پاییز که به نیمه برسد بیست و ششمین جشنواره بین المللی تئاتر کودک و نوجوان در کهن شهر همدان آغاز می شود و همین بهترین بهانه بود تا باید و نبایدهای این هنر نمایشی را با "حسن دولت آبادی" به گفت و گو بنشینیم.
او از دانش آموختگان و مدرسان تئاتر کشور است و تولید بیش از ۳۰ نمایش نامه از جمله مجموعه "نمایش نامه های آسان" را در کارنامه هنری خود دارد.
این نمایشنامه نویس نامدار، تئاتر همدان را به دوری از روزمرگی و حرکت در مسیر کیفیت بخشی سفارش کرد و خلاقیت و نوآوری را عنصر پیش نیاز برای کیفی و غنی سازی تئاتر دانست.
ایرنا: چگونه باید در تئاتر نوآوری و خلاقیت ایجاد کرد؟
دولت آبادی: برای تولید نمایشنامه های خلاق و نوآور در درجه نخست به نویسندگانی صاحب ایده و نظر نیاز داریم به عبارتی تا شخصی دیدگاه های خاص خود را نداشته باشد، قادر به نوآوری نیست.
مثلا "ماه پیشونی" را شخصی در برهه ای از زمان بنابر نیازی که احساس می کرده نوشته و یک "دیو" درون قصه قرار داده که نماد مرد است و ژولیده و بداخلاق؛ و به زن توصیه می کند اگر خوش اخلاق باشی ماه خانه همسرت می شوی.
اما قصه ماه پیشونی و ده ها و صدها داستان اینچنینی امروز چه کاربردی دارد؟ این قصه ها و افسانه ها باید با نوآوری و خلاقیت تبدیل به موضوع روز و جامعه کنونی شود و برای اینکار به شدت نیازمند شناخت عارضه و دردهای جامعه هستیم.
پس علاوه بر اینکه نمایش نامه نویسان باید صاحب دیدگاه و نظر باشند، جامعه شناسان خوبی هم باید باشند.
ایرنا: جامعه امروزی نیازمند چه نوع تئاتری است؟
دولت آبادی: دادگاه های ما پر از طلاق است، امروز نداشتن تفاهم و بی حوصلگی زوج های جوانان موجب شده با کوچکترین اختلافی کارشان به جدایی بکشد.
تئاتر باید به اینگونه مسائل و مشکلات بپردازد و برای این مهم نیازمند کسب آگاهی همه جانبه و روانشناسی هستیم تا با یک تئاتر خلاق و آموزنده بسیاری از دردها را به زبان هنر درمان کرد.
پس به پیش نیازهای یک اثر خلاق و نوآور باید جامعه شناسی و روانشناسی را هم اضافه کنیم.
ایرنا: آیا عنصر خلاقیت در آثار هنری مخصوص کودک دیده می شود؟
دولت آبادی: در انیمیشن "شیرشاه" هملت را می بینیم، هملت یک تراژدی تلخ و خونبار است که مناسب کودکان نیست، اما آنقدر تغییرات اساسی و بنیادین با تکیه بر دانش روانشناسی و جامعه شناسی کودک به روی این داستان صورت گرفته که تمام تلخی را حذف و تبدیل به اثری مناسب کودک کرده است.
در پایان این انیمیشن، هملت به جای کشته شدن با شیرماده جوان ازدواج کرده و صاحب فرزند می شوند.
پس برای اقتباس از آثار گذشته نیازمند بازنگری و تغییرات اساسی بر پایه علمی هستیم به ویژه در زمینه تولید آثار کودک که با تغییراتی می توان یک شاهکار خلاقانه با نگاهی نو برای فرزندان ایران زمین ساخت.
در نتیجه آثار هنری ویژه کودک و نوجوان بیشتر از دیگر سنین به عنصر خلاقیت و نوآوری محتاج است اما این، کار هر کسی نیست!
ایرنا: توصیه شما به فعالان عرصه تئاتر کودک چیست؟
دولت آبادی: نویسندگان، کارگردانان و بازیگران نباید فقط به اجرا فکر کنند، چون تئاتر هنری چند وجهی است که چندین هنر به آن وصل شده و جداشدنی نیست.
همه دست اندرکاران تئاتر باید به این هنرها مسلط باشند و دست کم آگاهی داشته باشند تا یک اثر ماندگار و اثرگذار به روی صحنه ببرند.
نقد و بررسی ها را بخوانند و نظر بدهند و اگر اثری از یک نویسنده می خوانند دیگر آثارش را هم مطالعه کنند. همین نکات به نمایش نامه نویسان کمک می کند تا صاحب دیدگاه و نظر شوند و گل خلاقیت و نوآوری در وجودشان بشکفد.
همه باید تئاتر کودک را جدی بگیرند و نه تنها فعالان هنرهای نمایشی بلکه تصمیم گیران و سیاست مداران کشور نیز برای تربیت خوب فرزندان این مرز و بوم باید وقت و هزینه در نظر بگیرند و به این مهم قانع شوند که مملکت از کودکی ساخته می شود و از کانون پرورش فکری.
نباید تئاتر کودک را یک کار دَم دستی بدانیم؛ روی سخنم با همه تئاتری هاست. تئاتر نباید بدآموزی داشته باشد، فقط سرگرم کننده بوده و یا کودکان را بترساند؛ اینها همه جرم است و هشدار می دهم هیچ کسی بدون دانش و آگاهی وارد عرصه تئاتر کودک نشود.
ایرنا: همدان هر سال میزبان جشنواره بین المللی تئاتر کودک و نوجوان است، آیا گروه های نمایشی از این فرصت به خوبی بهره برداری کرده اند؟
دولت آبادی: جشنواره بین المللی تئاتر کودک و نوجوان برای همدان یک فرصت طلایی است تا خانواده ها و هنرمندان بیشترین بهره را برای پرورش خلاقیت کودکان و ارتقای تئاتر ببرند.
مردم هر سال استقبال خوبی از این رویداد بزرگ می کنند که تحسین برانگیز است اما تئاتر همدان هنوز جا برای بزرگ شدن دارد و نباید از حرکت بایستد.
حضور گروه های تئاتر خارجی در جشنواره فرصتی برای آموختن به حساب می آید و تئاتر همدان نباید به چشم رقیب به آنها بنگرد بلکه باید ببیند و بیاموزد.
اگر جشنواره در این شهر برگزار می شود گروه های تئاتری بومی نباید به دنبال سهم ویژه از آن باشند، بلکه باید تلاش کنند با آثار خارجی و ایرانی مقایسه و انتخاب شوند.
تئاتر همدان از نظر کمی رشد خوبی داشته اما با افزایش کیفیت می تواند رشد کرده و بیشتر و بهتر دیده شود.
گفت و گو از: زهرا زارعی
۷۵۲۷/۲۰۹۰