، در فصل برداشت گردو، روزانه یکی دو نفر به علت سقوط از درخت به اورژانس منتقل می شوند.
برداشت گردو سنتی است
دهیار روستای گردوخیز فیروزه بجنورد در این باره گفت: بخش قابل توجهی از درآمد اهالی این روستا از باغ های گردو است و برداشت این محصول به روش سنتی و به صورت تکان دادن شاخه های درخت انجام می شود و در این میان، هر ساله شاهد سقوط افراد از درخت هستیم.
آشور پهلوانلو اظهار داشت: باغداران، افرادی را برای برداشت گردو به کار می گیرند و بعضا خود نسبت به این کار اقدام می کنند اما رعایت نکردن برخی نکات ایمنی، سبب بروز حادثه می شود.
وی با بیان اینکه برخی از باغداران نسبت به بیمه مسئولیت اجتماعی کارگران اقدام می کنند، گفت: بیش از ۷۰ درصد باغداران، کارگران را بیمه می کنند اما مابقی به علت هزینه های بیمه، از آن صرف نظر می کنند.
وی تصریح کرد: امسال دستمزد برداشت گردو و تکان دادن درختان افزایش یافته است، پارسال هر فرد روزانه یک میلیون و ۵۰۰ هزار ریال و امسال ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار ریال برای بالا رفتن از درخت و گردوتکانی دریافت می کند.
دهیار روستای فیروزه درباره ایمنی در برداشت گردو، گفت: شرکت های بیمه، بعضا کمربندهای ایمنی را به باغداران می دهند تا برای پیشگیری از وقوع حادثه، از آن استفاده کنند اما برخی از افراد از این تجهیزات هم استفاده نمی کنند.
بیشتر درختان گردو در دره‌ها
دهیار روستای اسپیدان بجنورد نیز گفت: درختان گردوی این روستا بیشتر در دره ها روییده و تراکم درختان هم بالا است، ارتفاع درختان زیاد است و از این رو بالا رفتن از آن، خطرات و تهدیدهای زیادی به دنبال دارد.
محمدصادق محمدی اظهار داشت: هر ساله شاهد حوادث سقوط از درخت گردو هستیم، دو سال پیش یک نفر در هنگام گردوچینی جان باخت و هر ساله شماری از افراد بر اثر این کار دچار شکستگی در اعضای بدن شده و کارشان به بیمارستان کشیده می شود.
وی افزود: بیشتر کارگرانی که از درخت بالا می روند، از کمربند استفاده نمی کنند زیرا آن را مزاحم کار می دانند، البته شاخه که می شکند، کمربند کارآیی چندانی ندارد از این رو از آن استفاده نمی کنند.
وی اظهار داشت: درختان گردو به بیماری کرم خراط آلوده است و شاخه ها، شکننده شده است به همین علت حادثه های سقوط دامن گیر افراد می شود.
دهیار روستای اسفیدان افزود: چندسالی است که میزان محصول درختان گردو کاهش یافته است و شپشک درختان زیاد شده است که کارشناسان جهاد کشاورزی علت آن را فعالیت مزرعه پرورش ماهی در بالادست روستا، عنوان کرده اند.
برداشت گردو نیاز به مهارت دارد
بخشدار پیشین بخش مرکزی بجنورد هم در این باره گفت: جمع‌آوری گردو در این منطقه به روش سنتی و با تکان دادن شاخه های درخت انجام می شود که با خطرات زیادی همراه است بر این اساس نیاز است تا آموزش های لازم برای کار در ارتفاع، به افراد داده شود.
محمدعلی نودهی با بیان اینکه کارگران برای جمع‌آوری گردو، گاه باید تا ۲۰ متر از درخت بالا بروند، اظهار داشت: متاسفانه هر ساله شاهد سقوط افراد از درختان هستیم، در این زمینه، از باغداران انتظار می رود هرگز افرادی را که مهارت لازم برای بالارفتن از درخت و کار در ارتفاع ندارند را برای برداشت گردو به کار نگیرند و حتما فرد به کارگرفته شده را بیمه کنند.
وی افزود: سالانه دست کم پنج یا ۶ مورد سقوط از درخت در این منطقه گزارش می شود و امسال هم سقوط از درخت گردو در «کلاته سهراب» منجر به مرگ یک نفر شد.
بخشدار پیشین بخش مرکزی بجنورد با اشاره به اینکه پیشگیری از بروز اتفاق و سقوط باید در اولویت باشد، اظهار داشت: برخی از باغداران به علت هزینه های بالا، از بیمه کردن افراد خودداری می کنند، که بعضا یا به علت ناتوانی مالی و یا آشنایی با قوانین است که در این زمینه باید آموزش دیده و توجیه شوند.
مسئولیت با باغدار است
معاون روابط کار اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان شمالی هم در این باره گفت: برخی از صاحبکاران و باغداران حساسیت لازم برای لزوم استفاده از تجهیزات ایمنی به هنگام برداشت گردو را ندارند، نسبت به خطرات آگاه نیستند و یا به آن بی توجه هستند که البته در این زمینه مسئولیت متوجه کارفرمایان است.
قربان نباتیان اظهار داشت: فردی که برای برداشت گردو از درخت بالا می رود حتما باید به کمربند ایمنی، طناب و سایر لوازم کار در ارتفاع مجهز باشد، رویکرد ما پیشگیری از وقوع حادثه است و کارفرما باید نسبت به قوانین و مقررات آشنایی داشته و آن را رعایت کند.
وی افزود: بیمه مسئولیت، ابزاری برای پرداخت غرامت است و رویکرد ما پیشگیری از خسارت های جانی برای افراد است.
معاون روابط کار اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی خراسان شمالی خاطرنشان کرد: بر اساس قانون کار، با اشتغال به کار هر فردی با درخواست و دستور صاحبکار، رابطه کارگری و کارفرمایی حاکم و قانون کار جاری می شود و نیازی به انعقاد قرارداد مکتوب نیست.
برداشت ۳۸۰۰ تن گردو در خراسان شمالی
مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی هم درباره آلودگی درختان گردو به کرم خراط گفت: آلودگی به این آفت سبب شکنندگی شاخه های درخت شده است و در این باره باغداران باید نسبت به سمپاشی باغ خود اقدام کرده و شاخه های آلوده را جدا کرده و بسوزانند.
محمدعلی شریکیان با بیان اینکه میزان تولید برداشت گردو در مقایسه با پارسال تغیر چندانی نکرده است، اظهار داشت: پارسال نیز به همین میزان گردو از باغ های این استان برداشت شده بود.
استان خراسان شمالی ۲ هزار و ۶۹۰ هکتار باغ گردوی بارور و ۲۸۳ هکتار باغ غیربارور دارد و پیش بینی می‌شود امسال سه هزار و ۸۰۰ تن گردو از سطح بیش از سه هزار و ۷۳ هکتار باغ این استان برداشت شود.
بیشترین باغ های گردوی خراسان شمالی مربوط به سه شهرستان شیروان، فاروج و بجنورد است که به ترتیب ۸۵۱، ۵۴۹ و ۴۲۰ محصول در این شهرستان ها تولید می شود.
۷۱۸۵/۵۱۳۲