رئیس‌جمهوری هفته گذشته برای سخنرانی در اجلاس سران اتحادیه اقتصادی اوراسیا و به دعوت رسمی نخست وزیر ارمنستان، به ایروان سفر کرد؛ در این سفر اعلام شد که ایران به عضویت اتحادیه اقتصادی اوراسیا در می‌آید. تصمیمی که به گفته وزیر نیرو، از پنجم آبان ماه امسال عملیاتی خواهد شد.
عضویت در اتحادیه اقتصادی اوراسیا احتمالا بیش از همه به مذاق تاجران و فعالان اقتصادی‌ای خوش می‌آید که از هر فرصتی برای افزایش تجارت خود استفاده می‌کنند. حالا کاهش تعرفه اقلام تعیین‌شده توسط دو طرف و حتی صفر شدن تعرفه برخی دیگر از کالاها، زمینه خوبی برای این گروه از افراد به دست داده است.
مهم‌ترین اقلامی که اوراسیا به ایران امتیاز کاهش یا حذف تعرفه داده، عبارتند از: محصولات کشاورزی، محصولات صنایع غذایی،فراورده‌های گوشتی و ماهی‌ها، محصولات معدنی و سوخت‌ها و روغن‌های معدنی، محصولات شیمیایی و دارویی، مواد از کائوچو، منسوجات و پوشاک، فرش و سایر کفپوش‌ها از مواد نسجی،محصولات از سنگ و گچ و سرامیک، شیشه و مصنوعات شیشه‌ای، سنگ‌ها و فلزات گرانبها، مصنوعات از چدن و آهن و فولاد، مس و مصنوعات مسی، ماشین آلات و وسایل مکانیکی، ماشین آلات و دستگاه‌های برقی و نهایتا اجزا و قطعات وسایل نقلیه.
یعنی تجار و بازرگان ایرانی می‌توانند این محصولات را که تعداد آنها به گفته وزیر نیرو بیش از ۵۰۰ مورد اعلام شده، با تعرفه‌های تخفیف‌خورده یا حتی تعرفه صفر به کشورهای عضو اوراسیا صادر کنند.
از طرف دیگر هم برای صادرات بیش از ۳۰۰ قلم از کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا به ایران مزایای مشابه در نظر گرفته شده که گروه‌های کالایی این اقلام عبارتند از گوشت و احشای خوراکی، ماهی‌ها و سایر آبزیان، محصولات کشاورزی و لبنی، محصولات صنایع شیمیایی و وصنایع وابسته، مواد پلاستیکی و اشیا ساخته شده از این مواد، چوب و اشیا چوبی، خمیر چوب و کاغذ و مقوا، مواد نسجی و مصنوعات از این مواد، زیورآلات از فلزات گرانبها، فلزات معمولی و مصنوعات آنها، ماشین آلات و وسایل مکانیکی ، وسایل نقلیه هوایی و زمینی و دستگاه‌های اپتیک و عکاسی.
بنابراین تفاهم‌نامه، ایران قرار است عضو اتحادیه‌ای با جمعیت ۱۸۳ میلیون نفری و تولید ناخالص داخلی ۴.۷ تریلیون دلاری بشود.
آمار و ارقام مرکز تجارت جهانی نشان می‌دهد که کفه واردات ایران از اوراسیا در طول پنج سال گذشته همواره سنگین‌تر از کفه صادرات آن بوده است، با این حال واردات ایران از اوراسیا در سال ۲۰۱۸ با کاهش نسبی مواجه می‌شود که دلیل آن احتمالا به سیاست‌های ممنوعیت وارداتی ایران باز می‌گردد. در نهایت رقم واردات ایران از اورسیا به ایران که در سال ۲۰۱۶ به بیشترین اندازه خود یعنی دو میلیارد و۵۴۶ میلیون دلار رسیده بود، در سال ۲۰۱۸ به یک میلیارد و ۷۷۵ میلیون دلار سقوط می‌کند.
در سوی دیگر حجم صادرات ایران به اوراسیا از سال ۲۰۱۳ تا سال ۲۰۱۸ روند رو به رشد داشته و از حدود ۷۲۸ میلیون دلار به ۹۱۸ میلیون دلار رسیده است. بنابر این می‌بینیم که در سال ۲۰۱۸، ایران توانسته تنها ۹۱۸ میلیون دلار به اوراسیا صادر کند، اما در همین زمان چیزی حدود یک میلیارد و ۷۷۵ میلیون دلار از این کشورها واردات داشته است؛ یعنی واردات ایران از اورسیا حدود دو برابر بیشتر از صادرات به آن بوده است.
اوراسیا در سال ۲۰۱۸ چیزی حدود ۳۱۸.۵ میلیارد دلار از جهان واردات داشته و تنها ۹۱۸ میلیون دلار از آن مربوط به ایران بوده است؛ این یعنی پتانسیل‌های بیشتری برای افزایش صادرات به کشورهای اوراسیا وجود دارد و قرارداد جدید ایران و این اتحادیه می‌تواند نقطه آغازی برای افزایش تدریجی صادرات ایران باشد.
تاکنون اقلام صادراتی ایران به اوراسیا شامل پسته، کیوی، سایر نفت‌های گازی، کشمش، خیار و خیارشور، خرما، داروها، سیمان‌های هیدرولیک، مس تصفیه شده، متانول و کلم می‌شدند.
از سوی دیگر ایران از اوراسیا اقلامی همچون جو، ذرت دامی، روغن خام، آهن آلات با ضخامت کمتر از ۳ میلیمتر، چوب اره شده کاج، کاغذ روزنامه به شکل رول یا ورق وارد می‌کند.
حجم کلی تجارت اوراسیا با ایران اگرچه در این سال‌ها دچار فراز و نشیب بوده و حتی رقم سه میلیارد دلاری تجارت را هم به چشم دیده است، اما در مجموع توانسته با میانگین حدود دو میلیارد دلاری به کار خود ادامه دهد و در سال ۲۰۱۸ به رقم دو میلیارد و ۶۹۳ میلیون دلار دست یابد. در حالیکه اوراسیا در سال ۲۰۱۸ توانسته به میزان ۸۶۶ میلیارد دلار با جهان تجارت داشته باشد.
حالا گوی و میدان برای نقش‌آفرینی فعالان بخش خصوصی آماده است تا از فرصت بوجود آمده نهایت استفاده را برای افزایش صادرات خود داشته باشند.