یکی از مشکلات اصلی که فارغ التحصیلان دانشگاهی با آن مواجه هستند بیکاری است، از سوی دیگر همیشه این بحث مطرح بوده است که چرا آموخته های دانشگاهی تبدیل به کسب و کارهایی که بتوانند نیازی از دوش جامعه و یا صنعت بردارند، نمی شود.
این دغدغه ها باعث شده است که دانشگاه ها به سمت تقویت کسب و کارهای مبتنی بر دانش حرکت کنند. در این زمینه دانشگاه شریف با حجم قراردادهایی که با صنعت دارد و تلاشی که برای حمایت از ایده‌های برتر در این حوزه دارد پیشگام است. نتیجه این تلاش ها شکل گیری ناحیه نوآوری شریف در اطراف این دانشگاه است. ناحیه ای که توانسته مجموعه ای از تیم هایی که برای تاسیس کسب و کارهای دانش بنیان فعالیت دارند را دور هم جمع کند. با مهندس مجید دهبیدی پور رئیس پارک علم و فناوری دانشگاه شریف در مورد این ناحیه گفت و گو کرده ایم.
ایرنا: آقای مهندس شما در مصاحبه های خودتان مطرح کردید که ۵۰۰ شرکت در ناحیه نوآوری شریف در حال فعالیت است. چند تا از این شرکت ها به پایداری رسیده اند؟
دهبیدی پور: وقتی که تیم ها تبدیل به شرکت می شوند و سن آن ها از ۲ سال بیشتر می شود و از مرکز رشد خارج می شوند به این معنی است که به حالت پایداری رسیده اند. البته این تیم ها در زمان حضور خود در مراکز رشد هم درآمد دارند اما حمایت های یارانه ای از آن ها صورت می گیرد، بنابراین وقتی دو، سه سال خارج از مراکز رشد فعالیت داشته باشند یعنی به پایداری رسیده اند. من فکر می کنم شرکت هایی که در ناحیه نوآوری شریف هستند بالای هفتاد درصد به پایداری رسیدند. البته شما این مسئله را هم در نظر بگیرید که این پانصد شرکت از بین حدود پنج هزار متقاضی تاسیس شده و به مرحله نهایی رسیده اند.
فقط در شتاب دهنده شریف ۲۴۰۰ ایده ثبت نام کرده و درصدد این مسئله برآمدند که کسب و کار راه بیندازند. از این ایده ها فقط ۱۲۰ ایده پذیرفته شد و در مجموعه شتاب دهنده شریف راه پیدا کردند و بعد از آن هم حدود ۲۵ ایده از آنها تبدیل به کسب و کارهای فعال و موفق شدند.
این مسئله نشان می دهد همه آن کسانی که ایده دارند و ایده خود را ثبت می کنند لزوما موفق نمی شوند که به مرحله ایجاد کسب و کار برسند. از بین این ۵۰۰ شرکت بخشی در حوزه خدمات فعال هستند و بخشی هم در حوزه های صنعتی و زیر ساختی و در مجموع بالای ۷۰ درصد این کسب و کارها چرخشان می چرخد و به پایداری رسیده اند و حدود سه هزار نفر در این شرکت ها مشغول به کار هستند.
ایرنا: ارتباط شما با سایر پارک های علم و فناوری کشور و همچنین با مراکز علمی بین المللی به چه صورت است، آیا ارتباطاتی بین شما و این مراکز برقرار است؟
دهبیدی پور: ببینید اعتقادم بر این نکته است که ما اگر می خواهیم رشد و توسعه پیدا کنیم راهی جز این مسئله که با هم دیگر کار کنیم و نهایت همکاری را با همه فعالان این فضا داشته باشیم، نداریم. با توجه به این مسئله در داخل کشور ارتباطات ما بسیار خوب است و ارتباطات خیلی نزدیکی هم به صورت رسمی و هم به صورت غیر رسمی با پارک های علم و فناوری در داخل کشور داریم. به صورت کلی و فارغ از پارک علم و فناوری، دانشگاه پارک های علم و فناوری داخل کشور ارتباط خوب و هماهنگی باهم دارند.
در فضای بین المللی هم در حدی که امور بین الملل دانشگاه شریف برنامه ریزی کرده و ارتباط دارد ارتباطات ما هم برقرار است. البته چون این ارتباطات متاثر از عوامل مختلفی هستند فراز و نشیب دارند و ممکن است سطح این ارتباطات در مقاطع زمانی مختلف متفاوت باشد. اما این ارتباطات هیچ‌گاه قطع نشده و همواره برقرار بوده است. در زمان حاضر ما در ناحیه نوآوری شریف شرکت بزرگ بین المللی نداریم که در آینده نه چندان دور قطعا این اتفاق می افتد. از تجربیات دیگران و نواحی نوآوری هم استفاده می کنیم. ما ۲۱ ناحیه نوآوری را در دنیا مطالعه کردیم و با انجمن پارک های دنیا در ارتباط هستیم.
ایرنا: بیشتر ایده ها در حوزه خدمات هستند آیا این برداشت درست است؟
دهبیدی پور: اینگونه نیست شاید بیشتر آن مواردی که شما با آن آشنا شدید در زمینه خدمات بوده است. مسئله دیگری که باید مورد توجه قرار بگیرد این امر است که در کشور ما کسب و کارهای مبتنی بر خدمات، ظرفیت بزرگی برای سود دهی دارند. به ویژه این مسئله در تهران با این جمعیت عظیم و بازار بزرگ خدمات، فوق العاده است. بنابراین شانس موفقیت این ایده ها در ایران و مخصوصا تهران بیشتر است. اما این مسئله به این معنا نیست ما فقط در حوزه های خدماتی تیم داریم بلکه اتفاقا شرکت های موفق ما در حوزه های مختلفی مثل پلیمرهای نانویی، انرژی، فناوری اطلاعات و... هستند. بنابراین ما شرکت های خدماتی و تولیدی موفق داریم.
ایرنا: ارتباط ناحیه نوآوری شریف با صنعت در چه سطحی است؟
دهبیدی پور: ارتباط دانشگاه با صنعت دو لایه مهم دارد. یک لایه دانشگاه است. دانشگاه شریف در زمان حاضر حجم تعاملات صنعتی خیلی بالایی دارد. حجم قراردادها بالا است و دانشگاه شریف در این زمینه در کشور رتبه یک را دارد. این ها قراردادهایی است که دانشگاه یک کار مشخص را برای صنعت انجام می دهد که مورد نیاز صنعت است. بنابراین قراردادهای ارتباط با صنعت زیاد است اما ایده آل نیست و فاصله زیادی با وضعیت ایده آل داریم. البته دانشگاه هم باید توان حل خیلی از مسائل را داشته باشد و صنعت هم باید مراجعه کند شرایط کنونی در دانشگاه شریف مطلوب است.
لایه دوم سطح پارک های علم و فناوری است.در سطح پارک اصلا یک شرکت دانش بنیان بدون تعامل صنعتی نمی تواند زنده بماند این شرکت ها که بودجه ندارند بتوانند سرپا بماند این ها باید بتوانند محصولی را تولید کرده و آن را بفروشند و درآمد زایی کنند. در پارک های علم و فناوری حیات شرکت ها به ارتباط آن ها با صنعت، جامعه و مردم وابسته است. در این لایه ما باید روی شناسایی درست نیازها تمرکز کنیم و تیم های خود را هدایت کنیم که در حوزه شناخت نیازها و نیازهای مهم تر کار کنند. به صورت کلی در این لایه وضع مناسب است البته هیچ گاه نباید از پیشرفت بازایستاد.
ایرنا: چشم انداز شما برای ناحیه نوآوری شریف چیست؟
دهبیدی پور: من ناحیه نوآوری را جایی می بینم که شرکت هایی که از این چشمه جوشان دانشگاه شریف شکل می گیرند و در اطراف دانشگاه مستقر می شوند باید یک ارتباط هماهنگ و سامان مند با دانشگاه داشته باشند. اگر من ۱۰ سال دیگر را تصور کنم این جا باید ۲ هزار شرکت داشته باشد. خیلی مهم است که دانشگاه و پارک کمک کنند برای رشد، توسعه و تعالی همدیگر، یعنی دانشگاه باید کمک کند شرکت ها هم باید از نظر تعداد بیشتر شوند و هم کیفیت شان ارتقا پیدا کنند. از طرف دیگر باید از سمت شرکت ها هم خدماتی به دانشگاه داده شود و هر دو احساس موفقیت داشته باشند. یعنی از یک طرف دانشگاه بگوید من کمک می کنم به بزرگ شدن این استارت آپ ها و از طرف دیگر هم این استارت آپ ها کمک کنند به توسعه دانشگاه این رابطه متقابل یکی از اصولی است که ما دنبال می کنیم.
موضوع بعدی و مهم این مسئله است که ناحیه نوآوری شریف باید تبدیل به یک قطب علم و فناوری در کشور شود و شرکت های بزرگ و کسب و کارهای نوآورانه در اینجا مستقر شوند. مسئله بعدی توجه خاص به مردم این منطقه است. در این منطقه ۵۰ هزار نفر زندگی می کنند و این باید اثر مثبتی بر زندگی مردم داشته باشد.مردم باید از توسعه شرکت ها نفع ببرند و خود کسب و کار راه بیندازند و ما آموزش هایی به مردم دهیم و احساس کنند این ناحیه به نفع آن ها است./