در گزیده ای از گزارش روزنامه ایران،آمده است: #حق الناس، یکی از هشتگ‌هایی است که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بارها در اطلاع‌رسانی‌های خود درباره فسادها یا بازگرداندن حقوق مردم به آنها، از آن استفاده کرده است. حالا اما این هشتگ وارد فاز جدیدی شده و جهرمی در قالب این هشتگ و چند هشتگ دیگر بر موضوع خدمات ارزش افزوده(VAS) تمرکز کرده است.
وزیر ارتباطات معتقد است خدمات ارزش افزوده، گردش مالی ۲ هزار و ۶۰۰میلیارد تومانی سالانه دارد که بخش عمده‌ای از آن ناصواب است و حتماً تبعات گسترده ای دارد. از نگاه وی این پول، غیرشفاف است و ممکن است در جاهای ناصواب و حتی در برخی موضوعات سیاسی ازجمله انتخابات هم مورد استفاده قرار بگیرد. این اظهار نظر جهرمی، بازتاب‌های بسیاری در فضای مجازی داشت و در پاره‌ای موارد حتی نمایندگان اصولگرا نیز با وزیر همراهی و از آن به‌عنوان قمار یاد کردند. در این گزارش سعی داریم با نگاه تحلیلی به این موضوع بپردازیم.
کاربران و ماجرای پول کثیف
اصطلاح پول کثیف با نام انتخابات عجین شده و یکی از نسخه های متداول آن نیز استفاده برخی سازمان‌ها از سرویس ارزش افزوده است. این موضوع تاکنون علاوه بر وزیر ارتباطات مورد توجه سایر مقامات بلندپایه کشور نیز قرار گرفته است تا جایی که پیش از این رحمانی فضلی وزیر کشور نیز درمورد ورود پول‌های کثیف برای مخارج انتخابات هشدار داده و یادآور شده بود که «اگر گزارش‌های مستندی در این خصوص داشته باشیم حتماً جمع‌بندی می‌کنیم و به قوه قضائیه ارائه می‌دهیم.»
گفتنی است یکی از موارد عینی خدمات ارزش افزوده، جدا از پیامک‌هایی که با اهداف مختلف ازجمله سرگرمی و افزایش اطلاعات عمومی جامعه برای کاربران استفاده می‌شد و البته کاربران هزینه آن را می‌پرداختند، استفاده مکرر صداوسیما از ستاره مربع‌هایی بود که سرانجام واکنش شدید مراجع تقلید را به‌همراه داشت تا آنجا که مراجع این کار را مصداق قمار دانستند.
به هرحال با افشاگری وزیر ارتباطات، بازار اظهارنظر در شبکه‌های اجتماعی داغ شد تا آنجا که برخی کاربران با سلسله توئیت‌هایی عنوان کردند افراد خاصی پشت جریان ارزش افزوده قرار دارند. یکی از این کاربران سلسله توئیت‌هایی پیرامون کلاهبرداری از طریق ارزش افزوده دارد و در یکی از توئیت‌هایش اشاره کرد یکی از کسانی که توسط این مجموعه‌ها حمایت شده، فرزند مدیرعامل برکنار شده یکی از اپراتورهااست. این فرد درآمد نجومی در این زمینه داشته و به یکی از غول‌های این صنعت تبدیل شده است.
وی در توئیت‌های دیگر خود به‌نام افرادی دیگر اشاره کرده و یادآور شده است این افرد پشت پرده جریان ارزش افزوده فعالیت دارند.
مضمون یکی دیگر از توئیت‌ها هم علیه مهرداد بذرپاش بود، اما او با انتشار پستی در صفحه شخصی خود با تکذیب هرگونه ارتباط با شرکت‌های خدمات ارزش افزوده، نوشت: اخیراً رسانه‌ها و کانال‌های منتسب به یک مقام دولتی درباره اینجانب اتهام ارتباط با شرکت‌های خدمات ارزش افزوده (وس) را مطرح می‌کنند، با قاطعیت می‌گویم بنده نه یک ساعت، که حتی یک دقیقه هم در این حوزه فعالیتی نداشته و ندارم.
گردش مالی خدمات ارزش افزوده
شاید برای بسیاری از خوانندگان این سؤال پیش بیاید که گردش مالی خدمات ارزش افزوده چقدر است که تا این حد مورد توجه قرار گرفته است. در پاسخ باید گفت بنابر آخرین اعلام وزیر ارتباطات، سرویس ارزش افزوده، سالانه درآمدی بالغ بر ۲هزار و ۶۰۰میلیارد تومانی دارد و البته با توجه به تلاش‌های وزارت ارتباطات، گزارش‌های چند ماهه اول سال ۹۸ نشان می‌دهد که اندازه بازار خدمات ارزش افزوده نسبت به سال ۹۷، ۲۵درصد کاهش یافته هرچند با وجود همه این‌ها هنوز این بازار همچنان بسیار غیرشفاف است.
رئیس رگولاتوری نیز درباره گردش مالی بازار ارزش‌افزوده گفته است: ما تخمین می‌زنیم که بازار گردش مالی ارزش افزوده حدود دو هزار تا دو هزار و ۵۰۰میلیارد تومانی دارد. ممکن است بخشی از این بازار، درست باشد و منجر به شغل یا تولید محتوای مناسب شده باشد اما عمدتاً این بازار، غیر شفاف و نیازمند مدیریت است.وی درباره اینکه گفته می‌شود پشت این بازار، مافیایی قرار دارد که به‌راحتی حاضر نیست از خالی کردن جیب مردم عقب‌نشینی کند گفت: من نمی‌دانم چه تعبیری برای این جریان باید به کاربرد اما فرایند درهم‌تنیده‌ای بین شرکت‌های ارائه‌دهنده «وس» وجود دارد که باید شفاف شود تا مشخص شود آنها این پول‌ها را از کجا دریافت و در کجا خرج می‌کنند.
البته موضوع گردش مالی خدمات ارزش افزوده تنها به سال‌جاری محدود نمی‌شود و پیش از این نیز «مرتضی براری» معاون وقت امور دولت و استان‌های وزیر ارتباطات دولت یازدهم در تیرماه ۹۵ طی گزارشی اعلام کرده بود: در سال ۹۴ درآمد همراه اول ۱۲۰۰ میلیارد تومان و اپراتورهای ایرانسل و رایتل هر کدام هزار میلیارد تومان از محل ارزش افزوده بوده است.
پس از ورود وزیر ارتباطات نحوه ارائه خدمات ارزش افزوده تا حدودی تغییر کرد و ازین پس از مشترکان سؤال می‌شد که آیا مایلند در این سرویس‌ها وارد شوند یا نه و حتی به آنها یادآوری می‌شد که در صورتی که خواستار پایان دادن به این سرویس باشند، می توانند درخواستشان را ارائه دهند و بلافاصله هم به نتیجه می رسند. بخشی از کاهش ۲۵درصدی بازار این خدمات نیز مدیون همین شفاف‌سازی وزیر ارتباطات و ملزم کردن اپراتورها به ارسال چنین پیامک‌هایی بوده است.
لزوم نظارت بیشتر بر ارزش افزوده
یک کارشناس حوزه فاوا که نخواست نامش فاش شود به «ایران» گفت: گردش مالی کل بازار خدمات سالانه ارزش افزوده برای شرکت‌های فعال در زمینه ارزش افزوده، اپراتورها و همچنین وزارت ارتباطات بیش از ۲هزار میلیارد تومان است.وی اعتقاد دارد که هجمه‌های اخیر یک دعوای سیاسی است چرا که سرویس خدمات ارزش افزوده براحتی قابل کنترل است. از نگاه وی، صحبت از قطع این سرویس غیرمنطقی است و قطع این خدمات همانند این است که بخواهیم یک‌شبه، تماس تلفنی را قطع کنیم.
این کارشناس یادآور شد: اگر خلافی در حوزه ارائه خدمات ارزش افزوده(وس) انجام می‌شود، بهتر است نظارت‌ها را بیشتر کنیم. سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی (رگولاتوری)، پلیس فتا، وزارت ارتباطات، اپراتورها و شرکت‌های ارزش افزوده و... همگی در این بحث نقش دارند بنابراین بهتر است به جای قطع کردن، به‌دنبال افزایش نظارت در این زمینه باشند.
گفتنی است در آخرین اقدام صورت گرفته درخصوص مسأله ارزش افزوده، سید فرید موسوی نماینده مردم تهران، ری، شمیرانات، اسلامشهر و پردیس از وزیر ارتباطات سؤال کرد موانع ساماندهی واقعی و کامل ارائه خدمات ارزش افزوده چیست و وزارت ارتباطات چه اقداماتی در این زمینه انجام داده است. وزیر ارتباطات برای پاسخ به این سؤال به مجلس فراخوانده شده و قرار است در هفته جاری راهی مجلس شود.