زمانی آنتن‌های تلویزیون در قرق ملودرام‌های اجتماعی و خانوادگی است و گاه نیز تماما در سلطه سریال‌هایی با موضوع پلیسی و مجرمانه قرار می‌گیرد. این روزها اما، نوبت سریال‌هایی است که مضمون پولشویی، پرونده‌های مفاسد اقتصادی و مالی را دنبال می‌کنند.
یک کارشناس مدیریت رسانه معتقد است، این اقدام رسانه که در یک برهه زمانی خاص، همه سریال‌ها را با یک رویکرد خاص روی آنتن بفرستد فقط مخاطب را خسته می‌کند.
محمد امامی کارشناس مدیریت رسانه، با انتقاد به اینکه این روزها بیشتر سریال های سیما با رویکرد پولشویی و پرونده های مفاسد مالی ساخته می شود به خبرنگار فرهنگی ایرنا گفت: اگر نگاهی به سریال های تلویزیون در چند ماه گذشته بیاندازیم متوجه می شویم که سریال های که این روزها روی آنتن سیما می رود از رویکرد قدیمی خود، یعنی ملودرام خانوادگی دور شده و به سمت موضوعاتی حول محور مسائل پولشویی، پول کثیف، مفاسد مالی و حتی جاسوسی سوق پیدا کرده است.
وی در ادامه افزود: در این راستا می توان به سریال هایی چون مرضیه که درباره قاچاق دارو و پول کثیف ساخته شد، بوی باران که پرونده های پولشویی و مفاسد مالی را نشان می داد، ترور خاموش که با پرداختن به موضوع اعتیاد از باند بازی ها و پول کثیف می گفت، گاندو که یک سریال جاسوسی بود اشاره کرد. اینکه یک رسانه در یک برهه زمانی خاص همه سریال هایش را با این رویکردها و موضوع ها روی آنتن بفرستد فقط مخاطب را خسته می کند.
با تولید این سریال‌ها نمی‌توان جامعه را از فساد باز داشت
این کارشناس رسانه اظهار داشت: این روزها شنونده اخبار متعددی درباره پرونده های قضایی هستیم که متهمان آنها به علت پولشویی و مفاسد مالی و اقتصادی محاکمه می شوند و بیشتر هم شخصیت های شناخته شده ای در جامعه دارند.
وی عنوان کرد: هر روز اخبار جدیدی با این موضوعات در حجم وسیعی در جامعه منتشر می شود و بین مردم می پیچد، کل جامعه این روزها درگیر اخباری از این دست هستند و درباره این پرونده ها و اشخاص حرف می زنند و نظر می دهند. تلویزیون نیز با توجه به افزایش پرونده هایی مفاسد اقتصادی سعی می کند به مسائل روز بپردازد و رویکرد اصلی سریال هایش را به سمت مفاسد مالی و پول کثیف ببرد.
تلویزیون در ظاهر سعی دارد با تولید این سریال ها مردم را در خصوص این موارد آگاه تر کند و جامعه را از بروز چنین مفاسد باز دارد. این جنبه خوش بینانه دلیل افزایش گرایش سیما به ساخت سریال هایی با چنین رویکردی است اما آیا مدیران سیما روش درستی را در پیش گرفته اند؟
برای ساخت سریالی با موضوع مفاسد اقتصادی پژوهش لازم است
امامی با تاکید بر اینکه «هر چقدر هم تلویزیون سعی کند با ساخت سریال هایی که از مفاسد اقتصادی می گویند روی مخاطب تاثیر بگذارد موفق نخواهد شد»، گفت: شاید سریال مخاطب را آگاه کند اما اگر درست ساخته نشود و برای پرداختن به این موضوع پژوهش نشود سطح تاثیرگذاری بسیار پایینی خواهد داشت.
این کارشناس رسانه در ادامه خاطر نشان شد: اگر بدون پژوهش و تحقیق فقط با یک سوژه شروع به تولید مجموعه تلویزیونی با این رویکرد شود، در انتها بیننده به چشم یک سرگرمی و داستان غیر واقعی به آن نگاه می کند. این درصورتی است که یک فیلم مستند می تواند به شدت روی ذهن مخاطب تاثیر بگذارد. مثالی در این باره می زنم، آیا سریال بوی باران توانست در حیطه بازدارنده قدمی برای جامعه بردارد؟
وی با تاکید بر اینکه «اگر مدیران تلویزیون فکر می کنند اینگونه سریال سازی می تواند نقش بازدارنده داشته باشد سخت در اشتباه هستند»، عنوان کرد: اگر سیما بخواهد با همین روش سریال سازی کند مخاطب را آگاه نکرده و به هیچ وجه هم قدرت بازدارنده در جامعه نخواهد داشت.
او ادامه داد: در بیشتر کشورها اگر بخواهند درباره یک پرونده جاسوسی و یا پولشویی فیلم بسازند چندین سال درباره اش تحقیق می کنند و از چندین مشاور، مفسد و قاضی در کنار کارگردان استفاده می کنند اما در سریال سازی ما چیزی به نام پژوهش وجود ندارد و حتی مشاوران در بیشتر اوقات فقط در تیتراژ دیده می شوند. همین باعث می شود که موضوعی با قابلیت اثرگذاری بسیار، تبدیل شود به یک سریال سطح پایین که حتی خانوادگی هم نیست که بتواند اعضای یک خانواده را پای تلویزیون بنشاند.
سریال‌هایی با اینگونه موضوعات باید هدفدار تولید شوند
این تحلیلگر فرهنگی خاطر نشان کرد: در غرب سریال‌ها به صورت هدف دار ساخته می‌شوند اما در ایران، هدفی برای ساخت چنین سریالی نیست. در تلویزیون تنها به تولید کننده سوژه داده می شوند و بعد ساخت یک سریال از سر گرفته می شود. مثلا می گویند درباره مبارزه با مفاسد مالی سریال بسازیم. پیش تولید شروع می شود و چون پژوهش و هدفی پشت این کار نیست در نهایت مخاطب با یک سریال کسل کننده رو به رو می شود. پس این مهم نیست که در یک برهه زمانی تلویزیون چندین سریال با رویکرد مفسدان اقتصادی بسازد بلکه مهم است که یک سریال هدفدار و هوشمندانه در این راستا روانه آنتن کند.
امامی در پایان این گفت و گو نیز عنوان کرد: سریال سازهای ما اگر می خواهند سریالی درباره با مفاسد مالی و اقتصادی بسازند باید به گونه ای عمل کنند که اگر یک مفسد پای این سریال نشست در کنار سرگرم شدن از قدرت پلیس جامعه اش بترسد و دستانش بلرزد اما متاسفانه ما در بیشتر این سریال هایی که تا کنون ساخته شد شاهد یک نوع آموزش بودیم. انگار قرار است سریال ساز، فساد را آموزش دهد و خبری از قدرت پلیس و قانون نیست یا اگر هست به صورت شعار زده و غیر قابل باور است.