سید مهدی میر صالحی، از مباحث مورد توجه در قلعه لیسار در شهرستان تالش روستای لیسار به نحوه سقوط آن اشاره کرد و افزود: آثار سوختگی در جای جای این قلعه به هنگام کاوش باستان شناسی قابل مشاهده بود و وجود یک ظرف مملو از غذا شامل استخوان پرندگان که به صورت برگشته به دست آمده بود نشان دهنده وضعیت این قلعه تا آخرین لحظه قبل از آتش سوزی است. به دست آمدن سر پیکان جنگی طی مراحل بعدی کاوش نشان دهنده تخریب این قلعه و آتش سوزی کلی بر اثر جنگ و درگیری بوده که به مرور زمان پس از رویش گیاهان زیر خاک مدفون شده است.
وی ادامه داد: مصالح به کار رفته در این سازه، سنگ قلوه ای سرخ رنگ از نوع سنگ خارا ازرودخانه لیسار بوده است، آجرهای به کار رفته در این بنا از نوع خشتی به ابعاد مختلف بود که با ملات ساروج به یکدیگر متصل شده است.
این باستان شناس اداره میراث فرهنگی گیلان، از ویژگی‌های این بنا را وجود دو آب انبار بزرگ و کوچک در جوار ارگ دانست و تصریح کرد: آب انبار بزرگ در ضلع شمالی و آب انبار کوچک در ضلع غربی قرار دارد.
به گفته او، آب این آب انبارها از نزولات جوی باران به دست می آید که با توجه به اندود ساروج که بر دیواره آب انبارها مشاهده می شود، باعث پاره شدن دیواره آن ها شده و بدین طریق آب های ذخیره شده در آب انبارها نگهداری می شده است.
سرپرست هیأت باستان شناسی، اشیای به دست آمده در این قلعه از جمله سفال‌های لعابدار و بدون لعاب در رنگ‌ها و اشکال مختلف را نشان دهنده تنوع اشیای موجود در این سازه دانست و تصریح کرد: از دیگر اشیای به دست آمده در این محوطه می توان به سکه مسی (فلوس) مربوط به دوره اتابکان آذربایجان اشاره کرد. اتابکان آذربایجان در واقع جانشینان سلاجقه محسوب می شدند که اواخر دوره سلجوقی در منطقه آذربایجان و شمال غرب ایران فرمانروایی می کردند.
میرصالحی خاطرنشان کرد: با توجه به آثار به دست آمده در این محوطه می توان اینطور نتیجه گرفت که با یک محوطه و سازه سلجوقی مواجه هستیم. این سازه پس از کاوش باستان شناسی هم اکنون در دست مرمت است و در آینده برای ایجاد یک سازه تاریخی برای بازدید گردشگران در نظر گرفته شده که اداره میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری گیلان در این خصوص با سازمان های ذیربط در حال مذاکره است.
قلعه لیسار بر روی تپه ای طبیعی و به ارتفاع تقریبی۶۰ متری از سطح دریای کاسپین قرار گرفته و در دو بخش ارگ مرکزی و باروی محافظ ارگ ساخته شده است.
قلعه تاریخی لیسار
قلعه تاریخی لیسار با قدمت بیش از هزار سال یکی از قدیمی ترین آثار تاریخی استان گیلان محسوب می شود که با مساحت تقریبی نیم هکتار روی تپه ای سنگی در مرکز شهر لیسار و در جاده اصلی تالش به آستارا و حدود ۲۰ کیلومتری شهرستان تالش و در محله قلعه دوش شهر لیسار واقع شده و به عنوان یک اثر ملی در کشور به ثبت رسیده است. این قلعه و دژ تاریخی که روی تپه ای به ارتفاع ۸۰ متر از زمین واقع شده است، به جا مانده از دوران سلجوقیان است.
قلعه لیسار از دو قسمت تشکیل شده است، نخست بخش خارجی که محوطه نسبتاً وسیعی را در بر می گرفته و توسط دیوار ستبری از زمینهای اطراف جدا شده است. از این دیوار خارجی که از سنگ رودخانه ای قرمز و تقریبا یک دست ساخته شده بود اکنون چیزی به جای نمانده و تنها بقایای سنگهای به کار رفته در حصار خارجی در گوشه و کنار آن به صورت توده های انبوه مشاهده می شود.
بخش داخلی قلعه که روی صخره سنگی قرار دارد دومین قسمت آن را تشکیل می دهد و اکنون نیز بقایای آن بر جای مانده است. ساختمان قلعه طوریست که در تمام جهات اصلی و فرعی به اطراف اشراف داشته و ساکنان قلعه از بالای آن می توانستند کلیه تحرکات را در شعاع خارج قلعه زیر نظر داشته باشند.
ارگ قلعه بالای تپه قرار دارد و امروزه فقط دیوارهای آن بر جای مانده است، ظاهراً ارگ در طبقات مختلفی بنا شده که طبقات زیرین آن به دنبال ریزش طبقات بالا پر شده است. مدخل ارگ نیز دارای طاقی با هلال شکسته بوده که امروزه این دو از بین رفته اند مصالح ساختمانی ارگ نیز آجر و ساروج است. آب انبار قلعه خارج از ارگ و داخل بارویی اصلی است و در شمال شرقی بنای قلعه بنا شده، طول آن حدود پنج متر و عرض آن سه متر و ارتفاع از کف موجود چهار متر است.