«عبدالرضا فرجی‌راد» در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا به رویکرد اروپا در قبال برجام اشاره کرد و اظهارداشت: واقعیتی که وجود دارد، آن است که برجام خدشه‌دار شده است. آمریکایی‌ها با خروج از توافق هسته ای نخستین خدشه را به برجام وارد کردند.
وی اضافه کرد: اروپایی‌ها پس از خروج آمریکا از برجام نسبت به این اقدام، عکس‌العمل شدیدی داشتند و خواستار حفظ توافق هسته‌ای شدند. در صورتی که همگان انتظار داشتند اروپا با اقداماتش، خروج آمریکا از برجام را جبران و حفظ این توافق را در گفت‌وگو با ایران و راه‌اندازی یک سازوکار جدید ممکن کند، شاهد هستیم که با وجود ۱۶ ماه آنها نتوانسته‌اند به قول‌هایشان عمل کنند و این مسئله، دومین خدشه به برجام بود.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی ادامه داد: با وجود همکاری ایران با روسیه و چین، مسکو و پکن هم اقدام عملی چندانی برای حفظ برجام انجام ندادند و نتوانستند نیازهای ایران را تامین کنند و در برخی از موارد نیز شاهد بودیم که شرکت‌های روسی و چینی هم به خاطر هراس از تحریم‌های آمریکا، همکاری‌هایشان را با طرف ایرانی قطع کرده‌اند.
خدشه‌های وارد شده به توافق هسته‌ای پیچ و مهره‌های برجام را شل کرده است
فرجی‌راد با اشاره به کاهش تعهدات برجامی از سوی ایران تصریح کرد: در شرایطی که آمریکا از توافق هسته‌ای خارج شده و دیگر اعضای باقیمانده در برجام نتوانسته‌اند به تعهداتشان عمل کنند، ایران براساس بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام، اقدام به متعادل‌سازی تعهداتش براساس اقدامات طرف مقابل کرد و در سه مرحله تعهداتش در برجام را کاهش داده است.
وی اجرای گام سوم کاهش تعهدات برجامی را مهم دانست و خاطرنشان کرد: گام سوم کاهش تعهدات هسته‌ای که مربوط به انجام اقداماتی در حوزه تحقیق و توسعه بود، از دو اقدام قبلی از اهمیت بیشتری برخوردار است زیرا به صنعت هسته‌ای ایران سرعت بیشتری می‌دهد و در این چارچوب نیز اعلام کرده در صورت تداوم روند موجود، گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای را با قاطعیت بیشتری برخواهد داشت.
سفیرپیشین ایران در نروژ و مجارستان با تاکید بر اینکه خدشه‌های وارد شده به توافق هسته‌ای از یکسو و کاهش تعهدات از سوی دیگر، موجب شده تا پیچ و مهره‌های برجام شل شود، ابراز داشت: اروپا با وجود آنکه نتوانسته بود منافع اقتصادی ایران را تامین کند، تا به امروز بر اجرای برجام تاکید کرده و از ایران حمایت سیاسی کرده است. دلیل این حمایت نیز آن بوده که براساس گزارش‌های متعدد و پی در پی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران به تمامی تعهداتش پایبند بوده است.
استراتژی دو سویه اروپا برای حفظ برجام
فرجی‌راد افزود: در گزارش اخیر آژانس شاهد بودیم این نهاد تائید کرد که ایران برخی از تعهداتی که در برجام برعهده داشته، همان گونه که اعلام کرده بود انجام نداده و کاهش داده است و به همین خاطر، اروپا احساس می‌کند در صورت تداوم همین روند و ادامه یافتن کاهش تعهدات از سوی ایران دیگر برجامی در کار نخواهد بود.
وی با بیان اینکه با اجرای روند کاهشی تعهدات هسته‌ای از ایران، اروپایی‌ها بر تلاش‌هایشان را برای حفظ آن افزوده‌اند، عنوان کرد: با وجود افزایش تلاش‌ها، این اقدامات هنوز منجر به نتیجه خاصی که منافع ایران را تامین کرده یا ایران را قانع کند تعهدات برجامی‌اش را کاهش ندهد منجر نشده است. از سوی دیگر، اختلافاتی در میان تروئیکای اروپایی درباره ایران به وجود آمده است که این شکاف را در صحبت‌های میان بوریس جانسون از یکسو و امانوئل مکرون و آنگلا مرکل از سوی دیگر شاهد هستیم.
این کارشناس مسائل اروپا با بیان اینکه اروپایی‌ها برای حفظ برجام استراتژی دو سویه‌ای را آغاز کرده‌اند، یادآور شد: آنها از یکسو با تهدید ایران مبنی بر خروج از برجام می‌خواهند به نحوی مانع از اجرای گام چهارم کاهش تعهدات هسته‌ای از سوی ایران شوند و از سوی دیگر، می‌خواهند در رایزنی با ترامپ، وی را متقاعد به توقف تحریم‌ها علیه ایران کنند تا این گونه، هم ایران به تمامی تعهدات در برجام عمل کند و هم مذاکرات میان ایران و آمریکا آغاز شود.
بستر شکل‌گیری ۱+۵ فراهم شده است
فرجی‌راد با تاکید بر اینکه تلاش اروپایی‌ها برای دیدار میان روحانی و ترامپ در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل متحد در همین راستا انجام شد، بیان کرد: اتحادیه اروپا بر این باور است که در پی ملاقات روحانی و ترامپ، آمریکا اجرای بخشی از تحریم‌ها علیه ایران را متوقف کرده و تهران می‌تواند نفت خود را بفروشد اما معتقد است که امتیاز دیدار روسای جمهور ایران و آمریکا را نه به صورت نسیه بلکه به صورت نقدی و اعلام لغو تحریم‌ها از سوی ترامپ به طرف مقابل می‌دهد.
وی اضافه کرد: روایتی که نشریه نیویورکر و همچنین روزنامه نیویورک تایمز از آمدن مکرون به محل اقامت رئیس‌جمهوری در نیویورک ارائه کردند، در این چارچوب بود و نشان داد که اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها تا چه اندازه مشتاق انجام گفت‌وگو با ایران هستند.
این دیپلمات سابق کشورمان به اشاره به سخنان رئیس‌جمهوری پیش از عزیمت به ارمنستان گفت: به نظر می‌رسد با وجود عدم دیدار روحانی با ترامپ، بستری فراهم شده که نشست‌های ایران با گروه ۱+۴ به ۱+۵ تبدیل شود و پمپئو نیز بتواند در جلسه وزرای امور خارجه شرکت کند. این مسئله سنگ محکی خوبی است که نشان می‌دهد آمریکایی‌ها تا چه اندازه متمایل به گفت‌وگو با ایران هستند.
برجام نشان داد اروپا به آمریکا وابسته است
فرجی‌راد در پاسخ به این سوال که خروج احتمالی اروپا از برجام منجر به کاهش اعتبار اتحادیه اروپا در معادلات بین‌المللی نخواهد شد؟ اظهار داشت: مسئله برجام و ناتوانی اروپا در تامین منافع ایران در پی خروج آمریکا نشان داد که آنها به شدت به آمریکا وابسته هستند حتی اگر فردی مانند ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحده باشد و اروپایی‌ها از وی نفرت داشته باشند.
وی با بیان اینکه برجام نشان داد که اروپا بدون آمریکا قادر به انجام کار شاخصی نیست، تصریح کرد: دلیل این ناتوانی آن است که اروپا هرچند خواهان حفظ برجام است ولی خواهان ایجاد درگیری و جبهه‌ای جدید از اختلافات با ترامپ نیست. از یکسو، صنایع و موسسات پولی و مالی اروپا به شدت وابسته به آمریکا هستند و از سوی دیگر، آمریکا به شدت تهدید کرده است هر شرکتی که با ایران همکاری کند، چه دوست و متحد و چه دشمن را تحریم خواهد کرد.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با تاکید بر اینکه اروپایی‌ها رابطه خوبی با ترامپ ندارند و امیدوار به رفتن وی هستند اما نمی‌خواهند با او هم درگیر شوند، خاطرنشان کرد: افزایش شکاف‌ها در درون اتحادیه اروپا و برگزیت هم برای آنها تبدیل به مسئله‌ای لاینحل شده و آمریکا هم به تلاش‌هایش برای جدایی کشورهای اروپایی از اتحادیه اروپا و در نتیجه نابودی این اتحادیه افزوده است.
اروپا نمی‌خواهد به درگیری‌هایش با آمریکا بیفزاید
فرجی‌راد ادامه داد: این شرایط در حالی است که اقتصاد اروپا با مشکلاتی روبه‌رو شده و آلمان به همراه بزرگترین قدرت اقتصادی اتحادیه، اقتصادش با رکورد همراه شده در حالی که در اوج بحران مالی غرب، آلمانی‌ها به رکورد دچار نشده بودند. بنابراین به خاطر این شرایط، آنها نمی‌خواهند به درگیری‌هایشان با آمریکا بیفزایند.
وی با یادآوری برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ ابراز داشت: من فکر می‌کنم اروپایی‌ها بیش از هر چیز منتظر برگزاری انتخابات ریاست جمهوری سال آینده در آمریکا هستند و امیدوارند ترامپ در این انتخابات شکست بخورد و فرد دیگری جایگزین شود. در این چارچوب، آنها اگر از برجام هم خارج شوند، روند خروج‌شان سریع نخواهد بود و اینطور نیست که فردای خروج، پرونده ایران در شورای امنیت مطرح شود.