به گزارش روزنامه نیویورک تایمز، «سیراک آسفاو» (Sirak Asfaw) یک کارمند دولتی در هلند که در اتیوپی متولد شده، در سال ۱۹۹۸ متوجه شیئی براق در چمدان میهمانش شد که در منزل وی اقامت داشت.
وی چمدان را باز کرد و در کمال تعجب، به تاجی زرکوب و درخشنده در آن برخورد.
آسفاو که در سال های ۱۹۷۰ در هلند پناهنده سیاسی شد، گفت: نمی توانستم باور کنم. احساس خیانت می کردم. از منزل من برای قاچاق میراث فرهنگی اتیوپی استفاده می شد.
وی افزود: می دانستم که این تاج، ربطی به تاریخ و پادشاهی اتیوپی دارد و این خوب نیست.
آسفاو گفت که از بیم مظنون شدن مقام های اتیوپی به شراکت وی در این جرم، نمی توانسته تاج را به اتیوپی تحویل دهد و از سویی می ترسید که تاج دوباره ربوده شود.
وی همچنین نمی خواست تاج را به مقام های هلندی تحویل دهد، زیرا نگران بود که موزه ای در این کشور، تاج را برای همیشه نگهدارد و به اتیوپی پس ندهد.
از اینرو، تاج را برداشت و به مدت ۲۱ سال در منزلش مخفی کرد. سال گذشته پس از روی کار آمدن «آبی احمد» (Abiy Ahmed) نخست وزیر جدید در اتیوپی، تصمیم به بازگرداندن تاج به اتیوپی گرفت.
کارمند دولت هلند با یک بازپرس جرایم هنری در این کشور تماس گرفت و تاج را در یک مرکز هنری با امنیت بالا در هلند امانت گذاشت و پلیس این کشور را مطلع کرد.
«تون فن ویجک» (Toon van Wijk) سخنگوی وزارت امور خارجه هلند با ارسال ایمیلی به روزنامه نیویورک تایمز اعلام کرد که مقام های هلندی در حال بررسی موضوع هستند و باید اصل بودن این تاج با کمک مقام های اتیوپایی مشخص شود.
وی افزود: به محض تکمیل شدن تحقیقات، گام های بعدی برداشته می شود.
در همین حال، «آبی ولدو هاگوس» (Abay Weldu Hagos) سفیر اتیوپی در هلند گفت که رایزنی ها با وزارت فرهنگ و گردشگری اتیوپی برای بازگرداندن این اثر باستانی به اتیوپی جریان دارد.
«جاکوپو جنیسکی» (Jacopo Gnisci) کارشناس محقق در دانشگاه آکسفورد که متخصص آثار هنری اتیوپی است، تاج را در آمستردام مورد آزمایش قرار داد و اصل بودن آن را تائید کرد.
به گفته وی، این تاجی بوده که در مراسم مسیحیان ارتودوکس مورد استفاده قرار می گرفت و احتمالا در سال های ۱۹۹۰ از کلیسایی سرقت شده است.
وی همچنین قیمت این تاج را بین ۴۰ هزار تا ۵۰ هزا یورو معادل تقریبی ۴۴ هزار تا ۵۵ هزار دلار تخمین زد.
کشف این اثر باستانی در زمانی رسانه ای شده که بحث و جدل ها در مورد بازگرداندن آثار باستانی و هنری آفریقا به کشورهای مبدا افزایش یافته است.
«امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه در سال ۲۰۱۷ وعده داد بازگرداندن آثار هنری آفریقا به کشورهای مبدا ظرف پنج سال آینده را در اولویت کاری اش قرار دهد.
گزارشی که به سفارش مکرون تهیه و در سال ۲۰۱۸ منتشر شد، پس دادن برخی آثار از موزه های فرانسوی را مورد توجه قرار داد. اما به گفته «باربارا پلانکن‌اشتاینر» (Barbara Plankensteiner) نمایشگاه گردان سابق هنرهای آفریقایی در گالری هنر دانشگاه «ییل»، از آن زمان به بعد هیچ اتفاق بیشتری روی نداده است.
وی افزود: با این حال، ذهنیت مردم و تصمیم گیران سیاسی اکنون در مقایسه با پنج سال گذشته، نسبت به بازگرداندن این آثار بازتر شده است.
براساس این گزارش، مقام های اتیوپیایی همچنین با موزه «ویکتوریا و آلبرت» لندن در حال رایزنی هستند تا آثار باستانی اتیوپی مربوط به سده نوزدهم را از این موزه پس بگیرند.
«تریسترام هانت» (Tristram Hunt) مدیر این موزه اعلام کرد که مسئولان موزه در حال مذاکره با مقام های اتیوپی هستند تا این آثار را برای نمایش در نمایشگاهی در آدیس آبابا، به اتیوپی قرض دهند.
چند ماه پیش نیز موزه ارتش ملی لندن در پی درخواست آدیس آبابا، دو طره گیسوی امپراطور سده نوزدهم اتیوپی را به این کشور بازگرداند.
امپراطور اتیوپی در پی شکست به نظامیان بریتانیا، خود را کشت و قلعه اش مورد تصاحب و غارت قرار گرفت.
شاهزاده «آلمایهو» پسر امپراطور نیز به بریتانیا منتقل شد و در سال ۱۸۷۹ در سن ۱۸ سالگی درگذشت. موزه ملی ارتش بریتانیا اعلام کرد که طره گیسوی امپراطور اتیوپی در سال ۱۹۵۹ از سوی اقوام هنرمندی که نقاشی امپراطور را در بستر مرگش کشیده بود، به این موزه اهدا شد.
موزه‌های سراسر بریتانیا به تازگی برای بازگرداندن آثار باستانی و تاریخی به کشورهای مبدا، تحت فشار قرار گرفته‌اند.
جمجمه های انسان نئاندرتال و فسیل موجودی که به نام «چارلز داروین» نامگذاری شده، جزو اقلامی است که درخواست بازگرداندن آن از موزه های بریتانیا صادر شده است.
براساس ارزیابی کارشناسان، ۹۰ درصد از آثار هنری آفریقا در خارج از این قاره نگهداری می شود که این آثار شامل مجسمه ها، تخت های پادشاهی و نسخ خطی است.
آثار باستانی زیادی در موزه‌های بسیاری در سراسر جهان از جمله موزه بریتانیا، موزه‌های دولتی برلین، موزه‌های ملی فرانسه و موزه هنر متروپولیتن نیویورک، نگهداری می شود.
نگهداری تعداد زیادی جمجمه، اسکلت، قطعات استخوانی و سرهای محافظت شده بومیان در موسسات غربی، حاصل یکه‌تازی غربیان در دوره استعماری است.