این روزها فرزند دار نشدن دیگر برای بسیاری از جوانان استان و خانواده هایشان نه تنها دغدغه به حساب نمی آید، بلکه تبدیل به برند "برخورد عاقلانه با زندگی" شده است. در این سبک از زندگی بچه دار نشدن در سال های اولیه زندگی به بهانه عاقبت اندیشی و فراهم آوری زیرساخت های لازم چنان در حال فراگیری در مناطق مختلف است که پرسشگری در این مورد را تبدیل به بلاهت پرسشگر می‌کند.
فرار از دردسرهای شیرین فرزند دار شدن از آن جهت در استانی مانند مازندران مهم است که هنوز خانواده های گسترده در برخی از مناطق روستایی و با کمی تغییر حتی در نقاط شهری به بقا خود ادامه می‌دهد. از سوی دیگر دسترسی آسان به امکانات حداقلی زندگی به خاطر وفور نعمت ناشی از شرایط جغرافیایی و تاریخی هیچگاه نعمت بچه دار شدن را تبدیل به نقمت نکرده بود تا فراگیری سبک جدید زندگی جوانان قابل توجیه باشد، بلکه بر عکس فرزندآوری بیشتر خانواده ها در این خطه سرسبز کشور همواره معادل توانمندی اقتصادی تعبیر می شد.
با این پیشینه تاریخی و اعتقادات مذهبی، گزارش‌های منتشر شده در باره آمار زادآوری در استان نشانگر پیشروی محسوس سبک جدید زندگی جوانان است که می‌تواند برای آینده استانی که رتبه دوم سالمندی در کشور را دارد، هشدار دهنده باشد.
بنا به آمار اداره ثبت احوال مازندران، در یک دوره چهار ساله از سال ۹۴ تا ۹۷ آمار متولدین از ۴۶ هزار و ۴۶۳ به عدد ۳۹ هزار و ۸۳۶ تازه متولد شده کاهش داشته است که نشان از جدی بودن مساله است.
این آمار درحالی است از یک دهه پیش کارشناسان پیش بینی می کردند که با ورود علوم جدید به ازدواج ها و غربالگری و همچنین تشخیص توانایی باروری زوج‌ها شاهد افزایش تعداد و همچنین سلامت فرزندان خواهیم شد که آمارها خلاف این مسئله را ثابت می کنند.
اخیرا بر اساس تحقیقات میدانی خبرنگار ایرنا، زوجهای مازندرانی فرزندآوری را به نوعی دردسر می بینند که فقط بار مشکلات آنها را افزایش می دهد و زندگی را به اصطلاح خودشان " ازاین که هست تلخ تر می کند".
علاوه بر این برخی از همسران فرزندآوری را موجب پیری زودرس و همچنین کاهش شدید حس شادابی و لذت از زندگی می بینند و عده ای دیگر نیز به کل مخالف فرزند هستند.
در این بررسی بسیاری از زوجهای جوان مازندرانی حتی از صحبت کردن و گپ و گفت در مورد فرزندآوری نیز فرار می کنند.
در تفکر نسل جوان فرزند مساوی است با هزینه
صدیقه خسروانی کارشناس علوم تربیتی و مشاوره خانواده معتقد است: خانواده در جامعه فعلی بویژه میان نسل و زوج های جوان در حال از دست دادن مفهوم واقعی خود است چنانچه می بینیم تعهد و مسئولیت پذیری نسبت به گذشته کاهش یافته است.
وی افزود: این دگرگونی و تحول فکری ایجاد شده باعث شد در مرحله اول جوانان زیر بار تشکیل خانواده نروند و گونه های جدیدی از خانواده مانند مجردی یا زوج زیستی رایج شود که در این میان کودک نقشی ندارد و یا ترجیح دهند در صورت تشکیل خانواده در حد خانواده دو نفره باقی بمانند.
او یکی از دلایل این امر را مسایل اقتصادی برشمرد و گفت: در دوره های قبلی فرزند عصای خانه بود اما امروز فرزند از نظر بسیاری مساوی هزینه است. جوانان که زیر بار هزینه های ازدواج کمر خم می کنند در کنار توقعات بالا برای فرزند، در توان مالی خود نمی بینند که مخارج فردی دیگر را هم تامین کنند.
این کارشناس افزود: از سوی دیگر شرایط اقتصادی به گونه ای است که نیاز زندگی به درآمد بیشتر بخش زیادی از زنان را به بازار کار کشانده است و ترس از دست دادن فرصت های شغلی یکی از موانع تمایل زنان برای بچه دارشدن است.
خسروانی همچنین اظهار داشت: دلیل دیگر عدم استقبال زنان در شرایط کنونی به بچه دارشدن ادامه تحصیلات است که بچه دارشدن را مانعی دست و پاگیر در این مسیر می دانند.
دگرگونی فرهنگی در صدر دلایل
خسروانی گفت: اما مهمترین دلیل عدم تمایل به باروری را باید مربوط به مسائل فرهنگی دانست، زنان دهه‌های پیشین که بیش از دو یا سه فرزند داشتند در معرض سوءبرداشت‌هایی نسبت به تفکر خود قرار می‌گرفتند و به "سطح پایین بودن" متهم می‌شدند.
وی افزود: این نوع ذهنیت که حاصل تبلیغات گسترده در معنای وسیع و همه‌گیر است، به زمان حال هم تسری پیدا کرده و اتفاقا آن قدر تشدید شده که در حال حاضر نه تنها داشتن فرزند کمتر نشانه یک تفکر سالم است، بلکه در سال‌های اخیر نداشتن بچه رواج یافته است و به نوعی موجب روشنفکری و به اصطلاح، "های کلاس بودن" تلقی می شود.
خسروانی گفت: از سویی هم زوج های امروز در معرض این هجمه فرهنگی قرار گرفته اند که دلیلی وجود ندارد خود را فدای بچه کنیم و بارداری و بچه دارشدن مانعی بر سر راه آزادی عمل و لذت بردن از زندگی مستقل و بی دردسر می شود.
این کارشناس ادامه داد: خرده موانع دیگری هم چون مسائل حضانت کودک در قوانین ما و عدم اطمینان بسیاری از زوج ها به تداوم زندگی مشترک و نگاه زن به کودک به عنوان ابزار قدرت مرد در این عدم تمایل اثرگذار است.
خسروانی گفت: از سویی هم فضا و تبلیغات شکل گرفته به صورت ناخودآگاه، زنان را تنها برای فرزندآوری و بزرگ‌کردن کودک نشان می‌دهند و این مسئله زنان ما را دچار تنش و مقاومت در برابر فرزندآوری کرده است.
وی به سرگرمی ها و دلمشعولی های دنیای مجازی به عنوان جایگزینی برای لذت عشق و عاطفه و محبت به جمع خانواده و کودک اشاره و تاکیدکرد: برای فرزندآوری باید در درون افراد تغییراتی انجام شود تا فرد این احساس نیاز به فرزند را داشته باشد که این نیاز به یک زمان طولانی دارد.
به گفته او ، فرهنگ مادی گرایی که ریشه در مشکلات اقتصادی کشور و خانواده ها دارد در اکثر خانواده ها به خصوص زوجهای جوان ریشه کرده که شاید از طرف عامه و یا حاکمیت مصرف گرایی تعبیر شود اما باید این مسئله را ازنگاه جوانانی دید که امروز امنیت شغلی و موقعیت اقتصادی خود را آسیب پذیر می بینند.
برندینگ ناباروری سوغاتی همجواری با پایتخت
معاون آسیب های اجتماعی بهزیستی مازندران اظهار داشت: آنچه امروز بیش از همه عوامل در استان مازندران مانع از باروری می شود نگاه " برندینگ " به فرزندنیآوری در میان زوجهای جوان است.
وحید حسین زاده افزود: آنچه امروز بیش از همه در میان زوجهای جوان شنیده می شود ، نگاه منفی به فرزند دار شدن است و بچه دارشدن را به چشم افول و همچنین ضرر و زیان می بینند.
وی ادامه داد : بر عکس این تصور، به ناباروری همانند یک نوع شان ، شخصیت و تن ندادن به جبر و همچنین استفاده از حق اختیار نگاه می‌شود.
معاون بهزیستی مازندران گفت: متاسفانه شاهد شیوع فرهنگ رقابت در ناباروری میان زوجهای مازندرانی هستیم که برخی حتی ۱۵ سال از زندگی مشترک خود را رد کرده اند
حسین زاده ادامه داد: این مسئله در ابتدا میان زوج های پایتخت نشین مرسوم شد و اما به دلیل همجواری و همسایگی بیش از هر استان دیگر به مازندران سرایت کرده است.
نباید نقش دغدغه اقتصادی را نادیده گرفت
معاون بهزیستی مازندران با تاکید بر اینکه مشکلات اقتصادی بزرگ ترین بهانه برای ناباروری زوج های جوان است ، افزود: نمی توان به سادگی از کنار مسائل اقتصادی و بالا رفتن هزینه ها عبور کرد و آن را نادیده گرفت.
حسین زاده با بیان اینکه در گذشته فرزندآوری به نوعی برکت و همچنین به نفع اقتصاد خانواده تعبیر می شد و از زاویه سود و زیان دیده نمی شود، افزود: حتی اگر این مسئله را نپذیریم به هر حال در فرزندآوری امروزی مهمترین اولویت خانواده توان مالی زوج‌ها و امنیت شغلی است.
وی ادامه داد : در گذشته نه چندان دور به دلیل وسعت زمین‌های تحت تملک یک خانواده تمایل والدین به تعدد فرزندان بیشتر بود، اما با کاهش مالکیت اراضی و همچنین کوچک شدن سبد معیشت شاهد نگاه جدی به جلوگیری از فرزندآوری هستیم.
معاون بهزیستی مازندران گفت: آنچه در حال حاضر در مازندران مشاهده می شود حرکت زوج‌ها به سمت نگاه فایده گرایانه به فرزند آوری و محاسبه هزینه ها پیش از باروری است.
علاوه بر این حسین زاده تصریح کرد : باید نگاه مالی زوج‌ها به فرزندآوری ترمیم شود و برای این مسئله راهی جز ایجاد حس امنیت اقتصادی در جوانان امروز وجود ندارد.
/۱۸۹۹/۷۳۳۵