به گزارش ایرنا احمد محمود یا همان احمد اعطا در بررسی تاریخ بیست ساله ادبیات داستانی ایران از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۷۷ به عنوان برترین داستان نویس و رمان پرداز بیست سال ادبیات داستانی در جامعه ادبی ایران شناخته می‌شود و هنوز هم باگذشت چندین سال از نبود این داستان نویس جنوبی بر تعداد علاقه‌مندانش افزوده می‌شود.
این نویسنده نسل دوم انقلاب صداقت و روراستی با مخاطب را پیش از هر چیزی سرلوحه نوشته هایش کرده است، فرقی نمی‌کند محمود کجا زندگی می‌کرد او هر جا که بود جنوبی می‌نوشت و تجربه زیستی‌اش در جنوب را چون کوله باری با خود به این سو و آن سو می‌برد.
عامه پسند و نخبه گرا
یک داستان نویس و مدرس داستان نویسی در این باره اظهار داشت: احمد محمود را می توان یکی از بزرگترین رمان نویسان دهه ۵۰ نام برد، اگر سنت رمان نویسی از ابتدای دهه ۱۰ در نظر بگیریم که "تهران مخوف" به عنوان پایه گذار سنت رئالیستی آن را شروع کرده و با "شوهر آهو خانم" از دهه چهل شکل گرفته است اما بلوغ یافته این سنت را می توان در آثار احمد محمود در دهه ۵۰ دید.
آرش آذرپناه گفت: احمد محمود درواقع کاری را که "تهران مخوف" شروع می کند و "شوهر آهو خانم" نمی تواند تمام کند را در رمان "همسایه ها" تمام می کند رمانی که آمیزه ای از رمان اجتماعی، سیاسی، عاشقانه و در عین حال رئالیستی است.
این داستان نویس ادامه داد: ویژگی که باعث شده احمد محمود بیشتر دیده شود حرکت او بر روی لبه تیغ بود یعنی نه به سمت رمان عامه پسند می غلطد و نه یک رمان نخبه گرا می سازد بلکه روی لبه ای حرکت می کند که هر ۲ طیف خواننده را جذب خود می کند.
وی افزود: مثلا وقتی من رمان "همسایه ها" را می خوانم از آن لذت می برم و وقتی مادر بزرگم هم با سطح متوسطی از ادبیات این رمان را می خواند همان قدر لذت می برد.
آذرپناه با اشاره به اینکه ادبیات احمد محمود جایگاه جهانی نیز دارد گفت: از آثار او به انگلیسی و روسی ترجمه شده است ولی در مجموع اگر بررسی کنیم می بینیم ادبیات ایران جز خیام، مولانا، سعدی، حافظ و ...جایگاهی در جهان ندارند و کسانی که اعلام می کنند آثارشان به چندین زبان ترجمه شده است واقعیت ندارد احتمالا لابی دارند که کتاب را فقط در چندین نسخه معدود به چاپ رسانده اند.
وی تاکید کرد: ادبیات ایران خاصیت رفتن به آنسوی آبها را دارد ولی فعلا نتوانسته خودش را به جهان ارایه دهد چرا که ما ازجایگاه جهانی جدا هستیم و هنوز به قانون کپی رایت که تمام جهان آن را رعایت می کنند نپیوسته ایم.
این مدرس داستان نویسی بیان کرد: بسیاری از رمان های فارسی دست کمی از آثاری که ترجمه می شوند ندارند اما نمیتوان انتظار داشت ادبیات ما جهانی شود و حتی الان شاهد هستیم کشورهایی که ادبیات آن ها جهانی نبوده دارند از ما جلو می زنند.
ادبیات داستانی ایران باید به احمد محمود برگردد
یک نویسنده و منتقد ادبی بیان کرد: احمد محمود را می توان نویسنده بزرگ جهانی نامید، من نزدیک ۵۰ سال پیش با احمد محمود آشنا شدم و با قاطعیت از لحاظ نگاه ادبی به محمود می توانم بگویم او قطعا بسیار بزرگتر از همه نویسندگان ایران بود.
قاسم آهنین جان ادامه داد: ما نمی توانیم بگوییم جایگاه احمد محمود مثل ذبیح الله منصوری است چراکه احمد محمود در هر ۲ دیدگاه چه آنان که دیدگاه خاص، دقیق، حرفه ای و خیلی مدرن به ادبیات دارند و چه آنان که مخاطب عام ادبیات هستند پذیرفته می شود که این ویژگی به راحتی نصیب هر کسی نمی شود.
وی افزود: بزرگ علوی، صادق چوبک، محمود دولت آبادی، گلشیری نویسندگان خوبی بودند اما این موقعیت پذیرفته شدن از سوی ۲ دیدگاه مذکور را هیچکدام کسب نکردند، به عنوان مثال مخاطبان گلشیری کسانی هستند که ادبیات را تخصصی دنبال می کنند ولی احمد محمود آنقدر آگاه بود که میدانست که در ادبیات داستانی حتما باید روایت کند و در روایت که کار بسیار دشواری است مهارت داشت.
این نویسنده تاکید کرد: روایت کاری است که داستا یوسکی می کرد و هنوز هم داستا یوسکی بزرگترین رمان نویس جهان است.
وی گفت: ادبیات داستانی در ایران راهی ندارد مگر اینکه به احمد محمود برگردد من تنها کسی را که می توانم هم قد احمد محمود بدانم افرادی مانند صادق هدایت، ابراهیم گلستان و بهرام صادقی است.
"عرق ریزان روح" راز محمود در ادبیات
یک داستان نویس دیگر نیز بیان کرد: احمد محمود، چهره شاخص و نماینده شایسته و بزرگ ادبیات جنوب است تجربه زیستی احمد محمود و واقع گرای منحصر به فرد او در نوشته هایش به حق او را نماینده ادبیات مکتوب جنوب گردانیده است.
قباد آذرآیین توضیح داد: اینکه آیا سبک داستانی احمد محمود توانسته است جهانی شود، متاسفانه به دلیل ارتباط ناکافی ادبیات داستانی ما با جهان و نداشتن عضویت ما در کپی رایت جواب مشخصی ندارد.
وی بیان کرد: قدرت قلم، تجربه های زیسته، شناخت دقیق و، "عرق ریزان روح" راز بزرگی احمدمحمود و دلیل متمایز شدن او نسبت به هم عصرانش است.
نگاهی گذرا به کارنامه ادبی احمد محمود
احمد محمود فعالیت ادبی خود را با نگارش چند داستان در سال‌های ۱۳۳۳ تا ۱۳۳۶ در مجله‌های تهران آغاز می‌کند و این داستان‌ها را با هزینه شخصی در مجموعه ای به نام "مول" چاپ می‌کند.
سال ۱۳۳۹ کتاب "دریا هنوز آرام است" به چاپ می رسد و مجموعه داستان "بیهودگی" در سال ۱۳۴۱به هزینه خودش در چاپخانه امیرکبیر اهواز چاپ می شود.
"زائری زیر باران" در سال ۱۳۴۶ به چاپ می رسد و مجموعه "پسرک بومی و غریبه‌ها" در سال ۱۳۵۰ منتشر می شود و احمد محمود را به عنوان یکی از داستان‌نویسان موفق به جامعه می‌شناساند.
رمان "همسایه‌ها" در سال ۱۳۴۵ در اهواز نوشته می شود که به علت اوضاع سیاسی آن روزگار و عدم پذیرش انتشارات آن به علت بی نام و نشان بودن نویسنده اش، مجال چاپ نمی یابد، محمود بخش هایی از این رمان را در مجله های فردوسی، پیام نوین و جنگ جنوب چاپ می‌کند.
سال ۱۳۵۲رمان "همسایه ها" را بازنویسی می کند و این کتاب در سال ۱۳۵۳ چاپ می شود اما پس از توزیع، توقیف می‌شود این رمان در ابتدای انقلاب و با توجه به باز شدن نسبی فضای سیاسی دوباره چاپ می شود و با استقبال فراوان مخاطبان همراه می گردد و. مجدداً ممنوع می‌شود رمان "همسایه‌ها" در واقع جنجالی‌ترین رمان احمد محمود که در سال ۱۹۸۳ به روسی ترجمه شد و در مسکو به چاپ رسید.
رمان "داستان یک شهر" در سال ۱۳۶۰از طرف انتشارات امیرکبیر به چاپ می رسد و چند ماه بعد توسط نشر نو تجدید چاپ می شود و پس از آن مجوز چاپ نمی یابد، رمان "زمین سوخته" در سال ۱۳۶۱ از سوی نشرنو چاپ می شود و یک ماه بعد تجدید چاپ می‌شود.
مجموعه داستان های "دیدار" در سال ۱۳۶۹، "قصه آشنا" در سال ۱۳۷۰ و "از مسافر تا تب خال" در سال ۱۳۷۱ و رمان سه جلدی "مدار صفر درجه" در سال ۱۳۷۲ و رمان ۲ جلدی "درخت انجیر معابد" در سال ۱۳۸۰ آثار بعدی این نویسنده به شمار می‌آیند، داستان بلند "بازگشت" از مجموعه "دیدار" نیز به زبان آلمانی ترجمه شده است.
۷۱۶۴/۶۰۶۸
عاطفه جوادی