به گزارش گروه نشریات خبری ایرنا؛ عراق به عنوان همسایه غربی و استراتژیک ایران از اواسط هفته گذشته شاهد برپایی تجمعات و تظاهرات گسترده شهروندانش در اعتراض به فساد، بیکاری، نبود برق و نامشخص بودن هزینه درآمدهای نفتی بود. اعتراضاتی که بیشتر از طرف جوانان این کشور صورت گرفت و تظاهرکنندگان خواستار برکناری دولت عراق شدند.
اما امروز، برای دومین روز آرامش بغداد و استان‌های جنوبی عراق را دربر گرفته است در حالی که نیروهای امنیتی همچنان در شهرها مستقر هستند. دولت نیز در حال اجرای وعده‌های اصلاحاتی خود همزمان با تکمیل گزارشی دقیق از وقایع اخیر کشور است. منابع عالی‌رتبه عراقی بر رد پای تل‌آویو در آشوب بغداد تاکید کرده اند و می‌گویند تل‌آویو فعالیت جاسوسی در بغداد داشته است. در همین راستا، فالح الفیاض رییس سازمان الحشد الشعبی و مشاور امنیت ملی عراق با اشاره به تظاهرات اخیر در شهرهای جنوبی این کشور تأکید کرد که تلاش دشمنان علیه عراق، شکست خواهد خورد.
بررسی امروز روزنامه‌ها، تارنماها و خبرگزاری‌های داخلی نشان می‌دهد که این رسانه ها از یک طرف اصلی ترین دلایل شکل گیری اعتراضات مردمی در عراق را شرایط نامطلوب امنیتی، اقتصادی و بهداشتی عنوان کردند و از طرفی دیگر چاشنی خارجی را از طرف کشورهایی مانند عربستان سعودی نیز در بروز اتفاقات اخیر عراق بی تاثیر نمی دانند.
رسانه‌های اصلاح‌طلب در این باره نوشتند: برگزاری تظاهرات، اعتصابات و تحصن‌ها و حتی درگیری‌ها تقریبا یک موضوع عادی و همیشگی عراق بعد از اشغال توسط آمریکا بوده و در طی این ۱۶ سال همواره شاهد این نوع اقدامات بودیم که گاهی تندتر و شدیدتر بوده و دلایل عمومی و اختصاصی هم داشته است.
رسانه های اصولگرا به موضوع انحراف اعتراضات در عراق و دست های پشت پرده برای شعله ور کردن این اعتراضات پرداختند.
رسانه‌های اصلاح طلب
دلایل شکل گیری اعتراضات
روزنامه ابتکار در یادداشتی نوشت: براساس قرائن، میانگین سنی معترضان عراقی ۱۶ تا ۲۲ سال است. به عبارت دیگر درحالی که رقم بیکاری در عراق به ۲۹ درصد قد کشیده و چنین نشان می دهد که از هر سه نفر عراقی یک نفر بیکار است؛ جامعه جوان اما زخمی و خسته از دهه‌ها جنگ و ناامنی و گستره فساد، هیچ روزنه امیدبخشی را پیش‌رو ندارد. جریان‌ها و احزاب سیاسی از ۲۰۰۳ میلادی؛ یعنی زمان سقوط رژیم بعثی، همچنان برای سهم‌خواهی بیشتر از کیک قدرت و ثروت به جدال مشغولند. آنان پاسخ روشنی برای اختلاس ۴۳۱ میلیارد دلاری در سال‌های سپری شده ندارند یا نمی‌دهند. بهداشت و درمان همچنان فقیر است و خاموشی‌های ۱۲ساعته در روز نمی‌تواند توجیه‌گر چرایی این وضع برای کشوری باشد که اکنون بیشترین درآمد نفتی را پس از عربستان و امارات در منطقه دارد اما رتبه آن از حیث فساد، دوازدهمین در جهان است. کشاورزی در وضعی به مراتب بدتر قرار دارد و رتبه جهانی آن از نظر درآمد سرانه از تولید ناخالص ملی ۱۳۶ است. دولت عادل عبدالمهدی همه تلاش خود را برای ایجاد موازنه مثبت در سیاست داخلی و خارجی در خدمت به برون‌رفت کشور از وضع فلاکت‌بار جاری به عمل آورده، اما مشکل زمان از دست رفته‌ای است که بی‌تردید همه طرف‌ها اعم از احزاب، دولت‌ها و مجالس این کشور در آن نقش داشته‌اند.
صباح زنگنه نماینده پیشین ایران در سازمان همکاری‌های اسلامی در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا در ارزیابی از تحولات اخیر عراق اظهار کرد: برگزاری تظاهرات، اعتصابات و تحصن‌ها و حتی درگیری‌ها تقریبا یک موضوع عادی و همیشگی عراق بعد از اشغال توسط آمریکا بوده و در طی این ۱۶ سال همواره شاهد این نوع اقدامات بودیم که گاهی تندتر و شدیدتر بوده و دلایل عمومی و اختصاصی هم داشته است. یکی از دلایل عمومی اتفاقات در عراق این بوده و هست که کشور هنوز سامان نگرفته، تقسیمات کشوری، نوع انتخاب‌ها، اشتغال و خدمات بهداشتی و درمانی، آب، برق و دیگر خدمات همواره با مشکل همراه بوده و در سال‌هایی هم به دلیل افزایش گرما و قطعی برق به طور کامل تظاهرات شدیدتر و گاهی به خشونت هم منجر شده است. البته امسال این تظاهرات نه در تابستان بلکه با کمی تاخیر اتفاق افتاد.
اما موضوع اشتغال، بهداشت و درمان و دیگر خدمات همچنان به‌عنوان یک مشکل اساسی بوده و هست. متاسفانه کشورهای نفت‌خیز به استخدام دولتی عادت کرده‌اند، به جای اینکه به دنبال یافتن شغل از طریق بخش خصوصی باشند در حالی که این روش بودجه و امکانات دولت را بیشتر مستهلک می‌کند و نهایتا دولت امکان بازسازی کشور، عمران و آبادانی را نخواهد داشت.
مرتضی موسوی خلخالی دیپلمات پیشین و کارشناس مسایل منطقه‌ای در گفت وگوی اختصاصی با روزنامه ستاره صبح گفت: مردم عراق بعد از رهایی از رژیم صدام، در انتظار خدمات و شرایط مطلوب امنیتی، رفاهی، بهداشتی، آموزشی، فرهنگی، اقتصادی و... بودند؛ اما به‌جز آزادی چیزی نصیبشان نشد. عراقی‌هایی که به خیابان آمدند، معتقد بوده و هستند که فساد اداری در این کشور رایج شده و خدمات عمومی دولت چندان مطلوب نیست. همه این‌ها در حالی است که عراق سومین تولیدکننده نفت دنیاست و درآمدهای خوبی دارد؛ اما به لحاظ امکانات و خدمات بسیار ضعیف است. البته چاشنی خارجی از سوی کشورهایی مانند عربستان سعودی نیز در بروز اتفاقات اخیر عراق بی‌تأثیر نبوده است. از سوی دیگر عادل عبدالمهدی نخست‌وزیر ناموفقی نبوده است و با شرایط موجود، مدیریت نسبتاً خوبی در اداره کشور عراق داشته است، اما نتوانسته انتظارات مردمی را برآورده کند. یکی از دلایل این موضوع این است که سیستم اداری در عراق همچنان به سیاق دوران حکومت بعثی‌ها ادامه یافته است. عراق با وجود ثروتی که در اختیار دارد و موقعیت استراتژیک و حساسی که در آن قرار گرفته، جایگاه واقعی خود را در جهان عرب و جهان اسلام ندارد.
اهداف سفر وزیر امور خارجه روسیه به بغداد
روزنامه اعتماد در یادداشتی آورد: سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه در میانه اعتراض‌های داخلی در عراق به بغداد سفر کرد. سفری با دو محور اصلی رایزنی‌های نظامی و سیاسی. سفر لاوروف به عراق در حالی صورت گرفته که بغداد همزمان چند پرونده داخلی و البته یک پرونده خارجی را در اولویت پیشبرد قرار داده است. سفیر روسیه در بغداد پیش از سفر وزیر امورخارجه این کشور به عراق در سخنرانی که در یکی از اندیشکده‌های روابط بین‌الملل روسیه داشت این سفر لاوروف را نشان‌دهنده حمایت مسکو از برقراری صلح و ثبات در منطقه خلیج فارس دانسته بود. به گفته سفیر روسیه در عراق، مسکو عزم خود را برای توسعه رابطه با بغداد به خصوص در حوزه گاز و نفت جزم کرده و به همین دلیل هیات‌های اقتصادی لاوروف را در این سفر به پایتخت عراق همراهی کردند.
این روزنامه در ادامه می نویسد: سفر سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه به عراق در روزهایی صورت گرفته است که آمریکا تمایل چندانی به حضور پررنگ در منطقه غرب آسیا ندارد و بیشتر حرکات دولت دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا در این منطقه جنبه نمایشی دارد و تحلیل معنای استراتژیک آن برای منطقه آسان نیست... بسیاری از نخبگان سیاسی در عراق اصرار دارند که این کشور برای خرید تجهیزات نظامی یا به روزرسانی سیستم دفاع هوایی خود با روسیه وارد تعامل اقتصادی شود. چین نیز در زمره کشورهایی است که برای کمک به عراق در این زمینه اعلام آمادگی کرده است.
روزنامه شرق در گزارشی نوشت: وزیر امورخارجه روسیه در پرتنش‌ترین روزهای عراق پس از سقوط داعش، رهسپار بغداد شد تا با رهبران این کشور مذاکره کند. این سفر اما ارتباط چندانی به ناآرامی‌های روزهای اخیر در بغداد پایتخت و دیگر شهرهای عراق در اعتراض به فساد و ناکارآمدی دولت ندارد و به نظر می‌رسد مسکو اهداف بلندمدت‌تری را در عراق دنبال می‌کند. روز گذشته سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، پس از مذاکره با محمد علی الحکیم، همتای عراقی خود، به این نکته اشاره کرد که یکی از مهم‌ترین اهداف سفرش به بغداد پیگیری توافق‌های تسلیحاتی قبلی دو کشور است. مسکو می‌خواهد از عدم تمایل ایالات متحده به حضور پررنگ در خاورمیانه استفاده و جای پای خود را در منطقه محکم کند. در سال‌های اخیر در سوریه شاهد افزایش حضور و نفوذ روسیه بودیم و اکنون عراق به‌عنوان هدف بعدی، مورد توجه مسکو قرار گرفته است.
احمد اصحاف سخنگوی وزارت امورخارجه عراق در تشریح سفر سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه به عراق در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری ایلنا گفت: سرگئی لاوروف روز دوشنبه به همراه هیأتی بلندپایه از شخصیت‌های دیپلماتیک، بزرگ‌ترین شرکت‌های نفت و انرژی و نیز برخی شرکت‌های سرمایه‌گذاری و تجاری وارد بغداد شد. این دیدار در چارچوب تقویت تلاش‌ها برای تعمیق روابط دو جانبه است که وارد هفتاد و پنجمین سال خود شده است. محمد علی الحکیم وزیر امورخارجه عراق و سرگئی لاوروف در این دیدار بر روابط استواری که بغداد و مسکو را به یکدیگر وصل می‌کند، تأکید کردند. مذاکرات دو جانبه و عمیقی درباره نحوه تقویت روابط در سطوح امنیتی و مبارزه با تروریسم و همکاری تجاری و اقتصادی و همچنین در سطح نفت و انرژی صورت گرفت.
امکان نداشتن براندازی در عراق
تارنمای فرارو در گزارشی آورده است: اگر چه معترضان بسیار خشمگین هستند و به گفته علی، فکر می‌کنند برای اصلاح کشور باید خون ریخته شود، اما به دلایل مختلف احتمال براندازی کم است. دلیل نخست این است که تظاهرات، هیچ رهبر و برنامه مشخصی ندارد. اعتراضات ابتدا در بستر فضای مجازی شکل گرفت و فراخوان‌ها در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. معترضان هیچ رهبر مشخصی ندارند که بتواند برای نظام فعلی عراق، یک نظام جایگزین معرفی کند. آنها می‌گویند از بیکاری و فساد اقتصادی و سیاسی و فقدان خدمات عمومی در کشورشان به ستوه آمده‌اند، اما حتی برای حل این مشکلات هم راه حلی پیشنهاد نمی‌کنند. مثلا آنها نگفته‌اند که دولت برای حل مشکل بیکاری چه کاری باید بکند. البته آنها از دولت می‌خواهند که جوانان را استخدام کند. اما واضح است که این امر بدون توسعه اقتصادی امکان تحقق ندارد. به هر حال، دولت می‌تواند تعداد محدودی را استخدام کند.
حمایت ایران از عراق
روزنامه دنیای اقتصاد نوشت: دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله العظمی خامنه‌ای در پیامی توییتری به نقل از رهبر انقلاب اسلامی تاکید کرد که ایران و عراق دو ملتی هستند که تن‌ها و دل‌ها و جان‌هایشان به یکدیگر متصل است.
به گزارش روزنامه اعتماد، قاعدتا ارکان مختلف در جمهوری اسلامی به عنوان همسایه شرقی این کشور و یکی از مهم‌ترین شرکای سیاسی آنها در منطقه، موضع‌گیری‌هایی داشته‌اند. سخنگوی دولت نیز دیروز ضمن تاکید بر اینکه همه ما و کشورهای خلیج‌فارس باید هوشیار باشیم که بدخواهانی هستند که سعی در تخریب هر نوع گشایش میان ما با آن دسته از همسایگان‌مان دارند که در سال‌های اخیر دچار اختلاف‌نظر شده‌ایم، گفت: امروز ملت ما به خوبی واقف است که برخورداری از مناسبات دوستانه با همسایگان و تعمیق آن به مرحله گسست‌ناپذیر، موثرترین ابزار برای مقابله زورگویی یک‌جانبه‌گرایی و مداخله قدرت‌های دعوت نشده به منطقه ماست. او ادامه داد: راه درست غلبه بر مشکلات وحدت عراق، حول مرجعیت این کشور و تکیه بر آن است. جمهوری اسلامی ایران همانند همیشه آمادگی خود را برای ایستادن کنار برادران و خواهران عراقی و هرگونه کمک به آنها اعلام می‌کند و هیچ شکلی از تبلیغات جعلی و مسموم نخواهد توانست دو ملت ایران و عراق را از هم جدا کند.
رمزگشایی در مورد ناآرامی‌های عراق
به گزارش افکارنیوز، حجت‌الاسلام سیدابراهیم ریسی رییس قوه‌قضاییه در جلسه شورای عالی قضایی با اشاره به در پیش بودن اربعین حسینی(ع) گفت: سال گذشته خواستند فتنه‌ای در مشهد با محوریت دعوای ایرانی - عراقی راه بیندازند که هدفشان محقق نشد. امسال نیز در عراق، یک فتنه آمریکایی - سعودی شکل دادند تا جریان اربعین را تحت الشعاع قرار دهند. فتنه‌هایی در عراق شکل گرفت تا رویداد عظیم اربعین را کمرنگ و کم رونق کنند. سال گذشته خواستند فتنه‌ای در مشهد با محوریت دعوای ایرانی - عراقی راه بیندازند که هدفشان محقق نشد. امسال نیز در عراق، یک فتنه آمریکایی - سعودی شکل دادند تا جریان اربعین را تحت الشعاع قرار دهند.
این تارنما گزارش داد: فتنه روزهای گذشته عراق و انحراف برخی از شعارها و اعتراضات به سمت پیاده روی اربعین، اگرچه تلخ بود اما می تواند باعث روشن شدن کانون های تاریک فتنه عراق شود. امروز، هیچ کس در برابر نهضت جهانی اربعین مقاومت نمی کند، جز آن که وابستگی نزدیک به جبهه استکبار جهانی داشته باشد و یا فریب خورده این جریان باشد. روزها و ماه های آینده، باید زمان رسوا شدن جاسوس خانه آمریکا در بغداد و سفارت خانه های مداخله گر در امور عراق باشد. به نظر می رسد زمان تسویه جریان های مشکوک و فتنه گر عراقی هم برای مردم این کشور، فرا رسیده باشد. امروز، برای مردم عراق، یک فرصت تاریخی است.
درخواست ائتلاف الفتح
به گزارش خبرگزازی ایسنا، ائتلاف فتح در بیانیه‌ای تأکید کرد: از رییس‌جمهوری، نخست‌وزیر و رییس‌پارلمان این کشور می‌خواهیم تا با پیشنهاد مرجعیت مبنی بر تشکیل کمیته‌ای جهت تعیین گام‌های عملی در مبارزه با فساد و تحقق اصلاحات، تعامل مثبت داشته باشند و اجازه دریافت اطلاعات دقیق از اوضاع کنونی را به اعضای این کمیته بدهند. در این بیانیه آمده است: مرجعیت دینی همواره بر حفظ امنیت ملت عراق تأکید داشته و از نزدیک منافع این ملت را پیگیری می‌کند. ایشان به منظور تحقق آمال و خواسته‌های ملت صبور عراق، توصیه‌هایی را به مقامات سیاسی کشور کرده‌اند. ائتلاف فتح در ادامه آورده است: ما در ائتلاف فتح متعهد می‌شویم که با احزاب سیاسی دیگر در عراق همکاری داشته باشیم و تمام تلاش خود را برای وضع قوانین لازم در جهت موفقیت این کمیته و اجرای برنامه‌های آن، به کار ببندیم.
رسانه‌های اصولگرا
علاقه‌مندی روسیه برای افزایش همکاری‌ها با اقلیم کردستان عراق
خبرگزاری تسنیم گزارش داد: وزارت امور خارجه روسیه اعلام کرد که سرگئی لاوروف وزیر خارجه این کشور شب گذشته در جریان نخستین سفر خود به اربیل (مرکز اقلیم کردستان عراق) و گفت‌وگو با رهبران کرد از قصد مسکو برای افزایش تماس‌ها و همکاری با این اقلیم خبر داد. وزیر امورخارجه روسیه در جریان سفر به اربیل و دیدار با رییس و نخست وزیر اقلیم کردستان عراق، از آمادگی مسکو برای افزایش همکاری‌ها با این منطقه بر اساس منافع متقابل و در نظر گرفتن تمامیت ارضی و منافع ملی کشور عراق تاکید کرد.
انحراف اعتراضات در عراق
تارنمای مشرق در گزارشی آورد: در عراق اعتراضات مردمی در روزهای نخست، بیشتر اقتصادی و اجتماعی بود اما خیلی زود تبدیل به اعتراضات ضد ایرانی و علیه سیاست های ایران در قبال عراق تبدیل شد، که این خود جای ابهام دارد... در اعتراضات شکل گرفته در ایران و عراق، شبکه های معاند از جمله بی بی سی و العربیه والحدث و شبکه آمریکایی الحره به صورت یکصدا و هم زمان اقدام به پوشش گسترده حوادث کردند.
خبرگزاری تسنیم در مطلبی اعلام کرد: آشوب‌های فعلی ظاهراً فرماندهی مشخصی نداشته، از سوی هیچ یک از جریانات سیاسی داخلی هدایت نمی‌شود، از پایین به بالا بوده و تحت مدیریت مهندسی شده اپلیکیشن‌ها و بهره‌گیری از ظرفیت‌های بی‌نظیر شبکه‌های اجتماعی به صورت خودجوش! با اعتراضات مردمی و با انگیزه‌های صنفی و خدماتی، آغاز شده و در ادامه در کوتاه‌ترین زمان توسط جناح‌ها، احزاب و جریانات سیاسی داخلی حمایت شده و رنگ و بوی سیاسی و ضد نظام به خود گرفته است.
بیانیه اتحادیه عرب درباره حوادث اخیر عراق
به گزارش خبرگزاری تسنیم، به نقل از السومریه‌نیوز، احمد ابوالغیظ دبیرکل اتحادیه عرب در بیانیه‌ای اعلام کرد که تحولات اوضاع در عراق به‌ویژه تظاهرات خشونت‌آمیز در بغداد، پایتخت این کشور و برخی شهرهای دیگر را با نگرانی دنبال می‌کند. ابوالغیظ همچنین از کشته و زخمی شدن شماری از تظاهرات‌کنندگان و همچنین نیروهای امنیتی در این کشور ابراز تاسف کرد و اظهار داشت: دولت عراق با تمام توان، برای آرام کردن اوضاع و آغاز فوری گفت‌وگوهای جدی و واقعی برای حل و فصل مسائلی که موجب تظاهرات شده است، تلاش کند.
طریقه سازماندهی نمایش کودتای روانی در عراق
مشرق نیوز گزارش داد: سعدالله زارعی کارشناس مسائل منطقه غرب آسیا درباره اتفاقات اخیر عراق در صفحه شخصی خود درتوییتر نوشت: سیاست های مشخصی برای تغییر در عراق و ایجاد کودتای روانی از طریق فضای مجازی به میدان آمد که به دنبال تغییر شرایط به نفع خود بود؛ این در حالی است که این جریان از اینکه بتواند به طور واقعی از متن مردم یار گیری کند عاجز است و از طریق جذب مزدور اقدام به اجرای نمایشی کرد.