امروزه موضوع اشتغال و بیکاری به خصوص در مورد افراد تحصیلکرده دانشگاهی که نقشی بسزا در تولید دارند؛ این موضوع از مسایل مهم و اساسی کشور بوده، به گونه‌ای که در سال‌های اخیر به یکی از دغدغه‌های مسئولان، سیاستگذاران و برنامه‌ریزان تبدیل شده است. رسیدن به راهکاری برای ایجاد فرصت‌های شغلی مناسب و به دنبال آن کاهش بیکاری آنان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
هر ساله بخشی از فارغ‌التحصیلان کشور در جستجوی شغل بوده و به جمعیت بیکار کشور افزوده می‌شوند که این مهم با افزایش ظرفیت دانشگاه‌ها در سال‌های اخیر و به تناسب آن انباشت تعداد فارغ‌التحصیلان، دو چندان شده است. براساس نظر کارشناسان علاوه بر مسائل اقتصادی و آثار رکودی حاصل از تحریم‌ها، عواملی همچون عدم تناسب میان رشته‌های تحصیلی دانشگاهی با نیاز بازار کار کشور و نیز فقدان توانایی و مهارت افراد تحصیلکرده در کسب فرصت‌های شغلی موجود و همچنین اشباع بازار کار از برخی رشته‌های تحصیلی از جمله علل عدم موفقیت فارغ‌التحصیلان در یافتن شغل مناسب باشد.
توجه به تناسب میان تعداد فرصت‌های شغلی تخصصی ایجاد شده در جامعه و شمار دانش آموختگان، امری است که تاکنون مغفول مانده است.
مرکز آمار و اطلاعات راهبردی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی گزارشی از وضع فعالیت جمعیت فارغ‌التحصیل یا در حال تحصیل در دوره‌های عالی در سال ۱۳۹۷ به تفکیک جنس، رشته‌های تحصیلی و استان ارائه کرده است.
نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان در سال گذشته ۱۸.۳ درصد
نرخ بیکاری جمعیت فارغ‌التحصیل یا در حال تحصیل دوره‌های عالی در سال ۱۳۹۷، برای گروه «مردان و زنان» در کل کشور ۱۸.۳ درصد بوده است.
همچنین نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان زن دو برابر مردان بود به این صورت که در این دوره نرخ بیکاری زنان فارغ‌التحصیل ۲۸.۷ درصد و مردان ۱۳.۱ درصد بوده است.
سال گذشته ۱۳ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر جمعیت فارغ‌التحصیل یا در حال تحصیل در دوره‌های عالی وجود داشت که ۵۷.۷ درصد (معادل هفت میلیون و ۶۰۰ هزار نفر) فعال اقتصادی بودند یعنی یا شغل داشتند یا در جستجوی کار بودند. از این تعداد نیز ۶ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر (۸۱.۷ درصد) شاغل هستند.
براساس این گزارش سال ۱۳۹۷ در مقایسه با سال ۱۳۹۶، بیش از ۴۷۳ هزار نفر به جمعیت فعال، ۴۶۲ هزار نفر به جامعه شاغلان و بیش از ۱۱ هزار نفر به جامعه بیکاران فارغ‌التحصیل اضافه شده است.
رشته تحصیلی معماری و ساختمان بیشترین نرخ بیکاری
بررسی جداول آماری نشان می‌دهد که در بین گروه‌های عمده رشته تحصیلی، بیشترین نرخ بیکاری به ترتیب مربوط به گروه‌های «معماری و ساختمان» (۲۶.۱ درصد)، «هنر» (۲۴.۵ درصد)، علوم زیستی و رشته‌های مرتبط» (۲۴.۱ درصد)، «فرآوری و ساخت» (۲۳.۵ درصد) و «فناوری اطلاعات و ارتبطات» (۲۲.۸ درصد) است.
براساس آمار گروه «خدمات امنیتی» با ۴.۴ درصد کمترین نرخ بیکاری را در سال گذشته داشته است.
کرمانشاه بیشترین نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان را دارد
از کل جمعیت دارای تحصیلات عالی و یا در حال تحصیل دوره‌های عالی کشور، ۵۲.۶ درصد را مردان تشکیل داده‌اند که از این میزان، ۷۲.۷ درصد فعال هستند یعنی ۸۶.۹ درصد شاغل و ۱۳.۱ درصد بیکار و جویای کار هستند.
همچنین از کل جمعیت دارای تحصیلات عالی یا در حال حصیل دوره‌های عالی کشور، ۴۷.۴ درصد را زنان تشکیل داده‌اند که از این میزان ۴۱ درصد فعال هستند یعنی ۷۱.۳ درصد شغل دارند و ۲۸.۷ درصد به دنبال شغل مناسب هستند.